چرا گاهی دعاهایمان بی‌جواب می‌ماند؟
امام رضا(ع) به حکمت عدم استجابت برخی دعاها اشاره می‌فرماید.
دعا و نیایش از بهترین ابزار‌ها جهت ارتباط معنوی با خداوند متعال و نیز ابزاری برای درخواست نیاز‌های مادی و معنوی از خداوند است. این عمل به قدری اهمیت دارد که خداوند انسان‌ها را دعوت به انجام آن کرده است. به عنوان نمونه در بخشی از آیه ۶۰ سوره غافر می‌فرماید: «وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؛ پروردگار شما می‌گوید بخوانید مرا تا برای شما استجابت کنم». بر اساس این آیه، خالق هستی خود ضمانت اجابت دعا را به بندگانش داده است.
با این حال گاهی بر حسب حکمت‌های الهی برخی نیاز‌های انسان مورد اجابت کامل قرار نمی‌گیرد و امر آن در دنیا جاری نمی‌شود. این مسئله حتی در زندگانی انبیای الهی نیز دیده می‌شود و مختص به عموم مردم نیست. شاید یکی از مواردی که انسان مؤمن را دچار دست‌انداز‌های ایمانی و معرفتی می‌کند و گاهی باعث کاهش حسن ظن به خداوند متعال می‌شود، عدم درک حکمت‌های نهفته در عدم استجابت دعاست.
در این باره احمد بن محمد بن ابىنصر روایت کرده است که گفت: به امام رضا علیه‌السلام عرض کردم که: فداى تو شوم؛ به درستى که چندین سال است که من حاجتى را از خدا خواستهام و روا نشده، و از دیر شدن آن در دلم چیزى داخل شده است. حضرت فرمود:
«اى احمد! بپرهیز از شیطان و از آنکه او را بر تو راهى و تسلّطى باشد که تو را از رحمت خدا نا امید کند. به درستى که ابا جعفر (امام محمد باقر علیه‌السلام) مىفرمود: مؤمن از خداى تعالى حاجتى را مىخواهد و خدا تعجیل اجابت را از او به تأخیر مىاندازد و زود دعایش را مستجاب نمىکند؛ به جهت آنکه آواز دعا و شنیدن گریه و زارى و ناله و بىقرارى او را دوست می‌دارد؛ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ إِیَّاکَ وَ الشَّیْطَانَ أَنْ یَکُونَ لَهُ عَلَیْکَ سَبِیلٌ حَتَّى یُقَنِّطَکَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ص کَانَ یَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ یَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَیُؤَخِّرُ عَنْهُ تَعْجِیلَ إِجَابَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اسْتِمَاعِ نَحِیبِه
و بعد از آن فرمود: «به خدا سوگند که آنچه خداوند از مؤمنان تأخیر مىکند و ایشان را از آن منع مىفرماید، از آنچه برایشان تعجیل کرده در آن بهتر است؛ و دنیا چه چیز است؟ وَ اللَّهِ مَا أَخَّرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ مَا یَطْلُبُونَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْیَا خَیْرٌ لَهُمْ مِمَّا عَجَّلَ لَهُمْ فِیهَا وَ أَیُّ شَیْءٍ الدُّنْیَا
... فرمود: «پس به خدا وثوقدارندهتر باش؛ زیرا که تو بر موعدى هستى از خداى- تعالى- و آن جناب با تو وعده فرموده. آیا خداى عز و جل نمىفرماید که: «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ» (بقره، ۱۸۶)؛ یعنى: «و، چون پرسند تو را بندگان من از من (یعنى از صفت من یا از معامله من با ایشان در وقت دعا کردن- چنانکه ظاهر این حدیث است-)، پس به درستى که من نزدیکم (یعنى علم من احاطه کرده است به احوال ایشان و به اجابت دعاى ایشان)، اجابت مىکنم خواندن خواننده را، چون بخواند مرا»؛ و فرموده است که: «لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ» (زمر ۵۳)؛ یعنى: «نا امید نشوید از رحمت و بخشش خدا»؛ و فرموده که: «وَ اللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا» (بقره، ۲۶۸)؛ یعنى: «و خدا وعده مىدهد شما را آمرزشى از جانب خود، و افزونى در دنیا، و یا مزیّت در آخرت». پس به خدا وثوقدارندهتر باش از خود، به غیر آن جناب؛ و در دلهاى خویش غیر از خوبى قرار ندهید، و به جز گمان نیک به خداوندِ خود چیزى را در خاطرمگذرانید. پس به درستى که آن از براى شما آمرزیده شده است». (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج۲، ص: ۴۸۸)
منبع: باشگاه خبرنگاران
1980
