حورا صدر، دختر امام موسی صدر:
کشته‌شدن قذافی به ضرر پرونده امام موسی صدر تمام شد/ همچنان امیدواریم
چهل و پنچ سال پیش، «امام موسی صدر» در ماه اوت سال ۱۹۷۸ (شهریور ۱۳۵۷) با ۲ همراهش «محمد یعقوب» از روحانیون خوش‌فکر لبنانی و «عباس بدرالدین» روزنامه‌نگار و مدیر خبرگزاری لبنان بعد از پنج روز اقامت در لیبی ناگهان ناپدید شدند و از آن زمان تاکنون از سرنوشت آنها خبری در دست نیست.
در طول این سال‌ها، پیگیری‌های مستمری از سوی خانواده امام موسی صدر برای مشخص شدن وضعیت این پرونده انجام شده ولی این تلاش‌ها عموما به دلیل عدم همکاری دولت لیبی به خصوص در دوران حکومت «معمر قذافی» به نتیجه نرسیده و به در بسته خورده است.
بعد از سقوط حکومت قذافی، مقاماتی که مسئولیت در لیبی برعهده گرفته بودند قول‌هایی برای همکاری جهت مشخص شدن وضعیت این زخم کهنه به کمیته رسمی پیگیری این پرونده که از سوی دولت لبنان تشکیل شده بود و خانوده امام موسی صدر دادند و در همین چارچوب یادداشت تفاهمی بین لبنان و لیبی در سال ۲۰۱۳ در این زمینه منعقد شد، ولی در فاصله زمانی اندکی، جنگ داخلی در لیبی آغاز و سه دولت در این کشور تشکیل شد و بعد از سال ۲۰۱۴ عملا ارتباطاتی که در حال شکل گرفتن بود، منجمد شد.
در سال ۲۰۱۵ «هانیبال قذافی» پسر کوچک قذافی بعد از دستگیری توسط پلیس اینترپل به دولت لبنان تحویل داده شد و این فرصت جدیدی را برای پیگیری وضعیت این پرونده فراهم کرد و در این راستا خانواده امام موسی صدر درخواست کردند که در مورد پرونده امام موسی از وی بازجویی شود. هانیبال قذافی در جریان بازجویی‌های صورت گرفته از وی اعلام کرده است که اطلاعاتی در مورد این پرونده دارد ولی دادن اطلاعات تکمیلی در این ارتباط را به آزادی خود منوط کرده است و صراحتا اعلام کرده که بعد از آزادی و سوار شدن هواپیما این اطلاعات را ارائه خواهد کرد.
طی چند ماه اخیر دادستانی لیبی به منظور اعمال فشار جهت آزادی پسر کوچک قذافی نامه‌ای را برای دادستانی لبنان ارسال کرده است و در آن نامه ضمن این که خواهان استراد هانیبال شده ادعا کرده است که آنها خود از هانیبال بازجویی می‌کنند و سپس اطلاعات این موضوع را در اختیار دولت لبنان می‌گذارند؛ ادعایی که به نظر می‌رسد با توجه به سابقه منفی دولت لیبی در همکاری نکردن جهت تعیین تکلیف این پرونده ۴۵ ساله بیشتر شبیه یک شوخی است و محلی از اعتبار ندارد.
در آستانه فرار رسیدن ۹ شهریورماه سالگرد ربایش امام موسی صدر و دو همراهش در لیبی، خبرگزاری ایسنا در مصاحبه ای با «حورا صدر» یکی از دختران این روحانی برجسته شیعه که در زمان ربایش پدرش دختری ۱۶ ساله بوده است به بررسی آخرین تحولات این پرونده ۴۵ ساله پرداخته است .
حورا صدر در این گفت‌وگو که متن آن به شرح زیر است با اعلام این که «ما همچنان امیدوار هستیم که اتفاقات مثبتی در مورد این پروند رخ دهد»، در عین حال تاکید می‌کند که پیگیری‌های قضایی به تنهایی در مورد این پرونده کافی نیست و آنچه که در این زمینه تاثیرگذار است فشارهای سیاسی و بین‌المللی است که متاسفانه ما اکنون شاهد آن نیستیم.
* * طی ۴۵ سال گذشته پیگیری پرونده امام موسی صدر با فراز و نشیب‌هایی روبرو بوده چنانکه در مقاطعی اخبار امیدوار کننده در این ارتباط منتشر شده و بعضا نیز شاهد سکوت و بی‌عملی در مورد این پرونده بوده‌ایم. شما به عنوان دختر امام موسی صدر بفرمایید که در حال حاضر وضعیت پرونده ایشان چگونه است؟
همانطور که اشاره کردید صحبت از ۴۵ سال است. ۴۵ سال یک شاخص عادی و معمولی نیست و به زبان آسان می‌آید. طی این سال‌ها پیگیری این پرونده بعضا به حاشیه رفته است که اکنون نیز با یک حاشیه بزرگ دیگر مواجه هستیم و آن موضوع هانیبال قذافی پسر کوچک قذافی است که در لبنان دستگیر شده است. متاسفانه حواشی اخیر مرتبط با پرونده هانیبال به نحوی منتشر شده است که گویی ما خانواده امام موسی صدر باید پاسخگو باشیم درحالی که این مسئولیت دستگاه قضایی لبنان است.
تحول اخیر در پرونده امام صدر، نامۀ دادستانی لیبی است که به دادستانی لبنان ارسال کرده است با هدف پیگیری قضیه هانیبال، ولی در چند جای نامه آمده که لیبی آمادگی دارد که در مورد پرونده امام موسی صدر با لبنان همکاری کند. می‌دانید که پس از سقوط قذافی تلاش‌های زیادی برای پیگیری پرونده ربایش امام انجام شد. دولت لبنان کمیته ملی پیگیری به صورت رسمی تشکیل داد و این کمیته سفرهایی را به تعدادی از کشورها از جمله لیبی داشت. در یکی از این سفرها هیاتی متشکل از وزیر امور خارجه وقت لبنان، برادرم آقای سید صدرالدین صدر و آقای مهدی فیروزان(همسرم) و مجموعه‌ای از وکلا به لیبی رفتند و در آن سفر پیگیری‌ها و تصمیمات اساسی گرفته شد. با مقامات مختلف لیبی رایزنی و گفت‌وگو شد. آنها همگی متفق‌القول و معتقد بودند که این لکه ننگی است که باید از دامن لیبی پاک شود و این مصیبتی است که قذافی ما را گرفتار آن کرد. آنها همچنین تاکید بر این داشتند که مسئله ربایش مسئله‌ای نیست که شامل مرور زمان شود واین موضوع همچنان زنده و جاری است. البته هیچ کدام از آنها اطلاعات دقیقی در مورد این پرونده نداشتند زیرا تازه‌کار بودند و با کشته‌شدن قذافی، او تمام اطلاعات مربوط به این پرونده را با خود برده بود. در واقع شاید بتوان گفت کشته‌شدن قذافی به ضرر مسالهٔ امام موسی صدر تمام شد؛ چرا که از این پرونده و جزئیات آن فقط قذافی و حلقه بسیار نزدیکش اطلاع داشتند. اکنون خود قذافی کشته شده و در مورد آن حلقه نیز برخی اعضای آن از دنیا رفته‌اند، بعضی از آنها کشته شدند و برخی حاضر به دادن اطلاعات نیستند. هانیبال از جمله افرادی است که چیزهایی در این ارتباط می‌داند و گفته است.
همانطور که گفتم کمیته پیگیری که بعد از سقوط قذافی در لبنان تشکیل شد و سفرهای متعددی را انجام داد. این کمیته با اکثر مسئولان نظام انقلابی لیبی گفت‌وگو کرده است. نتیجه این سفرها، رایزنی‌ها و پیگیری‌ها منجر به امضای یادداشت تفاهمی بین لبنان و لیبی در سال ۲۰۱۳ شد. طبق این تفاهم نامه قرار شد که همکاری‌های نزدیکی بین دو کشور آغاز شود از جمله اجازه شرکت طرف لبنانی در بازجویی از شخصیت‌های سیاسی سابق لیبی، تا وضعیت پرونده مشخص شود. همچنین این اجازه داده شد که جستجوی میدانی در سرتاسر لیبی صورت گیرد مثل زندان سری که گفته می‌شد امام موسی صدر مدتی در آن حضور داشتند. بعد از امضای این تفاهم نامه متاسفانه در فاصله زمانی اندکی جنگ داخلی در لیبی آغاز و سه دولت در لیبی تشکیل شد و بعد از سال ۲۰۱۴ عملا ارتباطاتی که در حال شکل گرفتن بود منجمد شد.
کمیته پیگیری که بعد از سقوط قذافی در لبنان تشکیل شد و سفرهای متعددی را انجام داد. این کمیته با اکثر مسئولان نظام انقلابی لیبی گفت‌وگو کرده است
در این چند سال اما، علیرغم همکاری نکردن نظام لیبی، کمیتۀ پیگیری توانست با رایزنی‌های مختلف با همه مسئولان سابق در جای جای جهان گفت‌وگو کند به غیر از آقای «عبدالسلام جلود» که هنوز هم کمیته به دنبال گفت‌وگو با وی است.
اتفاق جدیدی که رخ داده است این است که اخیرا نامه‌ای از سوی دادستانی لیبی به دادستانی لبنان درباره هانیبال ارسال شده و در آن تاکید شده است که ما حاضر به همکاری با لبنان در مورد پرونده امام صدر هستیم و اینکه مدارک و اسناد را با هم در میان بگذاریم. این واکنش دادستانی لیبی برای ما تعجب برانگیز است. دادستانی لبنان نامۀ دادستانی لیبی به قاضی «زاهر حماده» قاضی پرونده امام ارجاع داده است و ما امیدواریم دور جدیدی از پیگیری‌ها آغاز شود.
**با توجه به بازجویی صورت گرفته از هانیبال توسط قاضی پرونده آیا شما به محتوای این بازجویی‌ها دسترسی دارید و می‌دانید که وی در مورد پرونده امام موسی صدر چه اطلاعاتی را به قاضی داده است؟
همانطور که می‌دانید هانیبال در فهرست بازداشت اینترپل بود و بر اساس یک اتفاق در دسامبر ۲۰۱۵ بازداشت شد و پس از آن به دولت لبنان تحویل داده شد و این یک فرصتی برای پیگیری وضعیت این پرونده بود؛ لذا خانواده امام موسی صدر درخواست کردند که در مورد پرونده امام موسی صدر از وی بازجویی صورت بگیرد. برخی می‌گویند که هانیبال در موقعی که این ربایش صورت گرفته دو ساله بوده و اطلاعاتی از این موضوع ندارد. البته حرف درستی است او که در دو سالگی کاری نکرده است ولی بعدها از روند پرونده مطلع شده است و در نظام سیاسی پدرش مسئولیت‌های مختلف سیاسی و امنیتی داشته است و از جزئیات پرونده آگاه شده است. خود او در بازجویی‌ها به قاضی پرونده گفته که من از این موضوع اطلاع دارم. بنابراین دستگاه قضایی لبنان او را متهم نکرده است بلکه خود او گفته که حاوی اطلاعات است و با قاضی پرونده نیز چند ساعت در ارتباط با این موضوع صحبت کرده است. برخی از اطلاعاتی که افشا کرده با مجموعۀ اطلاعاتی که پیش از این کمیته پیگیر جمع‌آوری کرده بود همخوانی دارد؛ از جمله اینکه امام در ابتدا از سال ۱۹۷۸ تا سال ۱۹۸۲ در یک ویلا در منطقۀ جنزور در حومه طرابلس زندانی بوده است.
هانیبال جزو نزدیکان و معتمدان پدرش بوده است و تا آنجا که ما اطلاع داریم او اعترافات زیادی داشته و مطالب سری زیادی افشا کرده است. ما در جریان جزئیات آنچه که او گفته نیستیم. بنابراین همانطور که اشاره شد از طرف دادگاه لبنان به او در این زمینه اتهامی زده نشده بلکه خود او گفته که اطلاعات دارد و حتی به صراحت گفته است که اگر آزادم کنید اطلاعات بیشتری خواهم داد. او هشت سال است که در لبنان زندانی است و در این ۸ سال همچنان از بیان دانسته‌هایش دربارهٔ محل اسارت امام موسی صدر و همراهانش سر باز زده است.
** پس به نظر می رسد که شما با آزادی هانبیال مشکلی ندارید؟
ما از اینکه یک نفر زندانی باشد، متأثر و بی‌قرار هستیم و خود ما قربانی و زخم خورده این موضوع هستیم و اگر ایشان همکاری کند ما مشکلی با آزادی ایشان نداریم و به نظر می‌رسد که این تنها راهی است که دولت لیبی باقی گذاشته است تا کمیتۀ ملی پیگیری بتواند به اطلاعات تکمیلی دربارۀ امام صدر دست پیدا کند.
دادستان لیبی در نامه‌ای که به دادستانی لبنان ارائه کرده گفته که هانیبال را به ما بدهید ما خودمان از وی بازجویی می‌کنیم و اطلاعات را به شما می‌دهیم که البته به نظر من این یک شوخی است و نمی‌توان به این ادعا اعتماد کرد.
**گویی تاکید دادستانی لیبی برای استرداد هانیبال از لبنان به لیبی به خاطر این موضوع است که وی وضعیت جسمانی خوبی ندارد؟
تا آنجا که می‌دانیم او بیمار نیست. او اعتصاب غذای تر کرده است و همین موضوع موجب شده است فشارهای بین‌المللی و حتی تهدید برای آزادی او افزایش یابد. ما نمی‌خواهیم که اتفاقی برای او بیفتد و خواسته ما این است که او هر چه زودتر اطلاعاتی را که دارد ارائه کند. چرا می‌گوید وقتی سوار هواپیما شدم همه اطلاعات را می‌گویم و به شما می‌گویم که به دنبال چه کسی و کسانی برای مشخص کردن وضعیت پرونده بروید؟
**با توجه به سفر اخیر وزیر خارجه لیبی به تهران و تلاش تهران و طرابلس برای برقراری مجدد رابطه آیا شما اخیرا با مقامات وزارت امور خارجه ایران رایزنی در مورد این پرونده داشته‌اید؟
نه صحبتی نکرده‌ایم.
**با توجه به نامه‌نگاری صورت گرفته و اینکه شما اشاره کردید دادستانی لبنان نامه دادستانی لیبی را به قاضی پرونده ارجاع داده تا در مورد آن تصمیم بگیرد، آیا فکر می‌کنید که با توجه به این نامه نگاری‌ها شاهد تحولی در مورد این پرونده باشید؟
هدف ما این است که هر چه زودتر امام موسی صدر را نجات دهیم و هر کاری که از دستمان بر می‌آید در این ارتباط انجام می‌دهیم و از هر امکانی برای آزادی ایشان استفاده خواهیم کرد. ما همچنان امیدوار هستیم که اتفاقات مثبتی رخ دهد. البته به این نکته نیز آگاهی داریم که اگر مسئولان لیبی اطلاعاتی در این زمینه داشتند این اطلاعات را مطرح می‌کردند و این بار سنگین را از دوش‌شان بر می‌داشتند.
باید به این موضوع توجه داشت که فشارهای سیاسی و بین‌المللی در پیشبرد این پرونده بسیار موثر است. دولت قذافی در مقطعی به شدت ضعیف شده بود و فشارهای سیاسی از سوی ایران و لبنان و مجامع بین‌المللی می‌توانست برای بازگشت امام در آن مقطع موثر باشد و قذافی را مجبور به همکاری کند ولی این اتفاق نیفتاد.
کار قضایی به تنهایی یک کار فرسایشی است که منجر به نتیجه نمی‌شود. دادگاه لبنان حکم بازداشت قذافی را صادر کرده بود ولی چه شد؟ به نظرمان آنچه که در این زمینه تاثیرگذار است فشارهای سیاسی و بین‌المللی است که متاسفانه ما اکنون شاهد آن نیستیم.
درود بر قذافی.
خدا رو شکر شرش کم شد