باید مانع تکرار حوادثی چون حمله به سفارت عربستان شویم

تهران و ریاض آماده‌اند تا گفتگوهای خود را با یکدیگر، وارد فاز سیاسی کنند. روابط ایران و عربستان از سال ۱۳۹۵ تاکنون قطع شده است و حالا یک سالی می شود که دو طرف در بغداد گفتگوهایی بر سر ایجاد دوباره روابط دارند. این گفتگوها تا امروز با حضور مقامات امنیتی دو طرف شکل گرفته. اما حالا ریاض درخواست داده تا مذاکرات از سوی دیپلمات های دو کشور و در سطح وزرای خارجه دنبال شود. عراق هم مایل است تا هرچه زودتر تهران و ریاض به نتیجه ای مثبت برسند و الکاظمی بتواند مهر میانجی را بر پیشانی خود بزند.

با صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه به گفتگو نشسته ایم:

در حال حاضر طرف سعودی مایل است تا گفتگوها در بغداد به مرحله ای برسد که وزرای خارجه بر سر میز مذاکره بنشینند. به نظر شما آیا ما به این مرحله نزدیک شده ایم یا موانعی وجود دارد؟

شرایط و مراحلی که گذرانده شده نشان می دهد که زمینه ورود به گفتگوهایی در سطح دیپلماتیک فراهم شده و به این مرحله رسیده ایم. این موضوع هم مورد درخواست ایران و هم عربستان است و مورد تاکید و پیگیری عراق هم قرار گرفته. به همین دلیل رسیدن به این مرحله در گفتگوهای بغداد، قابل دسترس به نظر می رسد.

مشکلات باقی مانده بین دو کشور کدام ها هستند و چه چیزی باعث شده در هفت سال گذشته، اتفاق ویژه ای بین تهران و ریاض نیفتد؟

مشکل دوجانبه ای بین ایران و عربستان وجود ندارد که بنیادی و اساسی و غیر قابل حل باشد. اغلب بحث ها مربوط به نوع حضور ایران در کشورهای مختلف است که آن هم تا به حال در موردش بارها بحث شده و به نظر نمی رسد که مانعی در پیشبرد گفتگوها باشد. در روابط دوجانبه مهم است که ببینیم آیا دو کشور نسبت به تمامیت ارضی یکدیگر احترام می گذارند یا خیر؟ آیا نظام و حاکمیت فعلی در کشور مقابل را به رسمیت میشناسند یا خیر؟ مسائل مهم اینهاست. مشکلات مرزی و سرزمینی بین دو کشور وجود ندارد و حمله ای انجام نگرفته. بنابراین هیچ بهانه ای برای نداشتن روابط کامل وجود ندارد.

ما شاهد سفر بایدن به ریاض بودیم. این سفر آنطور که سعودی ها پیشبینی می کردند پیش نرفت. آیا میل ریاض به پیشبرد گفتگوها با تهران، ناشی از سرخوردگی است که از سوی ایالات متحده برای آنها ایجاد شده؟

قبل از این گفتگوها هم عربستان خیلی اظهارات موافقی با درخواست های امریکا نداشت. بایدن مستقیم به مقامات عربستان تلفن کرده بود که تولید نفت خود را بیشتر کنند که سعودی ها نپذیرفتند. خواهان کاهش قیمت نفت شدند اما باز هم سعودی ها این را قبول نکردند. عربستان نفتش را به چین می فروشد و در برابرش دلار نمی گیرد بلکه حاضر شد در مقابل یوان چین نفت بفروشد. این برای امریکا خیلی مثبت نبود و موافق این کار نبودند. بنابراین این نوع اختلاف ها و اعتراضات بین دو طرف وجود داشت. در سفر بایدن هم همین خواسته ها مجددا مطرح شد. عربستان و بقیه اعضای اوپک حاضر نشدند روابط با روسیه را منتفی کنند. این شرایط وجود داشته و عموما در دوران دموکرات ها روابط عربستان با آمریکا خیلی شیرین نیست و دچار تنش و عدم تفاهم می شوند و طبیعی است که بخواهند روابط منطقه ای خود را گسترش دهند.

به نظر شما گفتگوهایی که در بغداد انجام می گیرد، می تواند منجر به روابط دوستانه بین ایران و عربستان شود یا ممکن است فقط شاهد حداقل هایی در برقراری روابط باشیم؟

همین که روابط شروع شود، زمینه برای بازگشت کامل روابط به وجود می آید. مهم این است که در کشور ما اجازه داده نشود که به سفارت یا کنسولگری عربستان حمله شود. اگر اعتراضی باشد باید از طریق رسمی و دیپلماتیک بیان کرد. امیدواریم دو طرف اقداماتی علیه دیگری نداشته باشند.

پیشبینی شما در کوتاه مدت، یعنی یک سال پیش در مورد روابط ایران و عربستان چیست؟

تا انتخابات امریکا پیش نیامده، به نظر می آید این روابط می تواند برقرار و آغاز شود. اما انتخابات جدید این کشور، ممکن است کشور را به سمت قدرت بیشتر جمهوری خواهان ببرد و ممکن است سیاست های عربستان هم تغییر کند. در حال حاضر به راحتی می شود این کار را انجام داد. البته بهتر است بهبود روابط قبل از این به سرانجام برسد که عربستان به روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی ملحق شود. در حال حاضر زمینه ها مساعد است و نباید اجازه داد که صهیونیست ها و تندروهای امریکایی اخلال ایجاد کنند. این گفتگوهای فعلی نباید متوقف شود.