صداهایی مرموز از انبارهای ته حیاط، سایههای کج روی دیوار یک خانه متروکه و یا بیرون زدن دست یک زامبی از داخل قبر به اندازه کافی ترسناک و دلهرهآور هستند. سالانه اما میلیونها نفر به عمد به تماشای چنین چیزهایی مینشینند تا بترسند.
یک شرکت فعال در زمینه تفریحات هالووین تخمین میزند که آمریکاییها هر سال بیش از ۵۰۰ میلیون دلار بابت هزینههای ورودی خانههای خالی از سکنه خرج میکنند تا صرفا ترسی واقعی را تجربه کنند.
سرگرمیهای ترسناک شامل فیلمهای دلهرهآور، نمایشهای وحشتناک و کتابهای استرسزا در ایام سال مشتریان پروپاقرصی دارند. تنها در سال ۲۰۲۳ مردم آمریکا برای جشن ترس یا همان هالووین ۱۲.۲ میلیارد دلار خرج کردند.
برای برخی از مردم، این علاقه به وحشت میتواند عجیب به نظر برسد. در حالی که اخبار ترسناک از جنگ و دیگر اتفاقات وحشتناک در جهان بیپایان است، چرا هنوز مردم به دنبال ترس ساختگی برای سرگرمی هستند؟
روانشناسان میگویند احساسات به عنوان یک تجربه فراگیر در انسانها تکامل یافته زیرا به ما کمک میکنند زنده بمانیم. در این میان ایجاد ترس به صورت کنترلشده و ایمن در زندگی میتواند لذتبخش باشد و راهی برای افراد برای تمرین و آماده شدن برای خطرات زندگی واقعی به حساب بیاید.
تجربههای کنترلشده از ترس (که در آنها میتوانید بدون اینکه خطری واقعی ایجاد شود کتاب وحشتناک را ببندید، با کنترل تلویزیون را خاموش کنید یا هر زمان که میخواهید از خانه متروکه خارج شوید)، همان حسی را ایجاد میکنند که ترس حقیقی به وجود میآورد.
وقتی خود را در معرض تهدید میبینید، میزان آدرنالین در بدن شما بالا میرود و واکنش تکاملی جنگ یا گریز فعال میشود. ضربان قلب شما افزایش مییابد و عمیقتر و سریعتر نفس میکشید. بدن شما در حال آماده شدن برای دفاع از خود در برابر خطر یا فرار هر چه سریعتر است.
این واکنش فیزیکی هنگام مواجهه با یک تهدید واقعی بسیار مهم است. هنگامی که ترس کنترلشده را تجربه میکنید، مانند صحنهای از یک سریال با محوریت زامبیها، میتوانید از این حس پرانرژی بدون هیچ خطری لذت ببرید. هنگامی که بازیگر تهدید را از سر گذراند، بدن شما انتقالدهنده عصبی دوپامین را آزاد میکند و چنین امری باعث ایجاد احساس لذت و آرامش میشود.
در یک مطالعه محققان دریافتند افرادی که به عنوان تجربه ترس کنترلشده از خانهها و قلعههای متروکه بازدید میکنند، پس از قرار گرفتن در معرض موقعیتهای استرسزای واقعی فعالیت مغزی و اضطراب کمتری در پاسخ به محرکها از خود نشان میدهند.
این یافته نشان میدهد که فیلمهای ترسناک، داستانهای ترسناک یا بازیهای ویدیویی وحشتناک میتواند در واقع شما را آرام کند. روانشناسان میگویند تجربه ترس به صورت چند نفری مزیتهای اجتماعی هم دارد. در واقع روانشناسان میگویند پشت سر گذاشتن ترس، پیوند بین افراد را تقویت میکند.
نمونههای خوب چنین امری کهنهسربازانی است که با هم در جنگ خدمت کردهاند و یا بازماندگان بلایای طبیعی. تجربیات کنترلشده ترس به طور مصنوعی فرصتهای مشابهی را برای پیوند ایجاد میکند.
قرار گرفتن در معرض استرس نه تنها واکنش جنگ یا گریز را تحریک میکند، بلکه در بسیاری از موقعیتها احساسی را باعث میشود روانشناسان آن را سیستم «مراقبت و دوستی» مینامند.
این نوعی رفتار است که برخی از جانداران از جمله انسانها در پاسخ به تهدید از خود بروز میدهند و شامل حفاظت از فرزندان (مراقبت) و عضویت در یک گروه به منظور دفاع مشترک (دوستی) میشود.
تمایل به فرزندان و برقراری پیوندهای اجتماعی-عاطفی برای محافظت و آسایش تا حد زیادی توسط به اصطلاح «هورمون عشق» یا اکسیتوسین تنظیم میشود.
سطح این هورمون به هنگام مواجهه با عوامل استرسزا افزایش مییابد. در نتیجه زمانی که تجربه ترس تفریحی، مانند بازدید از یک خانه خالی از سکنه را با دوستان خود تجربه میکنید، به لحاظ عاطفی برای برقراری احساس پیوند با افراد کنارتان آماده میشوید.
رفتاری که به هنگام نشستن در تاریکی با دوستان برای تماشای یک فیلم ترسناک نیز تکرار میشود.
محققان آزمایشگاه ترس تفریحی در دانشگاه آرهوس در دانمارک در یک مطالعه نشان دادند افرادی که به طور منظم فیلمهای ترسناک میدیدند نسبت به طرفداران فیلمهای غیرترسناک از نظر روانی بهتر با همهگیری کووید-۱۹ کنار آمدند.
دانشمندان میگویند این انعطافپذیری ممکن است نتیجه نوعی درس باشد که این افراد از طریق تفریحاتشان در سرو کله زدن با ترس و اضطراب کنترلشده آموخته باشند. در نتیجه، آنها آمادگی بیشتری برای مدیریت ترس واقعی ناشی از بیماری همهگیر داشتند.
بنابراین دفعه بعد که بین یک کمدی شاد و یک فیلم ترسناک مردد ماندید، شاید بد نباشد دومی را انتخاب کنید. این برای سلامتی شما مفیدتر است.