سالک، زخمی تکرارشونده بر جغرافیای دامغان

این بیماری پوستی، بر اثر گزش نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و در ایران دو نوع سالک شهری یا نوع خشک و روستایی یا نوع مرطوب وجود دارد؛ در سالک روستایی، موش‌های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاکی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و در خونخواری مجدد از فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.

بیماری سالک تاکنون در بیش از ۱۷ استان و ۸۸ شهرستان کشور مشاهده شده است. ۱۸ استان ایران سالک‌خیز و ۹ استان به صورت موردی با این بیماری مواجه هستند و استان‌های سردسیری مانند اردبیل، کردستان و آذربایجان شرقی و غربی این بیماری را ندارند.

سالانه حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار فرد جدید در دنیا به بیماری سالک مبتلا می‌شوند در حالی که طبق گزارش‌های موجود، این آمار در ایران به صورت سالانه حدود ۲۰ هزار مورد جدید گزارش شده است.

بر پایه آمار ارائه شده هر ساله ۲۵ هزار نفر در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. سالک طبق گزارش‌های موجود در ۹ کشور دنیا از جمله کشورهای خاورمیانه مانند ایران، عربستان، افغانستان، پاکستان، سوریه و عراق شیوع بالایی دارد.

در سالک شهری، مخزن بیماری بیشتر بیماران مبتلا و به طور تصادفی سگ‌ها هستند، به این ترتیب پشه خاکی ماده پس از خونخواری از اطراف زخم سالک، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.

بیماری سالک در شهرستان دامغان استان سمنان دارای سابقه ۱۰ ساله است و در فصل تابستان گریبان‌گیر مردم بیش از ۳۰ روستای جنوب و شرق دامغان می‌شود. بنا به گفته منابع محلی، سال گذشته حدود ۱۰ نفر در شهر امیریه دامغان در این استان به زخم سالک مبتلا شدند که این آمار امسال به حدود ۱۰۰ نفر رسیده است که نشاندهنده رشد فزاینده بیماری و لزوم توجه بیشتر به راهکارهای پیشگیرانه و جدیت در مقابله با این بیماری است.

تشخیص و درمان زخم سالک رایگان است

مدیر شبکه بهداشت و درمان دامغان گفت: تامین تجهیزات، دارو و انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز بیماری سالک به ویژه در روستاها و درمان رایگان در صورت ابتلا، در دستور کار قرار دارد.

بهراد پورمحمدی اضافه کرد: همه مراکز خدمات جامع سلامت روستایی وظیفه درمان را برعهده دارند و در این مراکز، پزشک پس از معاینه در صورت تشخیص سالک جهت تجویز دارو، سرمادرمانی یا تزریق آمپول اقدام می‌کند و در صورت عدم تشخیص پزشک به صورت بالینی فرد به مرکز قمر بنی‌هاشم و آزمایشگاه مرکز شهید چراغیان شهر دامغان ارجاع می شود.

وی تصریح کرد: مبارزه با مخزن و ناقل سالک از اقدامات شبکه بهداشت و درمان دامغان در راستای کنترل این بیماری است که از بین بردن لانه جوندگان به وسیله شخم زدن، آبگیری و استفاده از دود برای کشتن موش ها از راه های مبارزه با جوندگان است.

۶ مرحله طرح مبارزه با جوندگان در دامغان اجرا شد

پورمحمدی، طرح مبارزه با جوندگان را یکی از اصلی ترین راه های پیشگیری از بیماری سالک دانست و افزود: طرح مبارزه با جوندگان از اواخر سال گذشته آغاز شده است و تاکنون طی ۶ مرحله، این طرح تا شعاع ۵۰۰ متری حاشیه شهر و اطراف روستاهای مورد نظر، این طرح با نظارت مستقیم کارشناسان واحد بیماری، مهندسان بهداشت محیط و نیروهای محیطی شبکه بهداشت دامغان اجرا می‌شود.

پورمحمدی ادامه داد: فرمانداری، بخشداری‌ها، شبکه بهداشت و درمان، جهاد کشاورزی، دامپزشکی، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، حفاظت محیط زیست، آب و فاضلاب، منابع طبیعی، بسیج، سازمان صدا و سیما همگی در زمینه رفع سالک وظایفی را برعهده دارند.

وی افزود: برنامه ریزی در زمینه آموزش های لازم به عموم مردم، دانش آموزان، کارکنان ادارات و معلمان، تهیه بنر، پوستر و تهیه فیلم های آموزشی در خصوص بیماری سالک و تکثیر آن جهت ارسال در شبکه های مجازی بومی شهرستان از اقدام‌های شبکه بهداشت و درمان است.

توزیع یک تُن طعمه آغشته به سم در دامغان

پورمحمدی بیان کرد: شبکه بهداشت و درمان دامغان به نیابت از دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان، اقدام‌های پیشگیرانه را دنبال می‌کند و در همین راستا تاکنون حدود یک تُن طعمه آغشته به سم را برای مبارزه با جوندگان استفاده کرده است.

وی اظهارداشت: آغشته سازی پشه بندهای اهالی برخی روستاها به سم، سمپاشی کوره های آجرپزی، مراجعه بهورزان به در منازل و آموزش چهره به چهره و توزیع بروشور آموزشی در روستاها، بیماریابی فعال توسط بهورزان، توزیع اسپری دافع حشرات مخصوص البسه و تشخیص و درمان به‌موقع بیماران از دیگر اقدامات شبکه بهداشت و درمان است.

پورمحمدی تصریح کرد: در راستای درمان زخم سالک، در کنار روش کرایوتراپی یا سرمادرمانی، تاکنون بیش از سه هزار آمپول گلوکانتیم استفاده شده است.

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان دامغان گفت: آموزش یکی از اصول مهم در پیشگیری و کنترل سالک است که با این هدف حدود ۱۰۰ بنر آموزشی تهیه و در حال توزیع است که این کار هنوز در نواحی شهری ادامه دارد.

نظارت لازم بر اجرای طرح‌های مبارزه با سالک وجود ندارد

رییس شورای اسلامی شهر امیریه گفت: برای مبارزه با سالک، تعدادی از سازمان ها باید دخیل باشند اما کمبود یک ناظر و ارزیاب به شدت احساس می‌شود.

ابوالفضل امیرحسینی اظهار داشت: سال گذشته حدود ۱۰ نفر در شهر امیریه به زخم سالک مبتلا شدند که این آمار امسال به حدود ۱۰۰ نفر رسیده است.

وی اضافه کرد: افزایش آمار مبتلایان به سالک امسال زنگ خطری برای سال‌ آینده است و در صورتی که پیگیری‌ها و اقدام‌های لازم انجام نشود می‌تواند تعداد بیشتری را مبتلا کند.

امیرحسینی ادامه داد: عدم تخصیص بودجه کافی برای مقابله با سالک، عدم آشنایی مردم و بی اعتنایی برخی ادارات مرتبط برای مقابله با سالک از جمله عوامل تاثیرگذار بر افزایش آمار سالک است.

وی بیان داشت: باید در زمینه سالک در طول سال جلسات متعدد با ارزیابی مستمر انجام شود و تمامی دستگاه‌های مرتبط در کنار یکدیگر با وحدت، هم‌دلی و هماهنگ در این موضوع وارد شوند و نظارت لازم بر روند اقدام ها انجام شود.

امیرحسینی، آموزش را عاملی مهم در پیشگیری دانست و افزود: مردم و کشاورزان منطقه به میزان کافی از موضوع سالک اطلاع ندارند و باید جهاد کشاورزی با برگزاری فراخوان برای کشاورزان و باغداران، طعمه گذاری و آشنایی با موش‌های ناقل را در دستور کار قرار دهد.

وی افزود: در بحث درمان با همکاری مرکز بهداشت و درمان هیچ مشکل و کمبودی وجود ندارد و فقط باید در زمینه آموزش همگانی و اطلاع‌رسانی اقدام شود.

رییس شورای اسلامی شهر امیریه تصریح کرد: باتوجه به اینکه افزایش سالک در سلامت روانی و اجتماعی مردم تاثیرگذار است باید همه در کنار هم با همه توان برای پیشگیری از بروز سالک در سال‌های آینده از هم‌اکنون اقدام کنیم.

جهادکشاورزی سطح اراضی مقابله با سالک را چهار برابر کرد

مدیر جهاد کشاورزی دامغان نیز در خصوص مبارزه با سالک، گفت: ۲۰۰ کیلوگرم سم فسفر دوزنگ برای آغشته کردن و تهیه طعمه مسموم در این شهرستان مصرف شده است.

سیدمحسن طباطبائیان افزود: مبارزه با موش‌های ناقل زخم سالک در دامغان با قرادادن طعمه آلوده به سم در سطح اراضی و باغ‌های این شهرستان انجام شده است.

وی سطح مشارکت امسال کشاورزان را رضایت بخش دانست و گفت: مشارکت باغداران، کشاورزان و زراعت کاران برای دریافت سم و مبارزه با این بیماری امسال نسبت به سال‌های گذشته از درصد بالاتری برخوردار بود.

طباطبائیان ادامه داد: امسال طرح مبارزه با جوندگان در سطح ۷۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی انجام شد که حدود چهار برابر بیشتر از سال گذشته است.

وی خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه جهاد کشاورزی در زمینه مبارزه با جوندگان در سطح اراضی کشاورزی اقدام می‌کند، طی همکاری با منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان، این اقدام با یک طرح مشارکتی در اراضی ملی زیرمجموعه این نهاد نیز اجرایی شد.

طباطبائیان اضافه کرد: امسال باتوجه به مشاهده میدانی و گزارش‌های رسیده، تعداد موش‌های موجود بسیار بالا است که باید با جدیت بیشتر و در سطح کلان با مشارکت مردم در کنار مسوولان، موضوع مبارزه با جوندگان را به صورت ویژه دنبال کرد.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دامغان گفت: لانه کوبی، از بین بردن جوندگان ناقل این بیماری و قرادادن طعمه آلوده به سم در سطح باغ‌ها و اراضی کشاورزی باید به صورت مداوم و طی چندین سال مداوم هدف‌گذاری شود تا بتوانیم شاهد کاهش این مشکل در شهرستان باشیم.

آنچه مشهود است این است که هماهنگی دستگاه های عضو ستاد و کمیته مقابله با این بیماری، تامین ابزارهای مورد نیاز برای مقابله مانند سم، تکمیل اقدام هایی مانند از بین بردن کانون های بیماری، جدیت در شناسایی و درمان کامل مبتلایان و اطلاع‌رسانی جامع و عمومی درباره لزوم رعایت بهداشت و راهکارهای جلوگیری از این بیماری، مهمترین رویکردهای لازم برای کاهش بیماری سالک در شهرستان دامغان استان سمنان است.