دستاوردهای خاص سفر رییسی به روسیه چیست؟

روابط تهران و مسکو در سال‌های اخیر از گرمای خوبی برخوردار بوده است. ابراهیم رییسی با هدف تقویت روابط با روس‌ها این هفته راهی مسکو شد تا با پوتین دیدار کند. این کشور سومین مقصد خارجی رییس جمهور کشورمان پس از اغاز به کارش است. او نه تنها با پوتین دیدار کرد که به مجلس دوما رفت و با فعالین اقتصادی روسیه هم دیدارهایی داشت. پیش از آنکه رییسی راهی این سفر شود، لاوروف در مورد اهمیت آن گفته بود: این سفر کوتاه اما مهم است. زمان آن رسیده است که تعاملات که عموما نزدیک و منظم است و قربانی ویروس کرونا شده است در بالاترین سطح از سر گرفته شوند. اهمیت این بازدید در وهله اول لزوم برآورد دستور کار کلی با توجه به تغییرات انجام گرفته در ریاست جمهوری ایران است. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، جواد اوجی وزیر نفت و سید احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیسی را در این سفر همراهی کردند.

روسیه و ایران همکاری‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی دارند و به نظر می رسد که دولت سیزدهم هم مایل به ادامه و حتی تقویت و گسترش این روابط با مسکو است. در حال حاضر دیپلمات‌های روس تبدیل به یکی از طرفداران تهران در مذاکرات احیای برجام شده اند و بخشی از سفر رییس جمهور به روسیه هم به بررسی همین موضوع اختصاص داشته است.برخی از تحلیلگران معتقدند تهران و مسکو در این سفر به هماهنگی با یکدیگر بر سر گفتگوهای احیای برجام پرداخته‌اند.

گسترش روابط سیاسی و اقتصادی

تهران و مسکو هر چند در روابط استراتژیک به یک دیگر همواره نزدیک بوده اند اما روابط این دو کمتر جنبه اقتصادی داشته است. اما پنجشنبه وزیر اقتصاد در برنامه ای تلویزیونی توضیحاتی در مورد گسترش روابط اقتصادی دو کشور داده است. وزیر اقتصاد گفت: در جلسه‌ای که بنده با وزیر اقتصاد روسیه صحبت کردم، بنا شد از طریق همان خط اعتباری که قبلاً بین دو کشور به توافق رسیده بود، فاینانس قطعه رشت - آستارا انجام شود. او با اشاره به خبرهای بسیار خوبی که بعد از جلسه دو رئیس‌جمهور شنیده شد، افزود: بخش اعظم و قریب به‌اتفاق موضوعاتی که توافق شده بود هم در خصوص همکاری‌های حوزه بالادستی نفت و گاز و هم در حوزه ترانزیت دو کشور و هم در حوزه نیروگاهی و استفاده از خط اعتباری ۵ میلیارد دلاری بود که بالاخره بعد از گذشت چند سال از تصویب آنها و سرعت بسیار کندی که داشت، در مورد تسریع و تکمیل آنها توافقاتی صورت گرفت.

ابراهیم رییسی هم گفت: وزیر اقتصاد و امور خارجه و نفت و روسای برخی سازمان ها جلسات خوبی در این سفر با همتایان خود داشتند. ابراهیم رئیسی پنجشنبه شب در بدو ورود به کشور با اشاره به ظرفیت های مغفول مانده اقتصادی میان ایران و روسیه اعلام کرد: مقرر شد در گام اول ۱۰ میلیارد دلار سطح تجارت دو کشور ارتقا یابد و در سطوح بعدی نیز اقدامات دیگری می توان انجام داد. همچنین در توافقات صورت گرفته قرار شد ظرفیت های کشاورزی دو کشور بیشتر ارزیابی شود و مبادلات محصولات کشاورزی دوکشور در سطحی بالا توسعه یابد و اقداماتی در این زمینه شود. 

در دهه های گذشته مسوولین دو کشور تلاش کرده اند که سطح تعاملات تجاری را بالا ببرند اما خیلی موفق نبوده اند و این دو میلیاردی هم که حالا هر سال با هم کار میکنند بخش عمده اش نظامی است

 

برجام در راس گفتگوهای بین روسیه و ایران

با عبدالرضا فرجی‌راد  و حسن بهشتی‌پور کارشناسان مسائل بین الملل در مورد این سفر به گفتگو نشسته‌ایم.

فرجی راد در مورد این سفر گفت:‌ روسیه یک همسایه بزرگ ایران در شمال کشور است و ما باید همیشه رابطه خوبی با آنها داشته باشیم. بر اساس تداوم یک رابطه خوب این سفر به دعوت پوتین تنظیم شده بود و آنطور هم که از خبرها بر می‌آید و توضیح وزیر خارجه در صفحه توئیتر خود، سفر خوبی بوده و باعث شده تا یک برنامه‌ریزی دراز مدت برای همکاری‌های دو طرفه صورت بگیرد.

در مورد سفر و نتایج آن نمی‌شود الان نظری داد. باید صبر کرد و دید که این توافقاتی که گفته می‌شود چطور عملی می‌شوند. وزیرنفت گفته که چند قرارداد خوب بسته‌ایم. وزیرخارجه گفته به تفاهم‌های دراز مدت رسیده‌ایم. ضمن اینکه اعلام شد پیشنویس قرارداد 20 ساله ایران و روسیه هم به طرف روس داده شده و قرار است که آنها روی آن کار کنند و امیدوار هستند که این قرارداد بسته شود. در داخل کشور هم نسبت به سفر مقامات به روسیه حساسیت‌هایی وجود دارد. مقاماتی که به این سفر رفته‌اند یا توافقات آن راپیگیری می‌کنند خوب است که با نخبگان بیشتر در مورد این سفر صحبت‌کنند و از دستاوردهایش برای کشور بگویند.

او در مورد قرارداد 20 ساله توضیح داد : ما قبلا هم قرارداد 20 ساله‌ای داشتیم که در ماه‌های گذشته تمام شد. آن قرارداد، بر همکاری‌های دو کشور به ویژه در زمینه نظامی تاکید داشت. خرید تسلیحات و اموزش و ... مواردی از آن بود. اما طبیعتا قرارداد جدید احتمالا راهبردی‌تر است. حتما مسائل سیاسی و اقتصادی هم در آن گنجانده شده و البته همکاری‌های نظامی هم در آن وجوددارد.

در دهه های گذشته مسوولین دو کشور تلاش کرده اند که سطح تعاملات تجاری را بالا ببرند اما خیلی موفق نبوده اند و این دو میلیاردی هم که حالا هر سال با هم کار میکنند بخش عمده اش نظامی است. باید تلاش کنند که طرف روس انعطافی در مورد صادرات ایران به روسیه از خود نشان دهد. ایران امادگی دارد تا در زمینه های مونتاژ ماشین  وکامیون و محصولات کشاورزی با روس ها تبادلات انجام دهد و در واقع از آنها در این زمینه ها واردات داشته باشیم. 

فرجی‌راد در مورد تاثیر این سفر به گفتگوهای احیای برجام گفت:‌یکی از بحث‌هایی که مطرح شد در رابطه با مذاکرات وین بود. روسها در وین فعال بوده اند. دو دلیل دارد. یکی اینکه ایرانی ها با امریکایی ها به طور مستقیم صحبت نمی کنند و روس ها بیشتر از بقیه فعالند و یک دلیل دیگرش هم این است که خود امریکایی ها چندین بار اعلام کردند که از روسیه  و چین خواسته‌اند تا واسطه افزایش همکاری ها باشند. لاوروف نقش فعالی دارد و در این سفر هم حتما بحث عمیقی در این مورد اتفاق افتاده و باید در ادامه تاثیرات آن را ببینید.

حسن بهشتی‌پور هم گفت: سفر روسای جمهوری ایران و روسیه خود به خود مهم است. هم تاثیر گذار روی مناسبات دو جانبه و هم در سطح منطقه و فضای بین الملل است. الان در این شرایط مهم ترین مساله برجام و آینده آن است و نقشی که روسیه می‌تواند در آن ایفا کند. در این سفر به چنین مساله ای پرداخته شده اما اینکه نتیجه چه بوده است ما اطلاعی نداریم. این اهمیت دارد که روسیه از موضع ایران حمایت کند. در حوزه همکاری های منطقه ای هم روسیه و چین و ایران و پاکستان طرحی دارند که با هدف مبارزه مشترک با تروریسم شکل گرفته و قرار است فعالیت هایی انجام دهند. این هم می‌تواند در صورت تحقق کارشاخصی باشد.

راجع به بحث اقتصادی و گسترش مناسبات آن اقای رییسی گفته که روسای جمهور دو کشور دستور داده اند تا راه های توسعه روابط اقتصادی و تجاری را بررسی کنند. موضوع دیگر پیمانی است که قرار شده بین دو. کشور امضا شود و پیشنویس آن از سوی ایران تحویل روس ها شده است. ما در سال 1379 توافق ده ساله ای با روسیه امضا کردیم و بعد از آن ده سال هم دو بار تمدید شد. الان هم رسیده اند به مرحله ای که یا برای پنج سال بعدی همان توافق تمدید شود یا به فازی رسیده اند که بر اساس شرایط جدید منطقه، پیمان جدیدی امضا شود که این دفعه 20 ساله باشد.

برجام به نفع همه طرف‌هاست.