چگونه با فرزند خود به طور مؤثر ارتباط برقرار کنید (سبک های ارتباطی والدین و فرزندان)

سبک ارتباط درست و منطقی والدین با فرزندان نقش مهمی در تربیت کودکان دارد. سبک ارتباط والدین میتواند تغییرات زیادی در آینده فرزندان ایجاد کند. سبک های فرزند پروری بر اساس نظم ، ارتباط ، محبت و نظارت به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شوند که فقط یک مورد آن به عنوان سبک فزرند پروری مطلوب شناخته می شود. 

سبک های ارتباطی والدین با فرزندان شامل چهار دسته زیر می شود :

سبک فرزند پروری مستبدانه : کنترل بالا و محبت کم

سبک فرزند پروری سهل گیرانه : کنترل کم و محبتزیاد

سبک فرزند پروری طردکننده : کنترل کم و محبت کم

سبک فرزند پروری مقتدرانه : کنترل و محبت مطلوب

سبک های ارتباطی مستبدانه والدین و فرزندان

سبک ارتباطی مستبدانه والدین و فرزندان

سبک ارتباطی والدین و فرزندان بر اساس سبک های فرزند پروری شکل می گیرد ، در رابطه مستبدانه ، والدین نظارتی سخت و گسترده بر فرزندان دارند.

فرزند تحت مراقبت شدید والدین است و موظف است گزارش کامل فعالیت های روزانه اش را به پدر و مادر بدهد. محبت به فرزندان در این خانواده ها کم است و شباهت زیادی به سازمان اجتماعی دارند که فرزندان به عنوان کارمند و والدین به عنوان رئیس شناخته می شوند.

در این نوع رابطه فرزندان به جای این که از روی محبت با والدین همراهی کنند از ترس والدین ، از آنها اطاعت میکنند. آسیب اصلی این نوع رابطه ، نافرمانی فرزندان زمانی است که توان تامین نیازهای خود را پیدا کنند ، در این شرایط عدم اطاعت از والدین به یک رفتار همیشگی تبدیل خواهد شد. 

مهم ترین ویژگی های رفتاری این نوع ارتباط عبارت است از :

• سبک انضباطی خشک و بدون توضیح و صحبت

• تنبیه زیاد

• آزادی محدود و ارتباط یک طرف از سوی والدین

• عدم توضیح قوانین

• مراقبت و حمایت کم از کودکان

• انتظارات بالا بدون انعطاف

سبک های ارتباطی سهل گیرانه والدین و فرزندان

سبک ارتباطی سهل گیرانه یا فرزند سالارانه

برخی والدین تصور میکنند که باید صرفا به کودک محبت کرد و او را رها و آزاد گذاشت . یکی از اشتباه ترین ارتباط ها میان والدین و فرزندان ، ارتباط فرزند سالارانه است . در این ارتباط فرزند به عنوان رئیس شناخته می شود و هر کاری دوست دارد انجام میدهد. والدین به جای ایفای نقش به عنوان دوست فرزندشان رفتار میکنند و دخالت کمتری در کارهای او دارند مگر این که مشکل جدی پیش آمده باشد. 

والدینی بسیار بخشنده هستند و از هر چیزی زود می گذرند و به جای برخورد با اشتباهات کودک از اصطلاحی مانند ، بچه است دیگر ، استفاده می کنند. 

عدم نظارت از سوی والدین باعث می شود فرزند هر کاری که بخواهد انجام دهد و ترسی از عواقب کارش نداشته باشد. والدین در این ارتباط از تشویق و تنبیه استفاده نمی کنند و در برابر سود و زیاد خود ، همه سود و منفعت را تقدیم فرزندشان میکنند. 

این والدین به دلیل دلسوزی تنبیهی برای پیامدهای رفتار کودکشان در نظر نمی گیرند یا به درستی آنها را اجرا نمی کنند و با اصرار و خواهش کودک ، امتیازی که از او گرفته اند را به سرعت به او بر میگردانند یا محدودیت ایجاد شده را بر می دارند. 

فرزندی که اینگونه رشد میکند توقع دارد که در جامعه هم همینطور با او برخورد شود و بدون نظارت و کنترل ، فقط به او پاداش داده شود و امکان رسیدن به آینده ای درخشان در این افراد کاهش پیدا میکند. 

مهم ترین ویژگیهای سبک ارتباطی سهل گیرانه و فرزند سالارانه عبارتند از :

• قوانینی ندارند یا قانون های خیلی کم و سبکی دارند. 

• والدین می گذارند کودک خودش تصمیم بگیرد و تجربه کند. 

• والدین گرم و مراقبت کننده هستند. 

• انتظاری از کودک ندارند یا انتظارات در حداقل ممکن است. 

سبک های ارتباطی طرد کننده والدین با فرزندان

سبک بدون ارتباط یا طرد کننده

در این سبک بین والدین و فرزندان ارتباطی وجود ندارد ، نه محبتی به فرزند می شود و نه نظارتی بر او وجود دارد. به عبارتی خیلی کاری به کودکشان ندارند و زمان کمی با او می گذرانند و اطلاع کمی از وضعیت کودکشان دارند. در این سبک ارتباطی ، والدین فقط وظیفه تامین نیازهای اولیه فرزندان را انجام می دهند و خانه مکانی فیزیکی برای استراحت شبانه اعضای خانواده است. 

کودکان در این خانواده نه هدایتی می گیرند نه توجهی نصیبشان می شود. والدین طرد کننده انتظار دارند که کودک خودش بزرگ شوند. این نوع ارتباط ناشی از سبک تربیتی طرد کننده است که زمینه ساز بروز فرزندان بزهکار و  ضد اجتماعی می شود که اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند. فرزندان در این نوع ارتباط خودشان را به هیچ قانونی ، مقید نمی دانند و هر کاری که بخواهند انجام میدهند. 

این افراد محبت کردن به دیگران را نمی آموزند ، بی عاطفگی در این افراد نهادینه شده و به دلیل کمبود عاطفه امکان بروز هر رفتار نابهنجاری در آنها وجود دارد و نمیتوانند در اینده شریک زندگی خوبی باشند. 

مهم ترین ویژگی های سبک ارتباطی طرد کننده عبارت است از : 

• تربیت مشخصی وجود ندارد 

• والدین بدون اموزش ، آگاهی یا مراقبت اجازه میدهند کودکان هر کاری انجام دهند. 

• ارتباط محدود است.

• والدین مراقبت و انتظارات کمی نسبت به فرزندان دارند.

• ممکن است والدین دچار افسردگی یا اعتیاد باشند. 

سبک های ارتباطی مقتدرانه والدین و فرزندان

سبک ارتباط مقتدرانه والدین و فرزندان

این سبک ارتباطی بهترین سبک ارتباطی والدین و فرزندان محسوب می شود. والدین رفتارهای معتدل تری دارند و محبت معتدلی بین والدین با فرزندان برقرار است و فرزند والدینش را محرم اسرار خود می داند. والدین تلاش زیادی برای حفظ رابطه مثبت با کودکشان می کنند. 

برای تربیت کودک ، قانون وضع میکنند و پیامدهای عدم رعایت آن را اجرا می کنند. 

از آنجا که ریشه و اساس این رابطه محبت است ، فرزندان نظارت والدین را پذیرفته اند.

در ارتباط مقتدرانه ، به احساسات کودک توجه می شود ولی در نهایت والدین مسئولیت دارند. 

والدین وقت و انرژی زیادی را صرف جلوگیری از بروز مشکلات رفتاری می کنند و از استراتژی های مثبت برای تربیت استفاده می کنند.

دلایل قوانین را برای کودک توضیح میدهند و برای بهبود رفتار کودک از پاداش و تشویق استفاده می کنند. 

مهم ترین ویژگی های سبک ارتباطی مقتدرانه عبارت است از :

• قوانین مشخصی که دلایل آنها توضیح داده می شود. 

• تناسب ارتباط با سن تربیت و درک کودک

• برخورداری کودک از حمایت والدین

• انتظارات و اهداف بالا و روشن 

• برقراری آزادی با مفهومی منطقی 

تاثیر سبک های ارتباطی والدین و فرزندان در زندگی

سبک های ارتباطی والدین و فرزندان میتواند تاثیر متفاوتی بر شکل دهی شخصیت کودک و آینده او داشته باشد. 

سبک مستبدانه : کودکان به دلیل ترس از تنبیه و سرزنش از والدینشان اطاعت می کنند. نظرات کودکان معمولا بی ارزش شمرده می شوند و فرزندان در خطر کمبود عزت نفس و خود کم بینی قراردارند و ممکن است در آینده در محل مسائل منطقی مشکل داشته باشند و واکنش هایشان هیجانی و پرخاشگر می شود. کودکان برای دوری از تنبیه به دروغ و پنهان کاری روی می آورند. 

سبک ارتباطی سهل گیرانه : کودکان قانونمند و با اقتدار بزرگ نشده اند و ممکن است عزت نفسشان کاهش پیدا کند و در کنترل هیجانات دچار مشکل شوند. مشکلاتی مثل افت تحصیلی ، فرار از مدرسه و اضافه وزن در این گروه دیده می شود. 

سبک ارتباطی طرد کننده : این سبک ارتباطی میتواند از دیگر روش ها آسیب رسان تر باشد و تاثیر طولانی مدتی بر سلامت روان کودکان بگذارد. کودکان در این خانواده  ها با مشکلات حرمت نفس و خودارزشمندی روبرو میشوند و معمولا عملکرد تحصیلی ضعیفی دارند. مشکلات رفتاری بیشتر و شادکامی کمتری را تجربه میکنند. افسردگی ، شخصیت اجتنابی و اعتماد به نفس پایین را به احتمال زیاد تجربه میکنند. 

سبک ارتباطی مقتدرانه : سبک ارتباطی مقتدرانه والدین با فرزندان تاثیر زیادی بر سلامت روان و رشد عاطفی و روانی کودک دارد. فرزندان این خانواده ها معمولا تبدیل به بزرگسالانی مسئول و مستقل می شوند که در بیان احساسات و نظراتشان آزادانه عمل میکنند. شادی و موفقیت در زندگی این کودکان بیشتر دیده می شود و به دلیل کسب مهارت تصمیم گیری میتوانند در ارزیابی ریسک انتخابهایشان بهتر عمل کرده و زندگی موفق تری را تجربه کنند.

روشهای برای بهبود ارتباط والدین با فرزندان

تا حد امکان شنونده خوبی برای احساسات باشید و به نیازهای اولیه و اساسی کودک توجه کنید. 

به جای سرزنش و تنبیه سعی کنید بیشتر از پاداش و تشویق استفاده کنید. 

قوانین صریح بگذارید و دلایل آن را توضیح دهید. 

برای پیامدهای نقض قوانین ، تنبیه مشخصی داشته باشید و حتما آن را اجرا کنید. اجرا نکردن قوانین باعث می شود کودک روی حرفتان حساب نکند. 

زمانی را برای تعامل مصبت و بازی کردن با کودکتان اختصاص دهید. 

نوازش ، بغل کردن ، لبخند زدن و نگاه چشمی با فرزندتان را بیشتر کنید. 

در بحث های کودک شرکت کنید  و از او بخواهید نظراتش را بیان کند. 

در مورد مشکلات پیش آمده قبل از تصمیم گیری با کودک صحبت کنید و دلایلش را بپرسید.