آب سیاه چشم؛ از علائم تا روش‌های درمان

قاسم فخرایی در گفت گفت‌وگوی زنده تلویزیونی درباره علائم بیماری آب سیاه چشم، روش تشخیص و درمان آن اظهار کرد: بیماران اغلب از ابتلا به این بیماری ترس و واهمه دارند. در گذشته به علت عدم تشخیص به موقع، این بیماری کم کم گسترش پیدا می‌کرد و کل دید بیمار را می‌گرفت به طوریکه بیمار همه جا را سیاه می‌دید به همین دلیل این بیماری به آب سیاه مشهور شد.

فخرایی ادامه داد: آب سیاه ربطی به آب ریزش از چشم ندارد، زیرا خیلی از بیماران تصور می‌کنند، چون از چشمشان آب می‌آید به این بیماری مبتلا شده اند. ریزش آب از چشم مربوط به مجاری اشک چشم است.

این متخصص و جراح چشم افزود: چشم ما مثل توپی است که باید به اندازه کافی باد شده باشد تا قوام و ساختار اپتیکی خودش را حفظ کند. به طور مداوم مایعی درون چشم ترشح می‌شود و این مایع از زاویه چشم خارج می‌شود و به درون رگ‌های چشم تزریق می‌شود. ترشح این مایع و خروج آن یک فشاری را برای چشم ما تامین می‌کند؛ که در اغلب افراد این فشار زیر ۲۰ میلیمتر جیوه است.

او بیان کرد: اگر به هر علتی خروجی چشم دچار مشکل شود، فشار چشم بالا می‌رود. مثلا فشار زیر ۲۰ به ۳۰ و ۴۰ بر حسب اینکه ناشی از چه امری باشد، می‌رسد. این امر باعث می‌شود چشم همانند توپی باشد که زیاد باد شده است. در مرحله بعد به جداره چشم که حساس‌ترین بخش آن عصب چشم «همان بخشی که پیام‌های بینایی را می‌گیرد و به طرف مغز می‌برد» است، فشار وارد می‌کند.

فخرایی با بیان اینکه بر اثر این فشار به تدریج عصب‌های چشم شروع به مُردن می‌کنند، اضافه کرد: این پروسه به تدریج اتفاق می‌افتد. در ابتدا از میدان دید «قسمت‌هایی از دید که وقتی به رو به رو نگاه می‌کنید اطراف را هم می‌بینید» شروع می‌شود و از اطراف بدون اینکه بیمار متوجه شود، تخریب می‌شود. معمولا این بیماری دیرتر به مرکز دید دست اندازی می‌کند.

جراحی، تنها راه درمان آب سیاه مادرزادی است

فخرایی ادامه داد: از بین رفتن دید میدانی و متوجه نشدن، باعث می‌شود بیمار دیر به پزشک مراجعه کند. اکثر افراد مبتلا به بیماری آب سیاه علائم شدید ندارند. آب سیاه به دو نوع کلی بالغین و اطفال تقسیم می‌شود. ابتلای اطفال به این بیماری معمولا مادر زادی است. این کودکان معمولا در دوران جنینی و کودکی دچار علائم می‌شوند و ظاهر چشم آن‌ها بزرگتر است، قرنیه آن‌ها سفید رنگ می‌شود، از نور ترس دارند و چشمشان را باز نمی‌کنند، همچنین آب ریزش چشم دارند. درمان آب سیاه اطفال، صرفا جراحی است. اینکه علائم به چه صورتی بروز کند بستگی به این دارد که آب سیاه کودک از چه نوعی باشد.

این متخصص چشم تصریح کرد: ممکن است یک کودک با یک بار عمل درمان شود و در مقابل ممکن است کودک دیگری نیاز به چند بار عمل داشته باشد. به هر حال کودکان مبتلا به این بیماری باید هر چه زودتر عمل شوند تا فشار چشم منجر به از بین رفتن دید چشم کودک نشود.

تفاوت علائم فشار چشم بزرگسالان با اطفال

فخرایی درباره علائم فشار چشم بزرگسالان، توضیح داد: علائم فشار چشم بزرگسالان کاملا با علائم فشار چشم اطفال متفاوت است. بالا رفتن ناگهانی فشار چشم ممکن است منجر به درد، کاهش دید، ترس از نور، سردرد، تهوع و استفراغ شود. این فشار‌های ناگهانی ممکن است منجر به کاهش دید شدید فرد شود. گاهی اوقات سردرد‌ها هم ممکن است ریشه مشکلات چشمی داشته باشد.

این متخصص و جراح چشم در ادامه گفت: اغلب فشار‌های چشمی به این صورت نیست که به یکباره بالا برود، بلکه به تدریج و مقطعی فشار عصب چشم بالا می‌رود. فشاری که به تدریج بالا برود به تدریج هم عصب چشم را از بین می‌برد.

نقش غربالگری سلامت در پیشگیری از بیماری آب سیاه

او با بیان اینکه متاسفانه بیماران خیلی دیر مراجعه می‌کنند، افزود: نقش غربالگری سلامت در اینجا خیلی مهم است. افراد مخصوصا آن‌هایی که سابقه خانوادگی فشار چشم دارند باید هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه کنند و از پزشک بخواهند که در این زمینه آن‌ها را معاینه کند. افرادی که سابقه خانوادگی ندارند، هر ۳ و ۴ سال یکبار و افرادی که سابقه خانوادگی داشته و بالای ۴۰ سال سن دارند، هر ۶ تا یک سال باید به پزشک مراجعه کنند.

این متخصص و جراح چشم ادامه داد: آب سیاه اغلب در طول زمان و براثر بیماری‌های متعدد چشمی و یا ضربات چشمی (مانند مشت خوردن به چشم) که باعث بسته شدن دید و ایجاد فشار در چشم می‌شوند، به وجود می‌آید.

مصرف چه دارو‌هایی آب سیاه را تشدید می‌کند؟

فخرایی گفت: بعضی از دارو‌ها مثل دارو‌های کورتونی نیز تشدید کننده این بیماری است. عوارض مصرف طولانی مدت دارو‌های کورتون، آب سیاه و آب مروارید است. بیماری روماتیسم نیز می‌تواند فشار چشم را بلا ببرد.

این متخصص و جراح چشم ادامه داد: سه فاکتور فشار چشم، عصب چشم و میدان بینایی بیمار باید در مراجعه به پزشک معاینه شود. بعضی از مواد غذایی می‌توانند فشار چشم را پایین بیاورند. بعضی از آنتی اکسیدان ها، مثل میوه‌های سبز و قرمز رنگ می‌توانند خاصیت محافظت کنندگی اعصاب مخصوصا عصب چشم ما را داشته باشند. البته تغذیه در فشار بالا زیاد تاثیرگذار نیست و فقط عمل کردن راه چاره و درمان است. مراجعه نکردن برای درمان آب سیاه قطعا به نابینایی منجر می‌شود. با درمان‌های دارویی و لیزری مناسب در اکثر بیماران وضعیت فعلی آن‌ها حفظ می‌شود. اما نمی‌توانیم این آسیب را از بین ببریم، ولی وضعیت فعلی چشم را حفظ می‌کنیم.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

24