ادعای میدل ایست آی از اختلافات داخلی در ایران درباره برجام
علی باقری، مذاکره‌کننده اصلی - که تا دو سال پیش دشمن سرسخت برجام بود- اکنون به حامی همه‌جانبه برجام و توافقی برای احیای آن تبدیل شده است.
وب‌سایت میدل‌ایست‌آی در نوشتاری به نقل از منابعی در ایران آورده است: «فقدان اجماع یا شخصیتی «شجاع» برای غلبه بر مخالفت‌های داخلی، دلایل اصلی به‌نتیجه نرسیدن تلاش‌های تهران برای احیای توافق هسته‌ای 2015 است. جو بایدن از زمان روی کار آمدن خود به‌دنبال بازگرداندن ایالات‌متحده به توافق - که رسماً برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نامیده می‌شود- بوده است. اما دو طرف به‌رغم ماه‌ها مذاکره در وین تاکنون نتوانسته‌اند این توافق را احیا کنند.
یکی از دیپلمات‌های سابق ایرانی به میدل ایست آی گفت که رویدادهای داخلی و جهانی، به‌ویژه متحد نزدیک ایران روسیه که به اوکراین حمله می‌کند در تضعیف شانس بازگشت به توافق موثر بوده‌اند.
وی توضیح داد: «در حال حاضر ایالات متحده همچنان مایل به امضای توافق است اما ما زمان زیادی نداریم. شخصاً امید چندانی ندارم چراکه اروپای خشمگین و ایالات‌متحده ظاهراً منتظر نقطه‌عطفی در جنگ اوکراین هستند تا فشارها را افزایش دهند و همه قطعنامه‌های خطرناک شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را بازگردانند.»
با انتخاب ابراهیم رئیسی، یکی از مخالفان محافظه‌کار که سابقا مخالف توافق بود به نظر می‌رسید که امیدها به احیای برجام از بین برود. با این حال، رئیسی پس از تصدی مسئولیت تمایل خود را برای بازگشت به توافق اعلام کرد و مذاکرات آغاز شد اما تاکنون موفقیتی حاصل نشده است.
یک منبع موثق که قبلا در مذاکرات شرکت داشت، می گوید که در طرف ایرانی، برجام قربانی مخالفت‌ها، عدم اجماع، درگیری‌های سیاسی و نبود شجاعت کافی شده است. این منبع که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: «در داخل شورای عالی امنیت ملی، هیچ توافقی در مورد پیش‌نویس فعلی برجام وجود ندارد.»
به‌عنوان مثال، سعید جلیلی، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای و نماینده فعلی رهبری در شورا و محمد باقری، رئیس کل نیروهای مسلح ایران از مخالفان پیش‌نویس فعلی توافق هستند.
وی افزود: «علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی، «موضع سختگیرانه‌ای اتخاذ کرده است و نمی‌خواهد به‌عنوان مخالف یا طرفدار توافق به او برچسب زده شود و اراده‌ای برای پرداخت هیچ هزینه‌ای برای توافق ندارد.»
در همین حال، به‌گفته همین منبع، علی باقری، مذاکره‌کننده اصلی - که تا دو سال پیش دشمن سرسخت برجام بود- اکنون به حامی همه‌جانبه برجام و توافقی برای احیای آن تبدیل شده است. او گفت: «درحالی‌که علی باقری بیش از هر کسی در کشور مایل است و اراده دارد که این توافق را امضا کند، اما شهامت این را ندارد که جلو برود، خودش را قربانی کند و مسئولیت امضای توافق را برعهده بگیرد. توافق، مخالفان زیادی دارد؛ از جمله محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، که معتقد است این توافق هیچ سود اقتصادی ندارد.»
تغییر موضع باقری برای او گران تمام شده است، زیرا اختلافات رئیس و دوست سابق‌اش، سعید جلیلی، افزایش یافته است. در نتیجه این اختلافات، باقری در ابتدا یکی از چهره‌های نزدیک به جلیلی را از تیم مذاکره حذف کرد و بعد تیم جلیلی در پاسخ، پیش‌نویس توافق را در بهمن‌ماه سال گذشته فاش کرد.
یک منبع نزدیک به محافظه‌کاران نیز در گفت‌وگو با میدل ایست آی که خواست نامش فاش نشود، «از تبدیل شدن باقری از چهره‌ای ضدتوافق، به حامی برجام سخن گفت.حتی رهبری ایران نیز اختیارات کامل مذاکرات هسته‌ای را به رئیسی داده‌اند، اما رئیسی جرأت ندارد بایستد و با همه مخالفان مقابله کند و به باقری بگوید قرارداد را امضا کند.»
این منبع افزود: «در شهریورماه که پیش‌نویس نهایی روی میز بود، باقری آماده بود تا امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه را به وین ببرد و احیای برجام را اعلام کند، اما سعید جلیلی شروط جدیدی را مطرح کرد و تصمیم‌گیرندگان کلیدی را متقاعد کرد که به وین بروند و این شرایط را به پیش‌نویس اضافه کنند که البته همه این شروط از سوی آمریکا رد شد.
بین سال‌های 2013 تا 2015، زمانی که حسن روحانی، و محمدجواد ظریف، مذاکرات با آمریکا را برعهده داشتند، دائماً تحت فشار مخالفان توافق و شخصیت‌های قدرتمند اصولگرا بودند.
یکی از مقامات سابق دولت روحانی گفت، «حتی شمخانی که از سوی روحانی منصوب شده بود، حاضر به حمایت از آنها نبود. با این حال، روحانی و ظریف درحالی‌که می‌دانستند با توجه به مخالفت چهره‌های تندرو کلیدی با این توافق، مورد انتقاد قرار خواهند گرفت، در نهایت پیش رفتند و توافق را امضا کردند».
