رمزگشایی از آتش بس میان اسرائیل و لبنان؛ معنای صلح سرد برای خاورمیانه/ در کانال‌های محرمانه تهران و واشنگتن چه گذشت؟

نشریه واشنگتن پستبا انتشار گزارشی مدعی شد، پس از ماه‌ها مذاکرات ناامیدکننده صلح در خاورمیانه، دولت بایدن میانجی‌گری آتش بس در لبنان شد؛ آتش بسی که ممکن است راه را برای دستاوردهای دیپلماتیک گسترده‌تر در لبنان و فراتر از آن در منطقه هموار کند. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده که فعل و انفعال‌هایش در عرصه بین‌المللی کم‌رنگ شده، بیانیه صلح را از رز گاردن کاخ سفید رسانه‌ای کرد.

به ادعای واشنگتن پست، آتش بس برقرار شده است و این یک موفقیت گرانبها برای دیپلماسی دولت بایدن پس از یک سال تلاش بی نتیجه برای دستیابی به آتش بس در غزه است. توافق آتش بس در لبنان محصول دیپلماسی کلاسیک شاتل توسط آموس هوخشتاین فرستاده کاخ سفید بود که ماه‌ها بین بیروت و شرق بیت‌المقدس در سفر بود.

آتش بس و کانال‌های پنهان تهران و واشنگتن

واشنگتن پست در ادامه گزارش ادعایی‌اش آورد، بایدن گفت که دولتش همچنان برای آتش بس در غزه فعالیت دارد و ترکیه به مصر و قطر به عنوان شریک میانجی می‌پیوندد. رئیس‌جمهور در اظهارات وسوسه‌انگیزش این نکته را اضافه کرد که تیمش «آماده انعقاد» توافقی برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی می‌ماند، تاج دیپلماتیکی (ادعایی) برای نتانیاهو و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی. بایدن گفت که چنین توافقی ممکن است شامل «مسیری معتبر» به سوی تعریف کشور فلسطین باشد؛ گزاره‌ای که مدت‌ها نتانیاهو در مسیر تحققش کارشکنی می‌کرد.

منابع لبنانی گفتند که پیشرفت در مذاکرات هوخشتاین، مبتنی بر بندی است که براساس آن به هر دو طرف حق دفاع از خود در صورت نقض شرایط را اعطا می‌کند. لبنان طرح قبلی را به واسطه این که ایالات متحده این حق را صرفا در اختیار اسرائیل قرار داده بود، رد کرد. حالا براساس مفاد توافق ادعایی اگر حزب‌الله وارد جنوب لبنان شده و برای حمله در حالت آماده‌باش قرار بگیرد، موضوع ابتدا به کمیته نظارتی به ریاست ایالات متحده ارجاع می‌شود. این نهاد در ابتدا برای توقف هرگونه تنش وارد عمل می‌شود و پس از آن اسرائیل آزاد خواهد بود تا مداخله کند.

به ادعای این نشریه، ایران طرف مستقیم مذاکرات نبود. اما یکی از مقامات ارشد خلیج فارس مدعی است که « برخی از کانال‌های ارتباطی با ایران در مورد آتش‌بس رایزنی داشته‌اند». یکی از مقامات ارشد در این باره مدعی شد که «ایالات متحده و ایران پیام‌های منظمی را رد و بدل کردند، از همین رو اگر ایران با برقراری آتش بس مخالفت می‌کرد این فرایند به بن بست می‌خورد.

صلح در اوج تنش

ارزیابی امیدوارکننده‌ای از سوی مایکل یانگ، روزنامه‌نگار لبنانی کهنه‌کار در این باره انجام شد، او در مصاحبه‌ای در روز سه‌شنبه گفت: «این توافق تا یک توافق کامل فاصله دارد، اما برای دو بازیگر (اسرائیل و حزب الله، مزیت‌هایی تعریف شده و ممکن است عملاً انجام شود، زیرا گزینه‌های جایگزین بسیار سخت است.»

واشنگتن پس مدعی شد، آمریکا سهم بزرگی در موفقیت توافق آتش بس دارد، اگرچه نتانیاهو و دیگر رهبران اسرائیل ممکن است قدردان آن نباشند. لبنان نیز به این صلح نیاز داشت بالاخص در شرایطی که ساختار سیاسی این بازیگر درگیر بن بست فلج کننده‌ای است و بحران اقتصادی به چالشی جدی برای بیروت تبدیل شده است.

براساس وب سایتی که توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه آمریکایی بیروت تعریف شده است، اسرائیل از 23 سپتامبر بیش از 8 هزار بار مواضع حزب‌الله را هدف قرار داد، هرچند این حملات یکجانبه نبود و تل آویو پاسخ متقابل دریافت کرده است. این گروه بارها مراکز شهری مانند تل‌آویو و حیفا را هدف قرار داد. با این همه هر دو بازیگر در میانه تنش‌هایی که اوج گرفته است توافق کردند تا به تنش‌ها پایان دهند. با این همه در همان ثانیه‌های آخر تا اجرای توافق نیز تبادل آتش ادامه داشت و حزب الله پنج هدف اسرائیلی را نشانه گرفت و متعاقبا اسرائیل به سایت‌هایی در بیروت از جمله منطقه حمره در قلب شهر حمله کرد. خاورمیانه همچنان روی بشکه باروت قرار دارد. با این همه گروهی با استناد به صلح برقرار شده می‌گویند که شاید کابوس جنگ در حال پایان یافتن است.