درماتوفیتوز: علل، علایم، تشخیص و راههای درمان

درماتوفیتوز  (به انگلیسی : Dermatophytosis) قارچ پوستی ، کچلی یا کرم حلقوی ( به انگلیسی : Ringworm ) ، بیماری شایع پوستی مشترک بین انسان ، سگ و گربه است. 

این بیماری بوسیله قارچ هایی به نام درماتوفیت بوجود می آیند که فلور نرمال بدن انسان هستند. حدود 4 – 14 روز بعد از تماس در ناحیه آسیب دیده ، علایمی از جمله راش پوستی و ریزش مو دیده می شود.

درماتوفیتوز چیست؟

درماتوفیتوز یا تینه آ ( به انگلیسی : tinea ) عفونتی است که به دلیل قارچ درماتوفیت ایجاد می شود. این قارچ به کراتین مرده حمله کرده و در آن رشد میکند. قارچ درماتوفیت در قسمت خارجی پوست رشد کرده و الگوهایی حلقه مانند ایجاد می کند به همین دلیل به نام کرم حلقوی شناخته می شود. 

عفونت محدود به لایه مرده پوست می شود ولی فضای گرم و مرطوب باعث تشدید آن می شود. عفونت میتواند از انسان به انسان منتقل شود یا از خاک یا حیوانات. 

علت درماتوفیتوز

درماتوفیت علاقه زیادی به کراتین  ( پروتئین موجود  در پوست ، مو و ناخن  ) دارد و پوست ، مو و پنجه های انسان یا حیوان را آلوده می کند. 

معمولا گربه های پارسی یا هیمالیایی بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. 

انواع درماتوفیتها

به طور کلی سه نوع درماتوفیت اصلی در انسان بیماری بوجود می آورد. 

تریکوفیتون ، اپیدرموفیتون فلوکوزوم و میکروسپروم که از نظر عفونت زایی ، تشکیل کلونی و تولید هاگ متفاوتند. شایع ترین درماتفیتوزها یا عفونت های قارچی عبارتند از :

• تینه آپدیس : دماتوفیتوز قارچی پا (Tinea pedis)، به خصوص در ورزشکاران دیده می شود این عفونت بین انگشتان پا  و کف پا که در معرض رطوبت بیشتر است ایجاد می شود و پوست را قرمز میکند. در کف پا کیسه های آب دار و جوش های چرکی هم ایجاد میکند. ممکن است عفونت در دستها هم دیده شود که معمولا یک دست ر درگیر میکند و  ظاهری پوسته پوسته و قرمز رنگ دارد. 

• تینه آ آنجینیوم : درماتوفیتوز بستر ناخن (  Tinea unguium/onychomycosi   )  که باعث می شود ناخن ها با تغییررنگ و ضخیم شدن از بستر جدا شوند. 

• تینه آ کاپیس : درماتوفیتوز پوست  سر (tinea capitis ) که باعث ریزش مو می شود. 

• تینه آ کورپوریس : درماتوفیتوز بازوها ، پاها و تنه (Tinea corporis ) زخم های پوستی حلقوی با حاشیه برآمده ایجاد میکند. احتمال دیده شدن ریزکیسه های آبدار یا جوش های چرکی عفونی هم وجود دارد.

• درماتوفیتوز کشاله ران (Tinea cruris ) یا خارش جک

• درماتوفیتوز کف دست (Tinea manuum )

• درماتو فیتوز پوست سر و موها که باعث کچلی می شود. 

• درماتوفیتوز صورت (Tinea faciei)

• درماتوفیتوز موهای صورت (Tinea barbae)

درماتوفیتوز حیوانات که در سگ و گربه بیشتر شایع است عبارتند از : 

• میکروسپوروم کنیس که از حیوان به حیوان منتقل می شود. 

• میکروسپوروم ژیپسیوم که از خاک به حیوان سرایت می کند. 

• تریکوفیتون منتاگروفیسکه از جوندگانی مثل موش به حیوان سرایت میکند. 

نشانه های درماتوفیتور

علایم درماتوفیتوز

درماتوفیت ها باعث سست شدن موها و ریزش موها می شوند که حالت کچلی گرد یا سکه مانند دارند.

سایر علایم عفونت قارچی درماتوفیتوز عبارت است از :

 ایجاد جوش های کوچک یا دانه های پوستی

- خارش 

- پوسته پوسته یا تیره شدن پوست

- تغییر رنگ ناخن

- ریزش مو که بیشتر در کودکان دیده یم شود

- عفونت های ثانویه مانند سلولیت و زرد زخم

- بدشکل شدن ناخن یا ترشح ماده لزج از پنجه حیوانات

- ضایعات دانه دانه ریز روی پوست گربه ها که زیر دست حس می شوند و به نام التهاب پوستی ارزنی شناخته می شوند. 

راههای تشخیص بیماری درماتوفیتور

تشخیص درماتوفیتوز

علایم ابتلا به قارچ درماتوفیتی شباهت زیادی به چندین بیماری پوستی دارد و نمیتواند از روی علایم ظاهری و ریزش مو تشخیص دقیقی دارد. 

این بیماری ممکن است با اگزما و پسوریازیس اشتباه گرفته شود. 

پزشک با قرار دادن منطقه کچلی زیر نور ماورا بنفش یا لامپ وود ،میتواند تا حدودی بیماری را تشخیص دهد. ضایعات ایجاد شده برخی از درماتوفیت ها زیر نور ماورا بنفش به رنگ ملایم شبرنگ دیده میشود البته برخی از درماتوفیت ها چنین رنگی از خود نشن نمی دهد. 

دقیق ترین روش تشخیص قارچ درماتوفیت ، نمونه برداری از پوست و مو و کشت دادن آن است. اگر بعد از 5 – 14 روز درماتوفیت در محیط کشت ، رشد کند، بیماری تایید می شود.

پیشگیری از درماتوفیتور

روشهای پیشگیری از درماتوفیتوز

بعد از بازی با حیوانات دستتان را بشویید. 

از دست زدن به حیوانات خانگی با لکه های طاسی اجتناب کنید. 

وسایل شخصی مانند ، لباس ، حوله ، شانه ، برس مو ف وسایل ورزشی ، ملافه و کلاه را به اشتراک نگذارید. 

از پابرهنه راه رفتن یا استفاده از کفشی که منجر به تعریق بیش از حد می شود اجتناب کنید. 

لباسهایی که عرقی می شوند را بلافاصله بعد از اتمام فعالیت تعویض کنید. 

بعد از ورزشهایی که تماس در آنها زیاد است مانند کشتی ، دوش بگیرید. 

لباسی که حس می کنید در معرض کرم حلقوی قارر گرفته با آب گرم و صابون قارچ کش بشویید. 

پوست را خشک و تمیز نگه دارید. 

حیوانات را علیه کرم حلقوی واکسیناسیون کنید. 

راههای درمان درماتوفیتور

درمان درماتوفیتوز

درمان ضد قارچی معمولا به صورت موضعی ، دو بار در روز به مدت 2 هفته انجام می شود تا علایم رفع شده و قابل مشاهده نباشند.

درمان های موضعی حداقل باید 7 روز بعد از بین رفتن علایم ظاهری ادامه داشته باشد تا از عود مجدد قارچ جلوگیری کند.

داروهای موضعی ضد قارچ که در این بیماری استفاده می شود عبارتند از :

میکونازول ، تربینافین ، کلوتریمازول ، کتوکونازول ، تولنافتات

در موارد شدید تر یا کرم حلقوی سر ز داروهای خوراکی مانند گریسوفولین و هیدروکلراید تربینافین  به مدت 6 هفته هم استفاده می شود که هر دو عوارض جانبی مثل اسهال و ناراحتی معده دارند.

برای پیشگیری از شیوع بیشتر عفونت نباید ضایعات را لمس کنید و دستها را بشویید. 

در صورت تشخیص اشتباه و استفاده از استروئید موضعی که درمان استاندارد پسوریازیس روزه آ است ، قارچ کرم حلقوی بدون این که علایم ظاهری اش دیده شود به رشد ادامه میدهد.