شما «عصبی» هستید یا «عصبانی»؟

عصبانیت یک احساس است. عصبی بودن یک ویژگی شخصیتی است. به این معنی که وقتی یک نفر عصبانی می‌شود لزوما فردی عصبی به حساب نمی‌آید. عصبانیت یک واکنش احساسی طبیعی نسبت به محرک‌هاست و هر فردی با هر ویژگی رفتاری و شخصیتی ممکن است عصبانی بشود. این یک حس کاملا طبیعی است.

اما عصبی بودن فرق دارد. وقتی از فرد عصبی صحبت می‌کنیم در حقیقت از کسی حرف می‌زنیم که در زندگی خود از دوران جنینی آسیب‌های جدی خورده است و امروز واکنش‌های عصبی از خود نشان می‌دهد و در حقیقت عصبی بودن، خصوصیت او شده است.

«عصبی» کیست؟

انسان‌های عصبی اغلب در دوران جنینی، نوزادی و کودکی مورد پرخاشگری، تنبیه، محرومیت، طرد شدگی و بی‌مهری قرار گرفته‌اند. همین امر سبب می‌شود تا فرد در بزرگسالی عزت نفس و اعتماد به نفس کافی نداشته باشد و به اختلالات شخصیتی دچار شود.

این افراد عموما خودشان را بی‌ارزش، نالایق، ناکافی و غیر دوست‌داشتنی می‌پندارند و اطلاعات کافی نسبت به توانایی‌ها و استعداد‌های خود ندارند. حتی اگر بدانند که در زمینه‌ای استعدادی دارند هم اعتماد به نفس سالم و کافی ندارند که بتوانند آن را باور کنند.

البته بعضا افراد عصبی دچار توهم، خودبزرگ‌بینی افراطی و خودشیفتگی نیز می‌شوند. اما این موارد نیز همه از نداشتن اعتماد به نفس سالم و کافی حکایت دارند. بسیاری از افراد قدرت‌طلب، ثروت‌طلب و پرستیژطلب نیز افرادی عصبی هستند که خصوصیت عصبی آن‌ها باعث شده نسبت به قدرت، ثروت و مقام تمایلات افراطی پیدا کنند.

لازم است بدانید که انسان‌های عصبی اغلب مواقع پر از احساس شرم ناسالم هستند. آن‌ها به‌ خاطر شرمی که درون خود دارند دست به پنهان‌کاری‌ها، خودسانسوری، (در برخی موارد) قدرت‌طلبی، مهرطلبی و همچنین دست به کار‌های اشتباه می‌زنند.

این افراد از گذشته خود، از اینکه مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند، از اینکه کافی نیستند (به گمان خود)، از اینکه ارزشمند نیستند، از اینکه وابسته هستند و بسیاری موارد دیگر شرمسار هستند. آن‌ها نمی‌توانند با احساسات خود، خصوصا احساس خشم، برخورد مناسب و صحیحی داشته باشند. به این صورت که یا احساسات خود را انکار می‌کنند یا به پرخاشگری روی می‌آورند.

مهرطلب‌ها جزو انسان‌های عصبی دسته‌بندی می‌شوند. مهرطلب‌ها کسانی هستند که از روی نیاز درونی خود، باور‌های ناسالم و ترس‌هایشان به دیگران محبت می‌کنند و در ازای محبت خود توجه، محبت و تایید دیگران را می‌خواهند. به عبارتی دیگر، آن‌ها محبت و حس مفید بودن را می‌خواهند با گدایی از دیگران یا با باج دادن به آن‌ها دریافت کنند.

شخص مهرطلب برای راضی کردن دیگران هر کاری انجام می‌دهد که معمولا به زیان خودش تمام می‌شود. اعتیاد به تأیید و تصدیق دیگران، درد‌های روحی و مشکلات زیادی را برای بیمار و زندگی او ایجاد می‌کند.

افراد عصبی غالبا افرادی مضطرب و نگران هستند. این افراد برای فرار و انکار بسیاری از حالات و احساسات خود خودشان را نیز فریب می‌دهند.

افراد عصبی از خودشان متنفر هستند، اما برای پنهان کردن این حس دست به دامن دو روش زیر می‌شوند:

- تظاهر به عشق به مردم و خوش‌بینی افراطی
- نسبت دادن نفرت به دیگران (یعنی یا من از آن‌ها متنفر هستم یا آن‌ها از من متنفر هستند)

فرد عصبی حالت متعادل ندارد؛ یا تسلیم دیگران است یا به دنبال کسب قدرت است. هر دو این واکنش‌ها به خاطر ترس این فرد از آسیب دیدن از جانب دیگران است.

به دنبال این واکنش‌های افراطی، فرد عصبی دست آخر به عزلت‌طلبی متوسل می‌شود. یعنی سعی می‌کند به لحاظ عاطفی از دیگران جدا باشد. چنین فردی با عقاید به ظاهر روشنفکرانه خود و دیگران را مجاب می‌کند که بسیاری از مسائل در دنیا پوچ است. این واکنش نیز نوعی فرار از آسیب‌های احتمالی است.

عصبی بودن هیچ گونه بازده روانی ندارد و تنها ضعف و ناتوانی به دنبال دارد. از نظر جسمی، باعث انقباض‌های شدید، زخم معده، تپش قلب، بی‌خوابی، خستگی و حتی بیماری‌های قلبی می‌شود.

نگاهی کوتاه به برخی از ویژگی‌های بارز یک فرد عصبی

- اشخاص عصبی می‌خواهند مطمئن شوند مراقب همه چیز هستند و دوست دارند از این‌که دیگران چه‌نظری درموردشان دارند بیش ازحد آگاه باشند. چنین شخصی یادش نمی‌رود روز تولدتان را تبریک بگوید و یا وقتی ارتقا شغلی گرفتید برای‌تان کارت تبریک بفرستد. این سطح از رفتار هشیارانه چیزی است که محققان به آن «اختلال عصبی سالم» می‌گویند.
- یک تحقیق علمی و جدید نشان داده رابطه عاشقانه و رمانتیک می‌تواند روی فرد عصبی تاثیری متعادل‌کننده و بادوام داشته باشد.
- یک فرد عصبی همه چیز را بیش از حد تحلیل می‌کند. یک پیام متنی منفعل- تهاجمی یا یک تعریف و تحسین دوپهلو برای یک فرد عصبی، نقطه ضعف است. او برای فکر کردن به این‌که چه چیزی اشتباه است وقت صرف می‌کند و حتی برای پیداکردن راه‌حل نیز وقت بیشتری می‌گذارد.
- افراد عصبی بیشتر مایلند نیمه خالی لیوان را ببینند. این اشخاص نسبت به ترس و تهدید، ناکامی یا شکست، با احساسات منفی واکنش نشان می‌دهند.
- این افراد دائم خود و دیگران را سرزنش می‌کنند. آن‌ها در انجام دادن کار‌ها با وجود توانایی، تنبل و سست هستند و هرگاه با مانعی در کار و زندگی‌شان روبه‌رو می‌شوند به جای تفکر درست، زبان به اعتراض می‌گشایند و زمین و زمان را سرزنش می‌کنند و حتی خود را بدشانس و بدبخت می‌دانند.
- در برابر رفتار‌های دیگران بیش از حد حساس هستند و واکنش‌های نامناسب و هیجانی نامعقول نشان می‌دهند. هر نوع برخورد و رفتار نامطلوب دیگران را به حساب تنفر آن‌ها از خود می‌گذارند و حتی در برابر کوچک‌ترین دلخوری، غوغا به پا می‌کنند. همیشه تصور می‌کنند دیگران درصدد آزردن آن‌ها هستند.

افراد عصبی در برابر رفتار‌های دیگران بیش از حد حساس هستند و واکنش‌های نامناسب و هیجانی نامعقول نشان می‌دهند.

با یک فرد عصبی چگونه باید رفتار کرد؟

قبل از هر چیز باید ناراحتی‌های روحی آن‌ها را بپذیرید و قبول کنید رفتارهایشان غیرعادی و ناهنجار است و باید نحوه برخورد مناسب با این افراد را بیاموزید تا بتوانید در رفع مشکل، آن‌ها را کمک کنید.

- مراقب باشید تحت هیچ شرایطی از آن‌ها انتقاد نکنید. واقعیت این است که آن‌ها به دلیل حساسیت زیادی که دارند با انتقاد به صورت نادرستی برخورد می‌کنند و علاوه بر این‌که به احساسات کسی که از او انتقاد کرده صدمه می‌زنند، وجود خود را نیز بی‌ارزش تلقی می‌کنند و رفتارشان بیش از پیش بد می‌شود.
- در برخورد با آن‌ها مراقب باشید موجب دلخوری‌شان نشوید. به این منظور که به صحبت‌هایشان خوب گوش کنید و اجازه دهید احساسات‌شان را بدون نگرانی از سرزنش شدن ابراز کنند. با این رفتار شما، آن‌ها متوجه می‌شوند مورد احترام دیگران هستند؛ بنابراین خودشان نیز برای وجود خود ارزش قائل می‌شوند و اندکی رفتار‌های بیمارگونه‌شان را کنار می‌گذارند.
- افراد عصبی معمولا بعد از هر برخورد تند و بد با دیگران احساس شرمندگی و گناه می‌کنند و این احساس در وجود آن‌ها دائمی خواهد شد بنابراین به آن‌ها کمک کنید این احساس آزاردهنده در وجودشان را از میان بردارند.
- در برابر رفتار تندشان ملایمت به خرج دهید و هرگاه احساس کردید برنامه‌ای صحیح و مناسب برای زندگی‌شان دارند، آن‌ها را تشویق به پیشبرد بی‌کم و کاست برنامه‌هایشان کنید.
- آن‌ها را تشویق کنید تا باور‌های غلط و تصورات اشتباه درخصوص خود را دور ریخته و به وجود و شخصیت خود احترام بگذارد. آن‌ها باید متوجه شوند برخی عقاید و حتی اصولشان اشتباه و غیرمنطقی است و باید آن‌ها را اصلاح کنند. از آنجا که این افراد نمی‌پذیرند دچار مشکل هستند، باید ابتدا آن‌ها را به وجود چنین مشکلی متقاعد کرده و سپس در رفع آن به آن‌ها کمک کنید و تحت هیچ شرایطی آن‌ها را تنها نگذارید.

عصبانیت چیست؟ عصبانی کیست؟

دلایل بسیاری برای عصبانی شدن یک فرد وجود دارد. از گیر کردن در ترافیک گرفته تا مشاجره با اعضای خانواده یا دوستان. عصبانی شدن به شخصیت، سبک زندگی و تربیت خانوادگی فرد هم بستگی دارد. مثلا برخی افراد خودخواد و سلطه‌طلب هستند و همین ویژگی در اکثر موارد باعث خشمگین شدن فرد می‌شود. یا بعضی دیگر در برخورد با دیگران بسیار عجول هستند و همین رفتار باعث عصبانیت‌شان می‌شود.

عصبانی شدن به صورت گاه و بیگاه کاملا طبیعی است. در واقع ابراز خشم به شیوه درست و منطقی می‌تواند نشان‌دهنده سلامت باشد. اما به طور مکرر دچار خشم و عصبانیت شدن، عادی نیست و به درمان نیاز دارد.

افرادی که در هنگام عصبانیت وسیله‌ای را پرت می‌کنند و یا داد می‌زنند و همینطور افرادی که خشم خود را می‌خورند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند.

عصبانیت و ترس، تأثیر منفی بسیار زیادی روی بدن و به خصوص قلب دارند. زمانی که عصبانی می‌شوید، عضلات و مفاصل بدنتان سفت شده و جریان خون کندتر می‌شود، تعادل سیستم عصبی به هم می‌خورد، هورمون‌ها دچار اختلال می‌شوند و سلامت قلب و عروق به خطر می‌افتد، فشار خون و ضربان قلب افزایش می‌یابد، فعالیت مغزی بخصوص در لوب‌های گیجگاهی و پیشانی دچار اختلال شده و صفرا بیش از اندازه ترشح می‌شود.

تأثیر عصبانیت بر سلامت جسم

عصبانیت روی کیسه صفرا و کبد نیز تاثیر منفی می‌گذارد، چون این احساس منفی باعث افزایش ترشح صفرا می‌شود که در حالت عادی نیازی به این میزان صفرا نیست. در نتیجه به مرور کبد نیز آسیب می‌بیند.
استرس‌های روحی و جسمی ناشی از عصبانیت می‌تواند باعث افزایش خطر ضربان غیرطبیعی قلب یا همان آریتمی قلبی شود.
عصبانیت و خشم باعث بروز مشکلی به نام سندرم روده تحریک پذیر می‌شود. این بیماری نیز باعث بروز کولیت یا اسهال می‌شود، حتی اگر هیچ ماده غذایی مشکل زایی مصرف نکرده باشید.
عصبانیت و خشم می‌تواند باعث بروز خارش و مشکلات پوستی شود. این مشکلات در اثر فشار، استرس، اضطراب و ترس نیز بروز می‌کنند.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980