سیاتیک چیست؟

اگر ناگهان دچار کمردردی شده اید که همراه با آن درد به باسن و پشت ران و ساق شما هم انتشار پیدا میکند به احتمال زیاد دچار وضعیتی شده اید که به آن سیاتیک Sciatica میگویند. سیاتیک به درد‌های تیر کشنده‌ای میگویند که از پشت باسن شروع شده و به پشت ران و ساق و گاهی کف پا تیر میکشد.

سیاتیک چیست؟

سیاتیک به کمر دردی می‌گویند که توسط عصب سیاتیک ایجاد شده باشد. در منطقه‌ای در بخش تحتانی کمر رشته‌های عصبی انتهای نخاعی کنار هم قرار گرفته و عصب سیاتیک را تشکیل می‌دهند. در نتیجه آسیب یا فشار بر روی عصب سیاتیک در پایین کمردردی حس می‌شود که تا باسن، ران و پا‌ها گسترش می‌یابد. تا ۹۰٪ از افراد بدون جراحی بهبود می‌یابند.

علایم سیاتیک

شایع‌ترین علامت سیاتیک درد در ناحیه پایین کمر است که از طریق ران و باسن و یکی از پا‌ها گسترش می‌یابد. درد معمولا فقط یک پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است موقع نشستن، سرفه کردن یا عطسه بدتر شود. همچنین ممکن است پا بی حس، ضعیف یا سوزش داشته باشد. علایم سیاتیک معمولا ناگهانی ظاهر شده و روز‌ها یا هفته‌ها ادامه می‌یابد.

درد سیاتیک یا سایر درد‌های کمر؟

۸۵٪ از آمریکایی‌ها تجربه برخی ازانواع کمر درد را در دوران زندگی خود داشته اند. اما این همیشه شامل عصب سیاتیک نمیشود. در بسیاری از موارد، درد کمر در نتیجه کشیدگی یا فشار بیش از حد بر عضلات در قسمت پایین بدن است. آنچه که بیش از همه درد سیاتیک را از سایر درد‌ها متمایز می‌کند، انتشار درد تا پایین پا و به درون انگشتان است. احساسی مثل گرفتگی ضدید عضلات پا که چند روز طول بکشد.

چه کسی سیاتیک می‌گیرد؟

اکثر افرادی که سیاتیک میگیرند بین سنین ۳۰ تا ۵۰ هستند. زنان ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به این مشکل در دوران بارداری باشند؛ بدلیل فشاری که بر عصب سیاتیک از طرف رحم در حال رشد وارد می‌شود. علل دیگر عبارتند از: فتق دیسک و آرتریت دژنراتیو ستون فقرات.

علت: فتق دیسک بین مهره‌ای

شایع‌ترین علت سیاتیک، فتق دیسک است. دیسک مانند بالشتک بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کند. با افزایش سن این دیسک ضعیف‌تر شده و آسیب پذیرتر می‌شود. گاهی اوقات مرکز ژل مانند یک دیسک از طریق پوشش خارجی آن فشار وارد کرده و و بر ریشه‌های عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند. حدود ۱ نفر از ۵۰ نفر در طول زندگی شان به فتق دیسک مبتلا می‌شوند. در حدود یک چهارم از آن‌ها علایمی دارند که بیش از ۶ هفته طول خواهد کشید.

علت: تنگی ستون فقرات

ساییدگی و پارگی طبیعی مهره‌ها می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی شود. این تنگی، تنگی نخاعی نامیده می‌شود و ممکن است بر روی ریشه‌های عصب سیاتیک فشار وارد آورد. تنگی ستون فقرات در بزرگسالان بالای ۶۰ سال شایع‌تر است.

علت: تومور‌های نخاعی

در مواردی نادر، سیاتیک ممکن است از تومور در حال رشد در داخل و یا در امتداد نخاع یا عصب سیاتیک به وجود بیاید. همچنان که تومور رشد می‌کند ممکن است بر روی اعصابی که شاخه‌ای از طناب نخاعی است فشار وارد آورد.

علت: سندرم پیریفورمیس

پیریفورمیس ماهیچه‌ای است که در عمق باسن جای گرفته. این ماهیچه انتهای ستون فقرات را به بالای استخوان ران و متصل کرده و مستقیما عصب سیاتیک را در بر می‌گیرد. اگر این عضله دچار اسپاسم شود می‌تواند بر روی عصب سیاتیک فشار وارد کرده وعلایم تشدید سیاتیک نمایان گردد. سندرم پیریفورمیس در زنان شایع‌تر است.

کیف پول چاق می‌تواند پیریفورمیس را شعله ور کند!

ممکن است به نظرتان عجیب و غیرقابل باور بیاید؛ اما یک کیف چاق می‌تواند سندرم پیریفورمیس را شعله ور کند. این وضعیت بیشتر در مردانی دیده می‌شود که عادت دارند کیف پولشان را در جیب پشت شلوار بگذارند. نتیجه این کار فشار مزمنی است که بر ماهیچه پیریفورمیس وارد شده و می‌تواند با گذشت زمان عصب سیاتیک را تحریک کند. برای اجتناب از این درد و عواقب آن، کیف پول را در جیب جلو یا کیف دستی تان بگذارید.

علت: آسیب دیدگی یا عفونت

از علل دیگر سیاتیک التهاب عضلانی، عفونت، یا آسیب‌هایی مانند شکستگی است. به طور کلی، هر نوع بیماری که موجب تحریک و یا فشرده شدن عصب سیاتیک شود می‌تواند علایم درد سیاتیک را ظاهر کند. در برخی موارد، به بدون هیچ علت مشخصی میتواند سیاتیک یافت شود.

تشخیص سیاتیک: معاینه

برای تشخیص اینکه سیاتیک دارید یا خیر پزشک از شما می‌پرسد که دردتان چطور شروع شده و محل دقیق آن کجاست؟ ممکن است از شما خواسته شود چمباتمه بزنید، روی پاشنه و انگشتان پا راه بروید و یا پای خود را بدون خم شدن زانو بالا بیاورید. این تست‌های عضلانی می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا تحریک شدگی سیاتیک را در شما تعیین کند.

تشخیص سیاتیک: تصویربرداری

پزشک شما ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند اح-آر-آی تجویز کند تا اطلاعات بیشتری در مورد محل و علت عصب تحریک شده بدست آورد. در ام-آر-آی همترازی دیسک‌های مهره ای، رباط‌ها و ماهیچه‌ها مشخص می‌شود. سی تی اسکن با استفاده از ماده حاجب نیز می‌تواند یک عکس مفید از طناب نخاعی و اعصاب را فراهم کند. تعیین علت سیاتیک می‌تواند به هدایت روند درمان کمک کند. تصویربرداری با اشعه ایکس به تشخیص ناهنجاری‌های استخوانی کمک می‌کند، اما نمی‌تواند مشکلات عصبی را پیدا کند.

عوارض مربوط به سیاتیک

اگر شما دچار از دست دادن کنترل مثانه یا روده شده اید، با دکتر خود تماس بگیرید. این می‌تواند نشانه‌ای از یک اورژانس پزشکی باشد که نیاز به عمل جراحی جهت جلوگیری از صدمه دائمی دارد. خوشبختانه این عارضح بسیار نادر است. اغلب موارد سیاتیک در عرض چند روز یا چند هفته از بین میرود و باعث هیچ ضرر پایداری نمیشود.

تسکین سیاتیک: یخ و گرما

مراحلی وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید و درد سیاتیک خود را تسکین دهید. گذاشتن حوله گرم یا کیسه یخ میتواند مفید باشد. اعمال گرما یا یخ به مدت ۲۰ دقیقه هر دو ساعت باید انجام شود. به تجربه درخواهید یافت که کدامیک برای شما منفعت بیشتری دارد و یا اینکه متناوبا از سرما و گرما استفاده کنید.

تسکین سیاتیک: دارو

مصرف مسکن‌های بدون نسخه می‌تواند به تسکین کوتاه مدت درد سیاتیک کمک کنند. استامینوفن و دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن در تسکین درد موثرند. پزشک شما ممکن است با تزریق‌های استروئیدی التهاب را کاهش دهد.

تسکین سیاتیک: حرکات کششی

در حالی که سیاتیک شما در حال بهبود است، سعی کنید خودتان را فعال نگه دارید. حرکت واقعا می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه به آرامی، حرکات کششی عضلات همسترینگ و پایین کمر را انجام دهید. با توجه به وضعیت پزشکی شما، برخی ورزش‌ها ممکن است توصیه نشود. پزشک شما ممکن است راه رفتن کوتاه مدت را توصیه کند.

تسکین سیاتیک: تزریق

در موارد شدید، پزشک ممکن است تزریق استروئید به ناحیه ستون فقرات را به منظور کاهش التهاب توصیه کند. در این روش تزریق، دارو مستقیما به منطقه اطراف عصب سیاتیک هدایت می‌شود.

تسکین سیاتیک: جراحی

اگر سیاتیک ناشی از فتق دیسک باشد و پس از ۴ تا ۶ هفته درد همچنان ادامه یابد، جراحی می‌تواند یکی از گزینه‌های درمان باشد. جراح بخشی ازدیسک فتق را برای از بین بردن فشار بر روی عصب سیاتیک حذف میکند. در حدود ۹۰ درصد از بیماران پس از این عمل جراحی بهبود حاصل می‌کنند. سایر اعمال جراحی درد سیاتیکی که ناشی از تنگی کانال نخاعی است را تسکین می‌دهند.

توانبخشی سیاتیک

پس از عمل جراحی کمر، معمولا از رانندگی، بلند کردن اجسام، یا خم شدن به جلو برای حدود یک ماه باید جلوگیری کنید. پزشک شما ممکن است فیزیوتراپی را برای کمک به شما در تقویت عضلات کمر توصیه کند. هنگامی که بهبودی کامل خود را بدست آوردید، یک فرصت عالی است تا شما به عقب بر گردید و به همه فعالیت‌های عادی خود ادامه دهید.

طب مکمل

شواهدی وجود دارد که طب سوزنی، ماساژ، یوگا، و تنظیمات کایروپراکتیک می‌تواند درد پایین کمر را تسکین دهد. اما تحقیقات بیشتری نیاز است تا تعیین کند که آیا این درمان‌ها برای سیاتیک مفید است یا خیر.

پیشگیری از سیاتیک

اگر شما یک بار سیاتیک داشته باشید، شانس بازگشت وجود خواهد داشت. اما شما می‌توانید اقداماتی به منظور کاهش احتمالی آن انجام دهید: • ورزش منظم • حفظ حالت مناسب بدن • خم شدن از ناحیه زانو‌ها به هنگام بلند کردن اجسام سنگین این کار‌ها می‌تواند به شما در جلوگیری از آسیب به مهره‌های کمر که ممکن است منجر به سیاتیک شود کمک کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980