آنچه که باید در مورد آشپزی در ظروف مسی بدانید

ظروف غذا در خوش طعم و خوشمزه شدن غذا بسیار اهمیت دارد و یکی از مهمترین و موثرترین عوامل موفقیت در آشپزی است. ظروف مسی از قدیم الایام تا کنون برای پخت غذا کاربرد داشته است . امروزه نیز استفاده از این ظروف به علت خواص متعددی که دارد رواج پیدا کرده است ، در این بخش از نمناک شما را با فایده ها و عوارض این ظروف آشنا می کنیم.

بهترین ظروف از نظر طب جدید

بهترین ظروف از نظر طب جدید برای پخت و پز غذا ظروف شیشه ای و پیرکس هستند زیرا هیچ واکنشی با غذا نمی دهند و عناصر تشکیل دهنده آنها هنگام پخت وارد غذا نمی شود اما عناصر تشکیل دهنده بقیه ظروف مانند آلومینیومی، روحی، مسی، تفلن، چدن، ملامین و … هنگام پخت وارد غذا می شود.

دیدگاه بو علی سینا در مورد مس

از دیدگاه طب سنتی بهترین ظروف ، ظروف سنگی و سفالی و لعابی و گلی هستند.از نظر بو علی سینا دو نوع مس وجود دارد که یکی قبرصی سرخ مایل به زرد است که از نوع دیگر بهتر است و برای درمان زخم مفید است .دیگری مس سرخرنگ است که انواع روشن و سیاه و طالیقون (سوخته تند و نیزو گیرنده است) که مانند مس مایل به زرد برای درمان زخم مفید است .

مزاج آن گرم و خشک است. گویند اگر موی را با موچین مسی طالیقون بچینند نمی روید که صحیح نیست.مصرف آن (موضعی و خوراکی) اگر به کام برسد قی را تحریک می کند ، یک مثقال و نیم شربت آبکی موجب اسهال می شود ، موی را سیاه می کند ؛ گوشت زائد را می خورد ؛ از گسترش عفونت ها و غده ها جلوگیری می کند، با عسل از سفتی آنها می کاهد با عسل زرد آب را بیرون می ریزد. ممکن است موجب بروز بیماری شود.

فواید آشپزی در ظروف مسی

علت خوشمزه شدن و خوب جا افتادن غذا در ظروف مسی این است که حرارت در ظروف مسی بیش از سایر ظروف فلزی نگهداری و به طور یکنواخت توزیع می شود .پخت غذا در این ظروف می تواند کم خونی را کم کند زیرا مس از عناصر لازم برای فرآیند خونسازی و رفع کم خونی است. در دهه پیش مردم کشور ما برای پخت غذا مخصوصاً خورشت و آش از قابلمه های مسی استفاده می کردند و یک کفگیر آهنی داشتند به نام حسوم که موقع پخت غذا دائم درون آن قرار می گرفت و باعث رفع کم خونی می گشت.

ویژگی های فلز مس و رسانایی بسیار زیاد آن است که باعث می شود غذا در ظرف مسی خیلی سریعتر بپزد و انواع خورش ها در این ظروف بهتر جا بیافتد ، همینطور سرخ کردن غذاها در ظرف مسی باعث تردتر شدن آن ها می شود . کمبود یون مس موجب احساس رخوت و خواب آلودگی و کسالت مداوم می شود و سبب می شود که درد مفاصل داشته باشیم ، پخت غذا در ظروف مسی باعث از بین رفتن این حالات می شود و برای جبران کمبود یون مسی پزشکان توصیه می کنند یک دست بند مسی به دست داشته باشید.یکی از علت های بروز بیماری آلزیمر را رسوب یون های آلومینیوم در مغز عنوان می کنند.

پخت غذا در ظروف مسی باعث طول عمر مفید و سلامتی جسمی خانم های نزدیک به دوران عادت ماهیانه می شود . در شمال ایران برای جلوگیری از بیماری های خونی و سرطان خون موقع پخت خورشت (مخصوصاً فسنجون) یک تکه آهن یا نعل وسط خورشت می انداختند تا کاملا رنگ بگیردو این کار باعث آزاد شدن یون های آهن و سلامتی بدن می شود، باید بدانید هیچ کارتل داروئی نمی تواند از یون یک عنصر برای شما قرص تهیه کندو آن چیزی که به اسم قرص آهن می شناسید مولکول آهن هست .

مضرات آشپزی در ظروف مسی

ظروف مسی زود اکسید می شوند و ترکیب پذیری بالایی با مواد غذایی دارند، بنابراین می توانند باعث مسمومیت شما شوند. وجود آلیاژهایی مانند قلع، نیکل، استیل و لعاب که به نوان پوشش ظروف مسی برای کاهش میزان ورود مس به غذا استفاده می شود سبب ورود فلزات سنگین به بدن می شود. اگر غذاهای اسیدی و قلیایی برای مدت طولانی در این ظروف پخته یا نگهداری شوند باعث تخریب غذا می شود.

مس با غذاهای اسیدی واکنش نشان می دهد پس به این علت ظروف مسی را معمولا با لایه ای از یک فلز دیگرمثل قلع یا استیل یا نیکل می پوشانند تا از ورود مس به غذا جلوگیری شود. این لایه در هنگام پخت و پز به مقدار کم در غذا حل می شود بنابراین از پختن غذاهای اسیدی در ظروف مسی پوشش داده نشده باید اجتناب کرد.

در هنگام شست و شو خراشیدن یا ساییدن این ظروف ، لایه پوششی محافظ را از بین می برد و دیگر نباید در ظروفی که لایه پوششی آنها از بین رفته پخت و پز کرد زیرا این فلز هنگامی که در مقادیر زیاد وارد غذا می شود باعث تهوع، استفراغ و اسهالمی شود.

نحوه نگهداری از ظروف مسی

خوراکی های زیاد شور و تلخ، ترش و شیرین و روغنی و گوشت را نباید در ظروف مسی به مدت طولانی نگهداشت.

زنگار ظروف مسی ضرر دارد ولی قلع اندود کردن آن ضرر ندارد .

ظروف مسی بهترین جایگزین همراه دیزی های سنگین بجای آلومینیوم است زیرا آلومینیوم اثرات بد استخوانی و خونی و مغزی دارد.

مس در صرفه جویی انرژی و پخت سریع مفید است زیرا در قدرت انتقال حرارت بعد از طلا از بهترین فلزات است .

بنابراین این توصیه ها را یاد بگیرید و برای ظروف مسی به کار ببرید:

1ـ برای از بین بردن لکه ای از روی ظرف مسی یک برش پیاز بمالید تا سریعتر تمیز شود.

2ـ برای جلوگیری از ورود بیش از اندازه مس به غذا و از بین رفتن لایه داخلی ظرف در ظروف مسی غذاهای اسیدی و ترش نپزید.

3ـ هنگام شستشو ظروف مسی برای از بین نرفتن لایه پوششی محافظ آنها را نخراشید.

4ـ در ظروفی که لایه پوششی آنها از بین رفته نباید پخت و پز کرد زیرا مس اضافی در کبد ذخیره شده و باعث از کار افتادن کبد می شود و همچنین دچار مسمومیت مس که علایم مانند تهوع، استفراغ و اسهال دارد خواهید شد.

5ـ برای شستن ظروف مسی آنها را در ماشین ظرفشویی قرار ندهید و بعد از شستن سریع خشک کنید.

6ـ نصف یک لیمو ترش را در نمک فرو ببرید وبرای پاک کردن قسمت های بسیار کثیف ظروف مسی و براق کردن آنها روی قسمت مورد نظر بمالید.

7.برای پاک کردن قسمت های بسیار کثیف ظروف مسی یک قاشق غذاخوری نمک، یک فنجان سرکه سفید و مقداری آب به مدت چند ساعت در ظرفی بجوشانید. سپس آن را با محلول صابون و آب داغ بشویید و در نهایت آب بکشید و خشک کنید.

8.یک قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان سرکه سفید حل کنید و به آن آرد بیفزایید تا حالتی خمیری بیابد. خمیر را روی سطوح ظرف بمالید و پانزده دقیقه تا یک ساعت آن را کنار بگذارید سپس با آب گرم ظرف مسی را بشویید و با پارچه نرم و تمیز آن را خشک تا براق شود.

9ـ از آب گرم و اسکاچ های نایلونی برای شستشوی ظروف مسی استفاده کنید و از شستن این ظروف با شوینده های با قدرت سایندگی بالا پرهیزکنید.

10. پولیش مس برای از بردن لکه های روی ظرف و حفظ درخشندگی آن مفید است.

11.برای جلوگیری از زنگ نزدن ظروف مسی قلم مو را در آب پیاز فرو کرده و آن را روی ظروف مسی بمالید.

12.هنگامی که لایه ی پوششی مس از بین رفت، با مراجعه به فروشگاه خریداری ظروف ، دوباره ظرف مسی را پوشش دهید.

راه های تشخیص ظروف مسی اصل و تقلبی

با روی کار آمدن دوباره ظروف مسی عده ای از سود جویان برای جذب منافع خود ظروف تقلبی را وارد بازار کردند. این ظروف از آلیاژی از فلز مس و برنج به نسبت یک به دوتشکیل شده است. بیشترین تولیدات ظروف مسی اصل در زنجان انجام می شود که سرخ رنگ و شفاف بوده اما رنگ ظروف تقلبی زرد متمایل به مات می باشد و ناخالصی در آن بیشتر است. مسگران متبحر و قدیمی می توانند ظروف مسی اصل را از تقلبی تشخیص دهند بنابراین برای خرید این نوع ظروف از مراکز معتبر آن را خریداری نمایید.

افزایش و کاهش مس خون و بیماریهای مربوط به آن

مس سومین ماده معدنی در بدن است و در بدن یک فرد سالم مقدار مس بین 100 تا 150 میلی گرم است و تقریبا توسط پروتئین پلاسمای خون با نام سرولوپلاسمین حمل می شود. برای اینکه از مزایای این ماده بیشترین استفاده را ببرید باید آن را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید.

مس در همه برنامه های غذایی فقیر و نامناسب نیز یافت می شود، کمبود این عنصرمعمولا در بیماران مبتلا به نفروزیس(نارسایی کلیه)، ویلسون، مبتلایان به سوء تغذیه پروتئین - انرژی و نوزادانی که با شیر گاو تغذیه می کنند ، دیده می شود.

مس برای سلامتی شامل رشد مناسب بدن، استفاده کارآمد و موثر از آهن، واکنش های مناسب آنزیمی و نیز بهبود سلامت بافت های همبند، مو و چشم مفید است و برای جلوگیری از پیری زودرس و تولید انرژی فواید زیادی دارد . از سایر مزایای مس برای سلامتی ، ریتم قلبی منظم، غده تیروئید تنظیم شده، کاهش نشانه های مرتبط با التهاب مفاصل، درمان سریع زخم، افزایش تشکیل گلبول های قرمز خون و کاهش کلسترول است.

مس فرآیند متابولیک طبیعی در ارتباط با اسیدهای آمینه و ویتامین ها را قادر می سازد. این ماده در بدن تولید نمی شود واز طریق منابع خارجی وارد بدنمی شود.

غذاهای مس دار:

زردآلو ، تخمه ها، مغز گردو (با پنیر)، قند، لوبیا، قارچ، جو، جوانه گندم

علائم کمبود مس :

نا کارآیی استخوان و کم خونی ، سوخت و ساز غیر عادی کلسترول، لکه های سفید با رنگ ناخن و پوست، آسیب رگها، نقص در تنظیم قلب.

نوتروپنی (neutropenia) بهترین علامت مربوط به کمبود مس می باشد که کاهش غیر طبیعی تعداد گلبول های سفید خون است افرادی که از کمبود مس رنج می برند دچار درد مفاصل می شوند که پزشکان به این افراد توصیه می کنند دستبندهای مسی بیاندازند تا با تماس دست بندهای مسی با پوست بخشی از این کمبود جبران شده و از درد مفاصل کاسته می شود.

درد مفاصل از نشانه های کمبود مس خون

بیماری های سلیاک
هیپوپروتئینمی ایدوپوپاتیک
بیماری های کلیه
بیماری های سوء تغذیه
اسپرو

بیماری های کلیه با کاهش مس خون
بیماری های مربوط به افزایش مس خون

عفونت های میکروبی
ویروسی
پرکاری شدید تیروئید
لوسمی مزمن
بعضی از انواع سرطانها
هموکروماتوزیس
سیروزها
تب حاد روماتیسمی
انفارکتوس قلب
لوپوس ارتیماتو

منبع: نمناک

1980