چرا ملکه هرگز به اسرائیل نرفت؟

روز هشتم سپتامبر بود که ملکه الیزابت دوم در سن 96سالگی چشم از جهان فروبست و فرزندش پرنس چارلز به عنوان جانشینش تکیه بر مسند پادشاهی زد.

حالا که نگاه‌ها از سراسر دنیا به بریتانیا و آیین خاکسپاری ملکه است، یک سؤال شاید ذهن بسیاری را در اسرائیل و خاورمیانه به خود مشغول کرده است؛ اینکه چرا الیزابت دوم هیچوقت به اسرائیل نرفت؟ یک رسانه فارسی‌زبان در گزارشی به ابعاد مختلف این پرسش پاسخ داده است.

اما جانشینی ملکه حالا امیدهایی را در میان یهودیان زنده کرده است، چرا که چارلز سوم به نظر چهره‌ای حامی یهودیان و اسرائیل است. در کنار این خبرها اما انتخابات همچنان موضوعی داغ در رسانه‌های اسرائیل است، بخصوص که یک بخت اصلی پیروزی در انتخابات، حالا سرگرم از سرگیری دادگاه خود پس از وقفه تابستانی است.

ملکه‌ای که تا اردن آمد، ولی به اسرائیل نرفت

در روزهایی که آیین خاکسپاری ملکه بریتانیا، الیزابت دوم، همچنان در جریان است، رسانه‌های اسرائیل یادآوری کرده‌اند که او در دوران ۷۰ ساله حکومتش از ۱۲۹ کشور جهان دیدار کرد و بسیاری از سران کشورهای عرب را بارها پذیرفت و یا به سرزمین‌های متعدد عربی، از جمله مصر و اردن در همجواری اسرائیل، سفر کرد اما هرگز قدم به اسرائیل نگذاشت.

پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی در میانه جنگ جهانی اول، بریتانیا قیمومیت سرزمینی را بر عهده داشت که در سال ۱۹۴۸ میلادی داوید بن‌گوریون تشکیل کشور اسرائیل را در بخشی از آن اعلام کرد.

نیروهای یهودی مسلح، به‌ویژه جنبش «اتسل» و نیروی «لحی» در طول سال‌ها با بریتانیایی‌های حاکم جنگیده و عملیات متعدد علیه آن‌ها را با هدف بیرون راندن بریتانیا از این سرزمین انجام داده بودند. یهودیان مسلحی که وابسته به «لحی» بودند، در سال ۱۹۴۴ والتر ادوارد گینس، ملقب به لرد موین را که وزیر بریتانیا در امور سرزمین‌های خاورمیانه بود، در قاهره کشتند. قاتلان لرد، الیاهو حکیم و الیاهو بیت زوری بودند، که فرد آخر اول عضو «اتسل» بود و بعدا به «لحی» ملحق شد و دو ماه لرد موین را در قاهره تعقیب کرده بودند.

چرا حاکم بریتانیا هرگز به اسرائیل نیامد؟

اما در حالی که اعلامیه بالفور برای تشکیل دولت یهود در بریتانیا اعلام شد، چرا حاکم بریتانیا هرگز به اسرائیل نیامد؟

به نوشته رسانه‌های اسرائیل، خاورمیانه برای الیزابت ناآشنا نبود. او در سال ۱۹۸۴ از اردن دیدار کرد، سفری که در آن اظهاراتش در راستای حمایت از مبارزه فلسطینیان و مخالفت با اقدامات اسرائیل در قبال منطقه بود.

در آن دیدار، الیزابت گفت که یهودی‌نشین‌هایی که در اراضی فلسطینی بعد از جنگ سال ۱۹۶۷ برپا شده، یکی از نشانه‌های سرکوبگری است. او این حرف را بعد از دیدن نقشه‌ای بیان کرد که تا آن سال، یهودی‌نشین‌های برپا شده از سوی اسرائیل در اراضی فلسطینی را نشان می‌داد. حال با گذشت ۳۸ سال از آن دیدار الیزابت از اردن، نقشه شهرک‌نشین‌ها کاملا متفاوت است؛ شمار آن‌ها به شدت افزایش یافته و تعداد شهرک‌نشین‌ها نیز تا ۷۵۰ هزار نفر بالاتر رفته است.

الیزابت در سفر به اردن همچنین گفت که هواپیماهای اسرائیل «چقدر ترسناک» هستند. ملکه نور، همسر ملک حسین، پادشاه فقید اردن، که میزبان الیزابت دوم بود، در واکنش به سخنان او در آن دیدار گفت: بله رفتار اسرائیل «وحشتناک» است. یهودیان بریتانیا چنین اظهاراتی را به منزله «زنگ خطر» تلقی کردند. بعدها فیلیپ همسر الیزابت، چارلز ولیعهد وقت و ویلیام نوه ملکه سفرهایی جداگانه به اسرائیل داشتند که تنها سفر ویلیام، به عنوان یک عضو خانواده سلطنتی «رسمی» بود. سفر ویلیام هم در سال ۲۰۱۸ انجام شد.

اولین سفر از چهار دیدار خصوصی چارلز برای حضور بر مزار الیس، مادربزرگش بود. الیس مادر فیلیپ، پدر چارلز، بود که جسدش در کلیسای «ماریا ماگدالنا» در اورشلیم قرار دارد. الیس که هم شاهزاده یونانی و هم شاهزاده دانمارکی محسوب می‌شد، به عنوان کسی که به یهودیان در جنگ جهانی دوم از دست آلمان نازی کمک کرده، شهرت یافت و موزه هولوکاست اورشلیم لقب نجات دهنده را به او اعطا کرده است.

چارلز در میان مقامات جهانی بود که در سال ۱۹۹۵ و سپس در سال ۲۰۱۶ برای خاکسپاری اسحاق رابین و شیمون پرس به اسرائیل آمدند. حضور چارلز در ژانویه ۲۰۲۰ در اسرائیل به عنوان نماینده بریتانیا برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی هولوکاست بود.

روزنامه هاآرتص نوشت که برخی‌ می‌گفتند الیزابت به اسرائیل نیامد زیرا نمی‌خواست کشورهای عرب را عصبانی کند اما برخی عدم تمایل او به سفر به اسرائیل را «انتقام» از مبارزه‌ یهودیان علیه حضور بریتانیایی‌ها تا پیش از استقلال اسرائیل می‌دانند. هاآرتص یادآور شد که داوید لانداو، سردبیر وقت این روزنامه، در جریان اولین سفر مارگارت تاچر نخست‌وزیر وقت بریتانیا به اسرائیل در سال ۱۹۸۶ از او پرسید: ملکه کی می‌آید؟، و جواب تاچر این بود: «خب من اینجا هستم».

روزنامه معاریو نیز نوشت که وزارت خارجه بریتانیا ابتدا از تحریم نفتی از سوی عرب‌ها نگران بود و بر اساس ارزیابی‌ها مانع از سفر الیزابت به اسرائیل شد. اما در دهه‌های بعد که دیگر تحریم نفتی از سوی عرب‌ها مطرح نبود، باز الیزابت باز هرگز به اسرائیل نرفت. به نوشته معاریو، الیزابت روابط خوبی با یهودیان کشورش داشت و کم نبودند یهودیان انگلیس که از دست او نشان شوالیه گرفتند. بارونس یهودی یعکوبوویچ عادت داشت بگوید هر بار که او و ربای ارشد بریتانیا به کاخ دعوت شده‌اند، همان غذای دیگران برای آن‌دو به صورت ویژه به سبک «کاشر» (حلال یهودی) تهیه شده و اندازه و خوراک داده شده هم «بزرگ و متناسب» بوده است.

الیزابت در پاییز سال ۲۰۰۸ به شیمون پرس که رئیس‌جمهور وقت بود، فرصت داد که در کاخ باکینگهام حضور یابد و نشان شوالیه را از او بگیرد. اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور کنونی اسرائیل، جزو رهبرانی است که برای شرکت در خاکسپاری الیزابت راهی لندن شده اما به نوشته رسانه‌های کشورش، به دلایل امنیتی، در خودروی جداگانه همراه با تابوت حرکت خواهد در حالی که اکثر رهبران جهانی که به این مراسم رفته‌اند، در یک اتوبوس دسته جمعی پشت سر تابوت حرکت می‌کنند. البته جو بایدن نیز در خودروی جداگانه در مراسم حضور دارد.

اسحاق هرتزوگ پسر حییم هرتزوگ است که او نیز هشت سال رئیس‌جمهور اسرائیل بود. هرتزوگ‌ها ایرلندی‌الاصل هستند. حییم هرتزوگ خود در دهه هشتاد میلادی با الیزابت دیدار کرده ولی از آن‌جا که آگاه بود که او به سفر به اسرائیل نخواهد آمد، از دعوت از ملکه سخنی نگفته بود.