با این تمرین ساده الگوهای احساسی خانواده خود را بشناسید
چگونه متفاوت از آنچه از خانواده به ارث برده ایم، با احساساتمان رو در رو شویم؟
آیا تاکنون متوجه شده اید که شما همان طوری با فرزندتان رفتار می کنید که مادرتان با شما رفتار می کرده است؟ ( هر چند که با خودتان قسم خورده بودید که شما با فرزندتان رفتار متفاوتی داشته باشید). آیا پی برده اید که وقتی خشمگین یا غمگین می شوید ، دقیقا همان رفتارها و حس و حال هایی را پیدا می کنید که پدرتان در چنین مواقعی از خود بروز می داد؟ دقت کرده اید که شما هم درگیر همان گذشته و رنج هایی شده اید که شریک زندگی تان از آن ها متاثر است و گاهی از آن سخن می گوید؟خانواده ما و تمام رفتارها، الگوها و کردارهایی که در آن وجود دارد، بسیار بیش از آنچه که فکرش را بکنیم، بر ما تاثیر می گذارند.
الگوهای احساسی خانواده هر فردی می تواند بر سطح عاطفه، احساس و نیز ارتباط فرد با اطرافیانش تاثیر بگذارد.
اینکه شما چه طور با جهان اطراف تان ارتباط برقرار می کنید، اینکه چه طور روابط تان را با دیگران پیش می برید، بسیار متاثر از الگوهایی است که در خانواده ای که در آن پرورش یافته اید، وجود داشته است. برای اینکه خود را از شر برخی از این الگوها یا عادت های رفتاری سمی خلاص کنید، بسیار مهم است که اول آن ها را بشناسید.
خانواده ما و تمام رفتارها، الگوها و کردارهایی که در آن وجود دارد، بسیار بیش از آنچه که فکرش را بکنیم، بر ما تاثیر می گذارند. آیا تاکنون متوجه شده اید که شما همان طوری با فرزندتان رفتار می کنید که مادرتان با شما رفتار می کرده است؟ ( هر چند که با خودتان قسم خورده بودید که شما با فرزندتان رفتار متفاوتی داشته باشید). آیا پی برده اید که وقتی خشمگین یا غمگین می شوید ، دقیقا همان رفتارها و حس و حال هایی را پیدا می کنید که پدرتان در چنین مواقعی از خود بروز می داد؟ دقت کرده اید که شما هم درگیر همان گذشته و رنج هایی شده اید که شریک زندگی تان از آن ها متاثر است و گاهی از آن سخن می گوید و آن ها را به باد انتقاد می گیرد؟
جالب است که گرچه این مساله چیزی بسیار رایج در بسیاری از خانواده هاست، اما بسیاری از ما از آن ناآگاهیم. ممکن است برخی از ما از آن آگاه هم باشیم، اما ندانیم که چگونه متوقف اش کنیم. مثلا می شنویم که کسی می گوید: "مادر من هم وقتی می ترسید، همین طور فلج می شد و نمی توانست حرف بزند، منم دقیقا مثل او هستم، اما نمی دانم چه کار کنم".
در اینجا برآنیم که با یک تمرین ساده به شما آموزش دهیم که چگونه اول این رفتارها و الگوها را بشناسید، به آن ها آگاه شوید، و دوم در جهت اصلاح آن ها برآیید. چگونه برخی را که قابل قبول و موجه اند را نگه دارید و برخی دیگر را موجب رنج تان می شوند، اصلاح کنید.
البته که این تازه نیمی از نبردی است که در پیش رو دارید. وقتی که این الگوها را شناختید لازم است که برای تغییر آماده شوید. سعی کنید تا الگو و رفتار مورد نظر خودتان را پیدا کنید و مطابق با آن رفتار کنید و نه آن الگویی که طبق آن با شما رفتار شده است و ناخودآگاه به سمت آن کشیده می شوید.
چگونه الگوها و رفتارهای احساسی و عاطفی خانواده بر شما تأثیر می گذارند؟
این واقعیت که شما نگرش ها، افکار و واکنش های بستگان خود را در خود می بینید، تصادفی نیست. در واقع ما به شیوه های مختلفی بسیاری از این الگوها را به ارث می بریم.
اول از همه، یک جزء ژنتیکی غیرقابل انکار وجود دارد. به عنوان مثال، تخمین زده می شود که حدود 30 تا 40 درصد از زمینه ابتلا به اضطراب یا افسردگی توسط ژن ها تعیین می شود. بنابراین، فرد می تواند تمایل به واکنش نامتناسب به برخی محرک ها را به ارث ببرد. بر این اساس، ممکن است شما به اندازه یک یا چند نفر از اعضای خانواده خود دلهره داشته باشید، به اندازه آنها نگران باشید یا در مدیریت غم و اندوه یا از دست دادن یکی از عزیزان واکنش ها و رفتارهای مشابهی داشته باشید.
اما علاوه بر این محیط هم نقش به سزایی در این زمینه بر عهده دارد. محیطی که فرزند در آن پرورش می یابد، و اولین تجربه های گفتاری و رفتاری، بسیار تعیین کننده اند در اینکه برخی از ژن های حاوی رفتارهای پیشینیان در ما امکان بروز پیدا کنند یا خیر.
به ویژه اینکه یاد بگیریم چگونه فکر کنیم، چگونه رفتار کنیم یا احساسات مان را بیان کنیم، نقش مهمی در تثبیت الگوهای رفتاری در ما دارد.
بزرگسالانی که در دوران کودکی با ما در ارتباط نزدیک قرار دارند بسیار بر فهم دنیای اطراف مان، اینکه چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنیم و چگونه با اتفاقات مواجه شویم و آن ها را تفسیر کنیم تاثیرگذارند.
جالب است بدانید که این الگوها در سنگ حکاکی نشده اند؛ همیشه می توان آموخت، آگاه شد و آن ها را تغییر داد. برای تغییر دادن شان باید از وجودشان آگاهی پیدا کنیم، اینکه از کجا نشات گرفته اند و چگونه در ما عمل می کنند. بر همین مبنا بسیار مهم است که بدانیم هر یک از اعضای خانواده ما چگونه احساسات خود را ابراز می کنند و اینکه در دوران کودکی ما چگونه این کار را می کردند.
الگوهای اعضای خانواده خود را تعیین و شناسایی کنید
برای انجام این تمرین کارساز که به شما در شناسایی الگوهای رفتاری اعضای خانواده تان کمک می کند ، لازم است که شما بر دو جنبه تمرکز کنید:
جنبه اول اینکه قرار است چه کسانی را مورد ارزیابی قرار دهید. مطمئنا افراد درجه یک خانواده از جمله پدر و مادر و خواهر یا برادر که اجزای هسته ای خانواده را تشکیل می دهند، حتما در این ارزیابی شرکت دارند. اما در کنار این ها دیگر بستگانی که در دوران کودکی با شما زندگی می کرده اند یا ارتباط بسیار نزدیک و زیادی با شما داشته اند، هم مهم اند. مثلا فرض کنید اگر شما با پدر بزرگ یا مادر بزرگ تان زندگی می کردید ، حتما بایدآان ها را مد نظر قرار دهید . یا اگر عمویی داشته اید که عمدتا در خانه شما بوده و بسیار در کودکی او را به یاد می آورید، نیز هم همین طور باید ذکر شود.
جنبه دوم اینکه بر چه احساساتی می خواهید متمرکز شوید. مطمئناً احساسات اولیه و اصلی از جمله شادی، غم، خشم، و ترس بسیار مهم اند، اما شما می توانید هر احساس دیگری را هم که به ذهن تان می رسد یا برای تان مهم هست، هم وارد این تحلیل کنید.
اکنون یک جدول یا نمودار تهیه کنید و افراد و احساسات را به ترتیب در ستون ها و ردیف های آن جا بنویسید، به نحوی که از تلاقی هر فرد با احساس مورد نظر بتوان ارزیابی و تحلیل درستی انجام داد.
برای اطلاع بیشتر توجه داشته باشید به :
نحوه و روشی که فرد مورد نظر به آن احساس مورد نظر واکنش نشان می دهد.
نحوه واکنش شما در برابر آن رفتار و الگویی که فرد مورد نظر از خود نشان می داد.
یک مثال عملی در این زمینه
به جدول زیر توجه کنید:
| شادی | غم | ترس | خشم | |
| من | شوخی می کنم. دیگران را می خندانم | منزوی می شوم. از دیگران کناره گیری می کنم. | انگار که بی حس می شوم. بیش از حد مضطرب و نگران می شوم. | خشمم را سرکوب می کنم. خودخوری می کنم. از دیگران کناره می گیرم. |
| مادرم | با نشاط است. با صدای بلند صحبت می کند | طوری رفتار می کند، انگار اتفاقی نیافتاده است.به راه حل مشکلات فکر می کند | قاطعانه با ترسش روبه رو می شود. می کوشد این حس را در دیگران به حداقل برساند. | فریاد می کشد. دیگران را مقصر می داند. با گوشه و کنایه حرف می زند. |
| پدرم | رفتاری دوستانه و بامزه دارد. بیشتر دیگران را می خنداند. | اندوهش را پنهان می کند. از دیگران کناره گیری می کند. | نگران می شود. می کوشد دیگران را آرام کند و خودش را نترس نشان دهد. | منزوی می شود. احساس قربانی بودن می کند. تازمانی که طرف مقابل اش از او عذرخواهی نکند، خاموش می ماند. |
تغییرات مورد نیاز را اعمال کنید
با مشاهده و تجزیه و تحلیل جدول بالا، چندین تطابق پیدا خواهید کرد و الگوهای تکراری را در بین اعضای مختلف خانواده مشاهده خواهید کرد. دیدن نگرش ها و واکنش های هر یک به صورت گرافیکی به شما کمک می کند تا بفهمید هر رفتاری را از چه کسی به ارث برده اید یا یاد گرفته اید.
علاوه بر این، تشخیص اینکه کدام یک از این واکنش ها مفید و مثبت و کدام ناکارآمد هستند، برای شما آسان تر خواهد بود.
به خاطر داشته باشید که این راهکار صرفاً برای این نیست که شما بفهمید جه رفتار و الگویی را از چه کسی به ارث برده اید، اهمیت این کار در این است که آگاهانه اگر نقد و ضعفی متوجه آن رفتار است، شناسایی اش کنید و در جهت اصلاح آن بکوشید.
به عنوان مثال، اگر پدرتان در هنگام عصبانیت از رفتار خاموش استفاده می‌کرده است، احتمالاً شما هم یاد گرفته‌اید که در حین خشم سکوت کنید، و خشم تان را سرکوب کنید، زیرا ابراز آن احساس می‌تواند باعث طرد شدن یا از دست دادن عشق دیگران شود. به همین دلیل، آن خشم را فقط در درون تان انبار و پنهان می کردید. و اکنون شخصیتی شاید مطیع و اندکی سرخورده پیدا کرده اید. اما با آگاهی اکنون می توانید خشم تان را نه سرکوب که مدیریت کنید.
درست پس از شناسایی رفتارها و الگوهای مشابه می توانید تغییراتی را که لازم می دانید آغاز کنید. با آن واکنش‌ها و مکانیسم‌هایی که به نظرتان مفید و کاربردی هستند، بمانید و آماده باشید تا آن‌هایی را که فقط برای شما مشکل یا رنج به همراه دارند، اصلاح کنید. مدیریت ضعیف احساسات نه تنها ما را کمتر خوشحال می کند، بلکه بر روابط ما با دیگران نیز تأثیر می گذارد.
بنابراین، می‌توانید راهبردهای مقابله‌ای جدید و متفاوتی را برای ابراز در برابر احساسات مختلف تان را از این به بعد کشف کنید و وظیفه خودتان بدانید که روش‌های جدیدی برای مقابله با احساسات خود و دیگران بیاموزید. از آنجایی که کار آسانی نیست، بهتر است از پشتیبانی حرفه ای برای همراهی و کمک به خودتان در این فرآیند استفاده کنید.
