بیماری انگلی شیستوزومیازیس؛ از شایعات تا سرطان مثانه

بیلارزیا (Bilharzia) یا «تب حلزون» بیماری است که به واسطه یک گرم انگلی شکل می گیرد. این کرم گونه های مختلفی دارد. این کرم به طور معمول روده ها را تحت تاثیر قرار می دهد و تا حدودی بر دستگاه ادراری اثرگذار است، اما از آنجایی که ساکن رگ های خونی است می تواند به دیگر دستگاه های بدن نیز آسیب برساند.

سرطان به سادگی آب خوردن!

در حال حاضر بیشتر به نام شیستوزومیازیس (Schistosomiasis) شناخته می شود - را هم به عنوان یک بیماری حاد و هم یک بیماری مزمن تعریف می کند. علائم بیماری به واسطه واکنش های بدن به وجود انگل شکل می گیرند، اما عوارض آن می توانند در بلند مدت ادامه یابند. این بیماری می تواند بخش های مختلف بدن از جمله ریه ها، سیستم عصبی، و مغز را تحت تاثیر قرار دهد. ناحیه آسیب دیده به گونه های انگل بستگی خواهد داشت. بیلارزیا به طور معمول بلافاصله کشنده نیست، اما یک بیماری مزمن است که می تواند به طور جدی به اندام های داخلی بدن انسان آسیب وارد کند. در کودکان، این بیماری می تواند به کاهش رشد و بروز مشکلاتی در توسعه شناختی منجر شود. برخی انواع بیلارزیا می توانند پرندگان و پستانداران از جمله گاومیش آبی را تحت تاثیر قرار دهند.

انتقال: چگونه به آن مبتلا می شوید؟

عفونت زمانی آغاز می شود که فرد در معرض تماس مستقیم با آب شیرین، جایی که برخی انواع حلزون آبی حامل کرم وجود دارند، باشد. انگل ها می توانند هنگام شنا، شستشو، یا پارو زدن وارد بدن شوند. همچنین، افراد می توانند به واسطه نوشیدن آب آلوده یا مصرف غذایی که با آب آلوده شسته شده است، دچار عفونت شوند. شکل آلوده کننده کرم که از حلزون سرچشمه می گیرد و به نام سرکاریا (Cercaria) شناخته می شود می تواند هنگام تماس فرد با آب از طریق پوست وارد بدن شده و به کرم های بالغ که در خون وی زندگی می کنند، تبدیل شود.

با توجه به نوع کرم، بیلارزیا می تواند بخش های از بدن انسان را تحت تاثیر قرار دهد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- روده ها

- دستگاه ادراری، خطر سرطان مثانه را افزایش می دهد

- کبد

- طحال

- ریه ها

- نخاع

- مغز

چرخه عفونت انگل زمانی آغاز می شود که تخم های کرم از طریق مدفوع و ادرار انسانی که پیش از این به عفونت مبتلا شده است، وارد آب می شوند. تخم ها در آب شکسته می شوند و لاروی ریز آزاد می شود که پس از ورود به بدن حلزون آبی تکثیر می شود. پس از آلوده کردن حلزون های آبی، سرکاریا آزاد می شود. این شکل از لارو می تواند تا 48 ساعت زنده بماند. سرکاریا می تواند به پوست انسان نفوذ کرده و وارد جریان خون شود. آنها در رگ های خونی به سفر خود در ریه ها و کبد ادامه می دهند و پس از آن وارد سیاهرگ های اطراف روده و مثانه می شوند. پس از چند هفته، کرم ها بالغ می شوند. آنها جفت گیری کرده و تخم‌ریزی را آغاز می کنند. این تخم ها از دیواره مثانه، روده یا هر دو عبور می کنند. در نهایت، آنها بدن را از طریق ادرار یا مدفوع ترک می کنند. در این مرحله چرخه دوباره آغاز می شود. فرد مبتلا به شیستوزومیازیس نمی تواند آن را به فرد دیگری منتقل کند. انسان ها تنها از طریق تماس با آب آلوده، جایی که حلزون ها در آن زندگی می کنند، به این بیماری مبتلا می شوند.

کجا رخ می دهد؟

بیش از 200 میلیون نفر در سراسر جهان به بیلارزیا مبتلا هستند.

از جمله مکان هایی که انگل در آنها حضور دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:آفریقا، از جمله مصر و دره نیل ، آمریکای جنوبی و بخش هایی از کارائیب ، جنوب شرق آسیا ، یمن، در خاورمیانه ، بیلارزیا می تواند هر فردی از هر سنی را در منطقه تحت تاثیر قرار گرفته آلوده کند، اما افرادی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند شامل موارد زیر می شوند:

- کودکان

- افرادی که به واسطه شنا، کار یا طرق دیگر با رودخانه ها، کانال ها، دریاچه ها و جریان های آب شیرین در تماس هستند

علائم بیماری انگلی شیستوزومیازیس: اثر عفونت به نوع کرم و مرحله عفونت بستگی دارد.

علائم بیماری زمانی شکل می گیرند که بدن به تخم های کرم واکنش نشان می دهد.

مرحله حاد

بنابر گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا، علائم می توانند بین 14 تا 84 روز ادامه داشته باشند. تقریبا 3 تا 8 هفته پس از عفونت، فرد ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

- راش پوستی

- تب

- سردرد

- بدن درد یا عضله درد

- دشواری در تنفس

مرحله مزمن

افراد بسیاری در مراحل اولیه بیماری هیچ نشانه ای بروز نمی دهند، اما ممکن است با پیشرفت آن با برخی علائم مواجه شوند. این علائم بار دیگر به نوع انگل بستگی دارند.

اگر انگل کبد یا روده را تحت تاثیر قرار دهد، علائم ممکن است شامل موارد زیر شوند:

- اسهال و یبوست

- خون در مدفوع

- زخم های روده

- فیبروز کبدی

- پرفشاری خون پرتال، یا فشار خون بالا اطراف دستگاه گوارش

اگر انگل دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار دهد ممکن است با علائم زیر مواجه شوید:

- خون در ادرار

- دفع ادرار دردناک

- خطر بیشتر سرطان مثانه

با گذشت زمان، فرد به کم خونی (آنمی) مبتلا می شود. در موارد نادر، انگل ممکن است دستگاه عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار دهد.

کودکان مبتلا به شیستوزومیازیس ممکن است با اختلال در رشد و کاهش توانایی یادگیری مواجه شوند.

تشخیص بیماری انگلی شیستوزومیازیس:

اگر فردی دارای علائم بیماری باشد، یا فکر می کند که ممکن است در تماس با آب آلوده بوده باشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ممکن است وی را به یک متخصص بیماری عفونی ارجاع دهد.

بیمار باید آماده پاسخ دادن به پرسش های زیر باشد:

- به کجا مسافرت داشته است

- چه مدت آنجا بوده است

- آیا با آب آلوده در تماس بوده است

- علائم چه چیزهایی هستند و برای نخستین بار چه زمانی پدیدار شدند

- آیا با راش پوستی خارش‌دار یا خون در ادرار مواجه بوده است

نمونه های مدفوع و ادرار وجود تخم های کرم را نشان خواهند داد. پزشک ممکن انجام آزمایش خون را نیز تجویز کند. بالغ شدن کرم حدود 40 روز طول می کشد. یک نمونه خون ممکن است نتایج مطمئنی را حداقل 6 تا 8 هفته پس از در تماس بودن با آلودگی نشان ندهد. اگر علائم روده ای وجود داشته باشند، ممکن است به نمونه برداری از رکتوم نیاز باشد، حتی اگر پاسخ آزمایش های ادرار و خون منفی باشند. همچنین، ممکن است به نمونه برداری از مثانه نیاز باشد. انجام چکاپ سه ماه پس از بازگشت به خانه نیز ایده خوبی است، حتی اگر با هیچ نشانه ای مواجه نباشید زیرا ممکن است علائم بعدا پدیدار شوند.

درمان بیماری انگلی شیستوزومیازیس:

واکسنی برای شیستوزومیازیس وجود ندارد، اما درمان می تواند به کاهش اثر عفونت کمک کند. اگر جواب آزمایش های فرد مثبت است، یک دوره کوتاه مصرف دارویی به نام پرازیکوانتال تا زمانی که فرد آسیب یا عوارض چشمگیری را تجربه نکرده باشد، به طور معمول موثر است. پرازیکوانتال می تواند حتی در مرحله پیشرفته نیز به بیمار کمک کند، اما از عفونت مجدد پیشگیری نمی کند. افرادی که در مناطقی با خطرپذیری بالا زندگی می کنند می توانند یک دوز خوراکی از پرازیکوانتال را برای کاهش احتمال عفونت و عوارض آن مصرف کنند. ممکن است برای چندین سال به این روند درمان نیاز باشد. پژوهشگران در تلاش برای توسعه واکسنی هستند که ادامه چرخه زندگی انگل را در بدن انسان متوقف خواهد کرد.

منبع: بیتوته

1980