مهاجرت میکروب‌ها در بدن چگونه است ؟ + علائم و عوارض
، محمد حسینی ــ داروساز با تشریح عوارض خودسرانه مصرف دارو به هفت سؤال از جمله "مقاومت میکروبی نسبت به آنتی‌بیوتیک چگونه به وجود می‌آید؟ مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک چه عوارضی دارد؟ مصرف نکردن آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک (قطع خودسرانه) چه عوارضی دارد؟ تغییر داروی آنتی‌بیوتیک از شکل خوراکی به تزریقی به‌طور خودسرانه کار درستی است؟ چه‌کسی در تغییر آن صاحب نظر است؟ آیا مقاومت میکروبی نسبت به آنتی‌بیوتیک از طریق زیست هم ایجاد می‌شود؟ و نحوه امحای داروها چگونه باید باشد؟" پاسخ داد.
آنتی‌بیوتیک به‌معنای ضدحیات است، یعنی از بین برنده حیات میکروب‌ها. از آنجایی که میکروب‌ها هوشمند هستند وقتی جان خودشان را در خطر ببینند، تغییر می‌کنند، این تغییر به دو صورت انجام می‌شود؛ یعنی مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها، یا به‌صورت جهش داخلی است که در میکروب ایجاد می‌شود و یا به این صورت که وقتی میکروب آنتی‌بیوتیک را ببیند؛ اما آنتی‌بیوتیک آن‌قدر مقدارش بالا نباشد که بتواند میکروب را از بین ببرد، خودش را طوری تغییر می‌دهد که نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاوم باشد.
بنابراین با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها، نوع دوم مقاومت میکروبی که مهم‌ترین نوع هم هست، ایجاد می‌شود. فراموش نشود مقاومت دارویی به آنتی‌بیوتیک فقط گریبان خودمان را نمی‌گیرد بلکه گریبان افرادی را که اصلاً آنتی‌بیوتیک مصرف نکرده‌اند هم می‌گیرد، یعنی مقاومت آنتی‌بیوتیکی به تمام مردم دنیا نیز منتقل می‌شود.
وقتی فرد آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند، آنتی‌بیوتیک به کمک سیستم ایمنی آمده و تعداد میکروب‌ها را کاهش می‌دهد. وقتی تعداد به جایی می‌رسد که کمتر از آشکار شدن علائم بیماری است، پس علائم فروکش می‌کند؛ اما میکروب از بین نرفته؛ اینجاست که فرد آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کند؛ اما میکروب رشد بیشتری می‌کند و مثلاً در گلودرد چرکی، میکروب مهاجرت می‌کند به‌سمت مفاصل، کلیه‌ها، قلب و آنجا تکثیر می‌شود.
حالت دیگر این است که بعد از 5ــ2 روز از قطع خودسرانه دارو، علائم بیماری برمی‌گردد و فرد دوباره شروع می‌کند به خوردن دارو در نتیجه این دفعه فرد دیرتر از دفعه قبلی خوب می‌شود، اینجاست که فرد فکر می‌کند بدنش مقاوم شده است؛ اما این‌طور نیست، میکروب هر بار قوی‌تر می‌شود و در نتیجه فرد مدت طولانی‌تری باید آنتی‌بیوتیک مصرف کند و مقاومت دارویی برای تمام افراد دنیا ایجاد می‌شود.
فراموش نشود اگر پزشک برای عفونت دندان آنتی‌بیوتیک تجویز کرده، فرد باید آن را تا آخر مصرف نماید، در حالی که با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک، خطر مقاومت عفونت نسبت به آنتی‌بیوتیک وجود دارد. حال اگر کسی با خوردن آنتی‌بیوتیک، در او ناراحتی ایجاد می‌شود مثلاً گوارشی، نباید خودسرانه آن را به نوع تزریقی تغییر دهد بلکه این تغییر در نوع مصرف، فقط با نظر متخصص مربوطه صورت می‌گیرد.
فرد متخصص آنتی‌بیوتیکی را که همان طیف اثر را داشته باشد انتخاب و میزان و فواصل مصرف تزریقی را تعیین می‌کند و لازم به ذکر است که مقاومت میکروبی نسبت به آنتی‌بیوتیک می‌تواند از طریق آلودگی زیست‌محیطی هم انجام شود، به همین خاطر توصیه می‌شود همه داروها را باید منطقی مصرف کنیم؛ اما آنتی‌بیوتیک‌ها را باید مسئولانه مصرف کنیم، این مسئولیت به‌عهده فرد است در قبال تمام دنیا نه فقط انسان‌ها بلکه محیط زیست و دیگر حیوانات.
دور ریختن آنتی‌بیوتیک به‌صورت غیرمسئولانه و نادرست، موجب می‌شود آنتی‌بیوتیک وارد محیط زیست شود از طریق آب‌های زیرزمینی، این آب را یا خودمان مصرف می‌کنیم یا دیگران می‌خورند، مثلاً گیاهان از این آب تغذیه می‌شوند و حیوانات این گیاهان را می‌خورند و به این ترتیب در چرخه محیط زیست قرار می‌گیرد چرا که گوشت این حیوان را انسان مصرف می‌کند.
خالی کردن داروهایی که ما نمی‌شناسیم در داخل فاضلاب، ممکن است متصاعد شود و به ما آسیب برساند. ریختن آنتی‌بیوتیک به داخل فاضلاب یک فاجعه زیست‌محیطی است چرا که اگر هر فرد 2 قاشق آنتی‌بیوتیک بریزد، این آنتی‌بیوتیک از جاهای مختلف در یک جا جمع می‌شود و ایجاد مشکل می‌کند.
بهتر است داروهای اضافه را به داروخانه ببریم و نحوه درست امحای دارو را آموزش بگیریم. توصیه می‌شود افراد از ریختن دارو در زباله خودداری کنند و در این مورد با داروساز مشورت کنند. این موضوع در مورد هورمون‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و ... صدق می‌کند.
بعضی افراد آنتی‌بیوتیک تجویز شده برایشان به‌فاصله 6 ساعت است که اگر نتوانند دارو را سر وقت مصرف کنند، به‌محض یادآوری این قضیه باید داروی فراموش شده را مصرف کنند مگر اینکه زمان مصرف آنتی‌بیوتیک بعدی رسیده باشد که در این صورت باید فقط یک عدد مصرف شود و دوز دارو 2 برابر نشود. البته اگر این افراد همواره فراموش می‌کنند باید از پزشک خود بخواهند آنتی‌بیوتیک دیگری که با فواصل طولانی‌تر مصرف شود برایشان تجویز شود.
منبع: تسنیم
15
