دومین قاتل عفونی جهان را بیشتر بشناسیم؛ از علل ایجاد تا راه‌های درمان

هپاتیت به التهاب سلول‌های کبدی و آسیب به کبد گفته می‌شود که انواع و علل مختلفی دارد، اما علائم می‌توانند مشابه باشند. این بیمارب، دومین قاتل عفونی در جهان است. به گزارش سازمان جهانی بهداشت هپاتیت‌های نوع B و C با ۳۲۵ میلیون مورد ابتلا،‌ عامل مرگ ۱.۴ میلیون نفر در سراسر جهان در سال است.

کبد در سم زدایی از خون، ذخیره ویتامین‌ها و تولید هورمون نقش دارد و هپاتیت این فرآیند‌ها را مختل کرده و اختلالات سلامتی جدی در سراسر بدن ایجاد می‌کند. حداقل پنج ویروس می‌تواند باعث هپاتیت شود. سه مورد متداول از آن‌ها شامل ویروس هپاتیت A، B و C هستند که عفونت با هر یک از این سه می‌تواند کشنده باشد. اکنون ۳۲۵ میلیون نفر به هپاتیت B و C مبتلا هستند و تنها دو میلیون و ۸۵۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۷ میلادی به این بیماری مبتلا شدند.

انواع دیگر هپاتیت می‌تواند ناشی از مصرف بیش از حد یا از نوع خود ایمنی باشد. در ادامه این مطلب به بررسی هپاتیت A، B و C خواهیم پرداخت که انواعی از هپاتیت هستند که توسط ویروس منتقل می‌شوند. هر سه نوع هپاتیت می‌توانند حاد باشند و ۶ ماه یا کمتر به طول بینجامند، اما هپاتیت‌های B و C می‌توانند مزمن باشند و به مدت طولانی تری ادامه داشته باشند. هر نوع هپاتیت دارای ویژگی‌های مختلفی است و به روش‌های مختلفی منتقل می‌شود، اما علائم آن‌ها شبیه به هم هستند.

هپاتیت A

علائم هپاتیت A اغلب خفیف است و اکثر افراد پس از طی دوره خفیف بیماری بهبودی کاملی می‌یابند. پس از بهبودی این افراد مصون هستند و در آینده از ویروس محافظت می‌شوند. اما اگر هپاتیت A پیشرفت کند و به نوع حاد تبدیل شود، علائم آن می‌تواند شدید و مرگ آورباشد. برای این بیماری واکسن‌های مؤثری وجود دارد که از انسان در برابر این ویروس محافظت می‌کنند.

هپاتیت B

راه‌های مختلفی برای ابتلا به هپاتیت B وجود دارد از جمله انتقال ویروس از فرد آلوده می‌تواند از طریق یک سرنگ مشترک در مصرف کنندگان مواد مخدر رخ دهد. همچنین تماس با خون و ترشحات بدن فرد آلوده به هر طریقی عامل انتقال ویروس هپاتیت B است. یک مادر مبتلا به هپاتیت می‌تواند هنگام شیردهی ویروس را به نوزاد خود منتقل کند.

عفونت HBV می‌تواند مزمن و منجر به عوارضی از جمله زخم شدن کبد یا سیروز شود که در نهایت نوعی سرطان به نام کارسینوم کبدی را ایجاد کند. در سال ۲۰۱۵، ۸۸۷ هزار مورد مرگ و میر ناشی از HBV در سراسر جهان رخ داد. در حال حاضر درمانی برای HBV وجود ندارد اما، در کشور‌هایی که واکسن در دسترس است میزان بروز کاهش یافته و این واکسن تا ۹۵ درصد در برابر عفونت مؤثر است.

هپاتیت C

ویروس هپاتیت C یا HCV می‌تواند منجر به آسیب کبدی شود. در حدود یک نفر از ۴ نفر آلوده به HCV، دچار سیروز می‌شوند که در نهایت می‌تواند منجر به سرطان کبد شود. برخی از گروه‌های در معرض خطر بیماری هپاتیت C شامل نوزادانی که از مادران مبتلا به HCV متولد شده اند، افراد دارای رفتار‌های پرخطر و کادر مراقبت‌های بهداشتی هستند که ممکن است در معرض خون و ترشحات فرد آلوده به ویروس هپاتیت قرار بگیرند.

درمان

بعضی از انواع هپاتیت می‌توانند بدون مداخله بهبود یابند، اما بیماری گاهی می‌تواند تا سیروز کبدی هم پیشرفت کند. هیچ درمانی خاص برای هپاتیت A وجود ندارد. پزشک به بیمار توصیه خواهد کرد که در طول دوره نقاهت از الکل، دخانیات و موادمخدر خودداری کند. بیشتر بیماران مبتلا به هپاتیت A بدون مداخله بهبود می‌یابند. بیمار مبتلا به هپاتیت B باید استراحت کند و کاملاً از الکل خودداری کند. پزشک ممکن است نوعی داروی ضد ویروسی به نام اینترفرون یا سایر روش‌های سرکوب کننده ضد ویروسی زا برای فرد بیمار تجویز کند.

به مبتلایان به هپاتیت C، دارو‌های ضد ویروسی، همراه یا بدون ریباویرین تجویز می‌شود. برخی از آنتی ویروس‌ها و درمان‌های ترکیبی هم برای درمان ویروس هپاتیت C بر اساس زیر گروه آن در دسترس هستند. این روش‌های درمانی همانند سازی ویروسی را هدف قرار داده و از تولید مثل ویروس جلوگیری می‌کند و هنگامی که به طور صحیح انجام شود، احتمال درمان بسیار زیاد است.

علائم هپاتیت

بسیاری از مبتلایان به هپاتیت نوع بدون علائم و یا همراه با علائم خفیف آن را تجربه می‌کنند که این علائم ۱۵ تا ۱۸۰ روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند. اما نوع دیگری از این بیماری به نام هپاتیت حاد هم وجود دارد. مرحله اولیه هپاتیت، مرحله حاد نامیده می‌شود. علائم آن مشابه آنفولانزای خفیف است و ممکن است شامل زردی پوست و چشم ها، اسهال، خستگی، از دست دادن اشتها، تب خفیف، درد عضلات یا مفاصل، حالت تهوع، درد جزئی شکم، استفراغ و کاهش وزن باشد.

مرحله حاد معمولاً خطرناک نیست، اما در برخی افراد، می‌تواند منجر به نارسایی حاد کبد و مرگ شود. همچنین این مرحله ممکن است عفونت مزمن و نارسایی پیشرونده کبد را در پی داشته باشد که در نتیجه آن زردی، تورم اندام تحتانی، گیجی و وجود خون در مدفوع یا استفراغ رخ می‌دهد. برخی از افراد تا زمانی که نارسایی کبد رخ دهد، نمی‌دانند به هپاتیت مزمن مبتلا هستند.

تشخیص هپاتیت

از آنجا که علائم انواع مختلف هپاتیت مشابه هم است، نوع و شدت هپاتیت فقط با بررسی‌های آزمایشگاهی قابل تشخیص است. اگر فرد به هپاتیت مشکوک باشد، برخی آزمایش‌ها می‌توانند تشخیص بیماری را تأیید کنند، از جمله پزشکان از طریق آزمایش خون می‌توانند تشخیص دهند که آیا بدن فرد برای مبارزه با این بیماری پادتن تولید می‌کند یا خیر. کادر درمان می‌توانند با بررسی میزان پروتئین‌ها و آنزیم‌های خاص کبد، عملکرد کبد فرد مورد نظر را ارزیابی کنند.

آزمایش اسید نوکلئیک اسید تست دیگری است که برای هپاتیت B و C مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش می‌تواند سرعت بازتولید ویروس در کبد را تأیید کند که این نشان می‌دهد که این بیماری چقدر فعال است. همچنین پزشکان ازروش بیوپسی کبد برای تشخیص انواع هپاتیت استفاده می‌کنند که می‌تواند میزان آسیب کبدی و احتمال سرطان را اندازه گیری کند.

علل ایجاد هپاتیت

سه نوع متداول هپاتیت ویروسی همه ناشی از عفونت‌های ویروسی هستند. هپاتیت A در اثر مصرف مواد غذایی یا آب آلوده به ویروس هپاتیت A و اغلب در هنگام مسافرت به خارج از کشور ایجاد می‌شود. این ویروس همچنین می‌تواند از طریق تماس خون و مایعات بدن فرد آلوده یا با تزریق دارو انتقال یابد.

هپاتیت B در اثر ویروس هپاتیت B ایجاد می‌شود و از طریق تماس با خون آلوده و برخی مایعات بدن انتقال می‌یابد و هپاتیت C بیشتر ناشی از عفونت جلدی است که در اثر ویروس HCV زیر پوست رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً از طریق مواد مخدر تزریقی و عدم کنترل عفونت در مراکز درمانی منتقل می‌شود. الکل، دارو‌ها، چاقی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی باعث ایجاد هپاتیت A، B یا C نمی‌شود، اما ممکن است التهاب را تشدید کرده و علائم را بدتر کند.

پیشگیری و درمان هپاتیت

هپاتیت خطرناک و درمان آن دشوار است، بنابراین به افراد توصیه می‌شود با توجه به روش‌های مختلف انتقال هر یک از انواع این بیماری احتیاط و پیشگیری کنند. با اینکه این بیماری قابل پیشگیری و درمان است، اما حدود ۸۰ درصد مبتلایان به هپاتیت، فاقد اقدامات مرتبط با پیشگیری، آزمایش و خدمات درمانی هستند.

همچنین انواع مختلف هپاتیت شانس بهبودی متفاوتی دارد. هپاتیت A به طور معمول طی ۲ ماه بدون رفع اثرات طولانی مدت برطرف می‌شود. فرد مبتلا به این نوع هپاتیت معمولاً تا آخر عمر در برابر ویروس HAV مصون می‌ماند.

بیشتر بزرگسالان آلوده به ویروس HBV طی ۹۰ روز بهبود می‌یابند و ایمنی مادام العمر دارند. با این حال، ۹۰ درصد از نوزادان، ۲۰ درصد از کودکان و ۵ درصد از بزرگسالان به عفونت مزمن ناشی از ویروس هپاتیت B مبتلا می‌شوند و مشکلات جدی سلامتی مانند سرطان کبد و سیروز در آن‌ها ایجاد می‌شود.

بیماران مبتلا به هپاتیت C در ۷۰ تا ۸۵ درصد موارد، به یک عفونت مادام العمر مبتلا هستند و این بیماری در ۱ تا ۵ درصد موارد کشنده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

24