چگونه برای مصاحبه شغلی موفق آماده شویم؟

مهمترین چیزی که باید در مورد هر مصاحبه‌ای به خاطر داشته باشید، این است که مصاحبه یک فرآیند دوسویه است. همانقدر که شما می‌خواهید دستگیریتان شود که آیا می‌خواهید برای آن شرکت کار کنید، آن‌ها نیز می‌خواهند بفهمند که شما را می‌خواهند یا نه. این یعنی باید خود را همانطور که واقعاً هستید نشان دهید، نه آنچه که نیستید.

آماده شدن برای مصاحبه

شما روز پیش مصاحبه لازم تا در دو جبهه خود را آماده کنید:

۱- در مورد سازمان تحقیق کنید

تا جایی که می‌توانید راجع به شرکت اطلاعات به دست آورید. به وبسایتشان سر بزنید و همۀ اطلاعاتی که برایتان فرستاده‌اند را مرور کنید و سعی کنید ماموریت، اهداف و ارزشهای شرکت و دیگر موارد از این قبیل را بفهمید. اینکه با اصول کاری سازمان آشنا شوید، راهگشا خواهد بود. همچنین سعی کنید که بفهمید شغلی که برایش درخواسته داده‌اید، چه جایگاهی در سازمان دارد.

فهرستی از پرسش‌هایی در مورد سازمان دارید، به خصوص راجع به کار، تیمی که قرار است با آن کار کنید یا کاری که هر روز باید انجام دهید، تهیه کنید. مشکلی نیست که راجع به امکانات ورزشی شرکت یا مقدار مرخصی بپرسید، اما سعی کنید طوری به نظر نیاید که دوست دارید از کار در بروید.

شاید فکر خوبی نباشد که در این مرحله راجع به شرایط کار پاره وقت بپرسید. باید قبل از ارسال درخواست می‌پرسیدید، و در غیر این صورت باید برای کار در ساعات کاری اعلام شده آماده باشید.

۲- خودتان را آماده کنید

شما باید با خودتان و رزومه‌تان خلوت کنید و مثالهایی از اینکه چطور قدری از نیازهایی اعلام شده را می‌توانید برطرف کنید، بیابید. مشکلی نیست که راجع به تجربیات که در رزومه آورده‌اید صحبت کنید، اما بد نیست که چیزهای دیگری نیز برای گفتن در چنته داشته باشید. وضعیت را در یک جمله یا کمتر خلاصه کنید و به کارهایی که در مقابله با آن وضعیت انجام داده‌اید و نتایجی که بدست آورده‌اید و دلایل موفقیت خود بپردازید.

همچنین بد نیست که خود را برای پاسخ به سوالهای استانداردی نظیر «به من راجع به کار فعلیت بگو» یا «چرا برای این شغل درخواست دادی»، آماده کنید. جواب‌های شما باید بر مهارت‌های شما و اینکه چطور می‌توانید از آن در شغل جدیدتان استفاده کنید، تاکید داشته باشند. این‌ها را از بر نکنید، اما همیشه طرحی کلی از آنچه می‌خواهید بگویید در ذهن داشته باشید.

آزمون‌ها و ارایه‌ها
بعضی مصاحبه‌ها از شما می‌خواهند تا یک ارایۀ کوتاه آماده کنید یا در یک آزمون شرکت کنید. جزییات آن معمولاً در نامه‌ای که شما را به مصاحبه دعوت می‌کند آمده است، در نتیجه زمان برای آماده شدن دارید. اگر از شما خواستار ارایه شده‌اند، فرض را بر این نگذارید که آنجا پاورپوینت هست یا اینکه در جلوی یک گروه ارایه خواهید کرد.

ممکن است از شما هندآوت بخواهند. ارزشش را دارد وقت بگذارید و یک هندآوت یک صفحه‌ای تهیه کنید که به طول کامل ارایۀ شما را خلاصه کند.

بایدها و نبایدهای حضور در مصاحبه
سر وقت بروید. پنل مصاحبه ممکن است باید با کاندیداهای بسیاری مصاحبه داشته باشند، در نتیجه آن‌ها را معطل نکنید.

لباس مناسب بپوشید. در برخی شرکت‌ها به خصوص شرکتهای فناوری، پوشیدن لباسهای غیررسمی عرف است، اما در اکثر شرکت‌ها بهتر است با کت و شلوار به مصاحبه بروید. یادتان باشد که ظاهر شما بر قضاوتی که از شما صورت می‌گیرد، موثر است.

رفتار مناسب داشته باشید. یعنی بگذارید مصاحبه‌کننده کارها را پیش ببرد. اگر دستش را دراز کرد، با او دست بدهید، اما اگر کسی تمایل به دست دادن ابراز نکرده، بیخودی دستتان را دراز نکنید.

با مصاحبه‌کننده‌ها همراه شوید. لبخند بزنید و تماس چشمی برقرار کنید.

به سوالاتی که پرسیده می‎شود پاسخ دهید، و از مثالهای مرتبط استفاده کنید.

به طریقه دست دادن خود دقت کنید؛ دست دادن عملی متقابل است که برای برقراری ارتباط انجام می‌شود. در یک مصاحبه، این عمل متقابل بین دو فرد غریبه صورت می‌گیرد اگر محکم دست طرفتان را یک یا دو بار بفشارید و بعد رها کنید، نشانه‌ی خوشرویی و ملایمت شماست که می‌تواند به سرعت احساسی از امنیت بین دو فرد ایجاد کند.

از طرف دیگر، اگر بی‌روح دست بدهید، ممکن است باعث ناراحتی طرفتان شود؛ و حتی قبل از اینکه آن‌ها فرصت آشنایی با شما را داشته باشند، احساس بدی به آن‌ها منتقل خواهید کرد. آسوده خاطر کردن اطرافیانتان هدفی مهم در هر آداب معاشرت است.

از کار قبلیتان بدگویی نکنید، اگر نمی‌توانید در مورد کسی حرف‌های خوب بزنید، بهتر است اصلاً هیچ حرفی نزنید. خیلی دور از ادب و احترام است که از صاحب کارها و شرکت‌های قبلیتان بد بگویید و با کارهایشان مخالفت کنید. این باعث ناراحتی و رنجش دیگران می‌شود. از این گذشته، این مصاحبه در مورد شما و این شرکت است نه شرکت‌ها و افراد دیگر. پس لزومی ندارد که تصویری از محل کار سابقتان برای مصاحبه گرتان ارائه دهید.

قدری به خودتان پر و بال بدهید. هر چه باشد، آنجا فقط خودتان هستید و خودتان. اما در هر صورت، دروغ نگویید و اغراق نکنید. اگر شغل را می‌خواهید، مشتاق و مثبت رفتار کنید.

زیادی خودمانی نشوید و اطلاعات زیاد از حد را به مصاحبه‌گران در میان نگذارید. مثلاً مصاحبه‌گرها نیازی نیست که راجع به تربیت بچه‌هایتان بدانند

در مصاحبه باید انتظار چه چیز را داشت؟

بعضاً در نامه‌ای که شما را به مصاحبه دعوت می‌کند، به اینکه چه کسی با شما مصاحبه خواهد کرد، اشاره می‌شود. معمولاً تعداد مصاحبه‌گرها ۳ تا ۵ نفر است، چرا که از این راه تعصب‌های شخصی حذف می‌شود، در نتیجه از اینکه وقتی وارد اتاق مصاحبه می‌شوید با اتاقی پر از آدم مواجه شوید، شوکه نشوید. احتمالاً یکی از آن‌ها جلسه را در دست می‌گیرد و توضیح می‌دهد که چه کسی سوال می‌پرسد و نقش دیگران چیست.

وقتی از شما سوال می‌پرسند، جواب را به کسی بدهید که سوال را پرسیده است. سایرین ممکن است در هنگامی که جواب می‌دهید یا بعد از آن ورود کنند، در هر صورت بایستی به سوالات آنان هم جواب دهید. باز هم دقت کنید، که جوابتان را به شخص سوال کننده بدهید، نه به کل گروه.

اگر دعوت شده‌اید که ارایه دهید، احتمالا از شما خواهند خواست بلافاصله بعد از معرفی، سراغ ارایۀتان بروید. اگر برای ارایه محدودیت زمانی وجود دارد، آن را رعایت کنید. اگر نمی‌توانید ساعت را در اتاق ببینید، ساعت مچیتان را روی میز جلویتان بگذارید، تا زمان از دستتان در نرود. اگر وقت کم می‌آورید، ارایه را خلاصه کنید و نتیجه گیری برسید.

رایج‌ترین سوالاتی که در یک مصاحبه شغلی پرسیده می‌شوند:
مصاحبه‌گرها معمولاً ترجیح می‌دهند با سوالی ساده شروع کنند تا یختان آب شود؛ «مثلاً در شغل فعلیتان چکار می‌کنید؟» یا «بگو که چرا برای این شغل درخواست دادی؟». اگر خود را آماده کرده باشید، برای این سوالات آماده خواهید بود. مصاحبه‌های مدرن، «توانایی محور» هستند، یعنی بر مهارت‌های شما و اینکه چطور آن‌ها را نشان می‌دهید، تمرکز دارند.

اگر خیلی تجربۀ کاری ندارید، نگران نباشید. آماده باشید که بگویید «خوب، من در واقع تا به حال چنین کاری نکردم، ولی اگر در همچین شرایطی قرار گیرم…». اگر برای شغلی با شما مصاحبه می‌کنند که در زمینه‌اش تجربه نداشته‌اید، مصاحبه‌گرها سعی می‌کنند با طرح سوالات فرضی کمکتان کنند و بپرسند که رویکردتان در مواجهه با یک مسئله چیست. آن‌ها می‌دانند که شما تجربۀ چندانی ندارید، اما سعی دارند به شما فرصتی دهند تا نشان دهید که توانایی انجام کار را دارید.

در ادامه شما را با تعدادی از رایج‌ترین سوالاتی که در یک مصاحبه شغلی ممکن است از شما پرسیده شود آشنا می‌کنیم:

۱- از خودتان برایمان بگویید

این سوال معمولا اولین سوالی است که هر مصاحبه کننده‌ای از شما می‌پرسد که جواب آن معمولا به این ترتیب است:

مشخصات اسمی، تحصیلات، سابقه کاری، تخصص، چگونگی عملکرد، افتخارات و هر آنچه که نیاز باشد حداکثر در عرض ۲ دقیقه (مختصر و مفید). باید دقت کرد که در پاسخ به این سوال و در کل همۀ سوالات نباید حاشیه رفت.

۲- از ما چه می‌دانید و چرا ما را انتخاب کردید؟

در جواب این سوال باید کمی دقت کرد و از قبل اطلاعاتی را راجع به این شرکت، اداره یا کارخانه کسب نمود. همچنین ترجیحا مزایای این مورد شغلی را بیان نمود بعلاوه آیندۀ شغلی، اهداف کاری، مشکلات و موانع و … را نیز باید عنوان نمود.

۳- چرا شغل قبلی خود را رها کردید؟

این سوال معمولاً برای محک زدن روحیه شماست و ترجیحاً از انتقاد و بدگویی شغل قبلی بپرهیزید و همچنین سعی کنید به مصاحبه کننده بفهمانید که تنوع طلبی و میل به پیشرفت اولین هدف تغییر شغل بوده است.

‎‌۴- چرا فکر می‌کنید برای این کار مناسب هستید؟

بهتر است در جواب این سوال به چند مورد از استعدادهای خود اشاره کنیم که در این رشتۀ کاری به کار می‌آید.

۵- انتظار چه میزان حقوق را دارید؟

مصاحبه کنندگان معمولا صداقت را شرط اول استخدام در نظر می‌گیرند پس در پاسخ به این سوال اولا نباید فروتنی به خرج داد و مثلا مبلغی پایین را پیشنهاد داد ثانیا مبالغ بالا و ایده آل را پیشنهاد نکنیم، زیرا بلند پروازی و در نتیجه‌عدم میل به ادامه کار را رقم خواهد زد.

۶- آیا به همکاری و هماهنگی و کار تیمی علاقمندید؟

کار گروهی نشانه‌ای از اخلاق اجتماعی و بالا بودن سطح هوش اجتماعی هر شخص است که رابطۀ مستقیم با چگونگی عملکرد وی در محیط کار دارد. پس بهترین پاسخ به این سوال جواب دندان‌شکن «آری» است. اما بازهم صداقت فراموش نشود و در صورتیکه میل شما به گونه‌ای دیگر است عنوان نمایید.

۷- در صورتیکه مشکلی را در بین کارمندان این اداره/سازمان/کارخانه/شرکت ببینید چه می‌کنید؟

این سوال نیز نوعی سوال هوش محسوب می‌شود. بهتر است در پاسخ به این سوال دو مطلب را در نظر گرفت: اگر بگوییم هیچ عکس العملی نشان نمی‌دهیم و به قولی منظورمان‌عدم دخالت به کار دیگران است اشتباه کرده اید.

بهترین پاسخ به این سوال این است که بگوییم ابتدا مسئله را بررسی نموده چنانچه حل آن از دست خودمان بر آمد که هیچ وگرنه طی نامه‌ای کتبی آنرا با مسئول در جریان می‌گذاریم. به این ترتیب انضباط کاری خود را نیز نشان داده ایم.

۸- می‌توانید چند مورد از نقاط قوت و ضعف خود را نام ببرید؟

مدیران استخدامی می‌خواهند اطمینان یابند که استعدادها و توانایی‌های‌تان دارایی مستقیمی برای موقعیت شغلی خواهند بود و هیچ‌کدام از ضعف‌ها به توانایی کاری‌تان آسیب نخواهد زد. آن‌ها همچنین می‌خواهند ببینند که توانایی خودارزیابی با درایت و اعتماد به نفس را داشته باشید.

۹- چه اهدافی را برای ما دنبال خواهید کرد؟

پاسخ به این سوال اگرچه برای هم مصاحبه کننده‌ای روشن است، اما پاسخ دقیق که از روی تحقیق و بررسی شخص مصاحبه شونده نشئت گرفته باشد خیلی فرق می‌کند. در پاسخ به این سوال باید رقبا و شرکت‌های حریف را شناسایی کرده و کالاهای این کارخانه و یا خدمات این سازمان را بدانیم. سپس پاسخی مبنی بر پیشرفت و توسعۀ این نوع محصولات و سرویس‌ها و پیروزی در مقابل حریف را به گونه خلاصه عنوان نماییم.

۱۰- در پایان مصاحبه، احتمالاً از شما می‌پرسند که آیا سوالی دارید؟

خوب است که در این مرحله راجع به سازمان یا نقشتان سوال کنید. با این وجود، اگر واقعاً سوالی ندارد، اشکالی ندارد که همین را بگویید. مثلاً شاید از قبل با شخصی از سازمان صحبت کرده‌اید و او به همۀ سوالاتتان پاسخ داده است. همین را توضیح دهید و بگویی که با فلانی صحبت کرده‌اید و جواب سوال‌هایتان را داده است.

همچنین این که از سازمان بخواهید که نتیجه مصاحبه را به شما اعلام کند، کار زشتی نیست.