علت شکم درد هنگام تنفس؛ فتق یا ریفلاکس اسید معده؟

شکم، دقیقا زیر دیافراگم قرار دارد و به همین علت دردی که هنگام تنفس به وجود می‌آید ممکن است از ناحیه‌ی شکم احساس شود در حالی که در واقع این درد از دیافراگم یا سایر عضلات و بافت‌های نزدیک به سینه است.

آسیب

دیافراگم هم مانند هر عضله‌ی دیگری ممکن است آسیب بییند. عواملی که می‌توانند سبب آسیب دیافراگم بشوند:

ضربه سنگین به سینه
سرفه‌های شدید
عمل جراحی
تشخیص آسیب دیافراگم برای پزشک کار سختی است، زیرا اغلب همراه با سایر آسیب‌های جدی به شکم و ناحیه‌ی سینه روی می‌دهند. ضمنا ممکن است فرد ماه‌ها و یا حتی هفته‌ها بعد از آسیب هیچ علامتی نداشته باشد.

علائم آسیب دیافراگم شامل موارد زیر می‌شوند:

درد در قسمت شکم یا سینه
مشکل در تنفس
سرفه
تهوع
استفراغ
دیافراگم با حرکت مداوم خود، تنفس را پشتیبانی می‌کند، بنابراین، آسیب دیافراگم تنها با استراحت برطرف نخواهد شد. افرادی که دچار آسیب دیافراگم شده‌اند معمولا تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند تا آسیب، ترمیم شود.

بیماری ریفلاکس اسید معده به مری

بیماری ریفلاکس عارضه‌ای است که اسید از معده به سمت مری برمی‌گردد. شایع‌ترین علامت ریفلاکس، سوزش معده است که دردناک بوده و احساس سوزش در قسمت میان سینه یا شکم ایجاد می‌نماید. اما همه‌ی افرادی که ریفلاکس دارند لزوما سوزش معده را تجربه نمی‌کنند.

سایر علائم ریفلاکس:

درد در سینه یا بالای شکم
مشکل در تنفس
تهوع یا استفراغ
بد بویی دهان
بلع دردناک یا مشکل در بلع
پوسیدگی دندان

ریفلاکس می‌تواند به علت ضعف یا اختلال دریچه‌ی جدا کننده‌ی مری از معده نیز روی بدهد. ریسک فاکتور‌های بیماری ریفلاکس:

داشتن اضافه وزن
بارداری
سیگار

فتق هیاتال

بعضی از افراد می‌توانند با ایجاد تغییراتی در تغذیه و سبک زندگی، علائم ریفلاکس را کنترل کنند، مثلا:

حفظ وزنی سالم یا در صورت نیاز با کاهش وزن
نپوشیدن لباس‌های تنگ
دست کم دو ساعت پیش از خواب غذا نخوردن
خوردن وعده‌های مکرر غذایی به جای سه وعده‌ی بزرگ و حجیم
راست نگه داشتن بدن بعد از خوردن غذا
ترک سیگار
بالا آوردن سر هنگام خواب

برخی از غذا‌ها نیز می‌توانند برانگیزاننده‌ی ریفلاکس باشند یا علائم را در عده‌ای تشدید کنند. اجتناب از این غذا‌ها می‌تواند در پیشگیری از علائم ریفلاکس مفید باشد:

شکلات
قهوه
نعنا فلفلی
غذا‌های چرب و پُرادویه
گوجه فرنگی
الکل
پزشک نیز می‌تواند دارو‌هایی تجویز کند که علائم ریفلاکس‌تان کنترل شود. در افرادی که دارو درمانی جوابگو نیست، پزشک ممکن است توصیه به عمل جراحی کند.

فتق هیاتال

فتق هیاتال زمانی روی می‌دهد که قسمتی از معده در اثر کشیده شدن به سمت بالا و درون دیافراگم می‌رود. پزشکان علت دقیق فتق هیاتال را نمی‌دانند، اما ریسک فاکتور‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

بالای ۵۰ سال سن
اضافه وزن داشتن یا چاقی
سیگار کشیدن
فتق هیاتال معمولا به خودی خود عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند باعث شود اسید معده راحت‌تر به سمت مری برود که منجر به ریفلاکس خواهد شد.

شایع‌ترین علائم ریفلاکس، سوزش معده و برگشت اسید هستند، اما مشکل تنفسی و درد در قسمت شکم نیز می‌تواند ایجاد شود. افرادی که دچار فتق هیاتال هستند و علائم بسیار کمی دارند یا اصلا علامتی ندارند ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. اما افرادی که علائم فتق هیاتال را دارند، درمان به طور کلی مشابه درمان ریفلاکس خواهد بود که تغییراتی در سبک زندگی و دارو درمانی نیز جزئی از آن است. اگر این درمان‌های نتیجه نداشته باشند، پزشک عمل جراحی را توصیه خواهد کرد.

بارداری

طی بارداری، رحم مادر منبسط می‌شود و این اتفاق می‌تواند بر دیافراگم فشار وارد کند. تغییرات هورمونی مانند افزایش پروژسترون نیز می‌توانند منجر به تنفس‌های عمقی‌تر شوند. این دو تغییر ممکن است تنگی نفس و درد و ناراحتی در سینه یا شکم ایجاد نمایند که معمولا در سه ماه‌ی سوم بارداری روی می‌دهد. زن باردار می‌تواند با روش‌های زیر، درد را کاهش بدهد:

حفظ وضعیت درست بدن
استفاده از بالش برای بالا قرار گرفتن بالا تنه هنگام خواب
اجتناب از فعالیت‌هایی که علائم را تشدید می‌کنند مانند ورزش‌های سنگین

پلورزی

پلورزی، به التهاب پرده‌ی جنب قفسه سینه گفته می‌شود که دو لایه‌ای است و سطح ریه‌ها و قفسه سینه را می‌پوشاند. این التهاب می‌تواند بین دو لایه، اصطکاک ایجاد کرده و سبب دردی شدید و تند و تیز به هنگام تنفس عمیق یا سرفه شود.

سایر علائم پلورزی:

تنگی نفس
کاهش وزن ناخواسته
سرفه
تب و لرز
سایر اختلالات پرده‌ی جنب قفسه سینه شامل تجمع گاز و مایعات و یا خون در درون فضای بین دو لایه‌ی این پرده می‌شود که می‌تواند علائمی مانند ضربان تند قلب، خستگی، اضطراب، بیقراری و نارسایی تنفسی به همراه داشته باشد.

افرادی که علائم اختلال پرده‌ی جنب قفسه سینه را دارند باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه نمایند. شیوه‌های درمانی بستگی به نوع اختلال، علت و شدت علائم دارند. پزشک ممکن است برای تسکین علائم، دارو‌های ضد التهاب تجویز کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید

دردی که در ناحیه‌ی معده یا شکم هنگام تنفس روی می‌دهد ممکن است بدون دارو برطرف شود، اما در مواردی که درد شدید، مداوم و پیش رونده است یا تنفس را با مشکل روبرو کرده است باید به پزشک مراجعه کنید.

در صورت مشاهده‌ی علائم زیر نیز باید فورا به پزشک مراجعه کنید:

مشکل تنفسی شدید
درد تند و تیز در سینه
سرگیجه
اختلال حواس
استفراغ مکرر

1980