سیدمحمد خاتمی: هر نظامی در صورتی موجّه است که بر کرامت انسان مبتنی و اصلاح پذیر باشد

حجت الاسلام سید محمد خاتمی در پیامی به نشست «احزاب، زنان و نسل های حقوق بشر؛ ظرفیت ها و چالش‌ها»  نوشت:

به نام خداوند بزرگ که انسان را آفرید

و انسان را خردمند و آزاد آفرید

کام روائی جمعیت محترم حمایت از حقوق بشر زنان را در همه ی عرصه های فکری و عملی از پروردگار توانا خواستارم و امیدوارم نشست این جمعیت زیر عنوان «احزاب، زنان و نسل های حقوق بشر؛ ظرفیت ها و چالش‌ها» دست آورد ارزنده برای جامعه به ویژه زنان گرانقدر داشته باشد.

بخش بندی هائی که در جوامع انسانی صورت می گیرد و پاره ای طبیعی و پاره ای دیگر اعتباری است همگی بر پایه ای یگانه یعنی «انسان» استوار است و «انسانیّت» بر همه این تقسیمات از جمله «زن بودن» و «مرد بودن» مقدم است و پرسش مهم اینکه: «انسان کیست؟».

به اجمال می توان گفت که گوهر انسانیّت انسان «کرامت ذاتی» او است که:

در ساحت نظر در صورت خردورزی و اندیشه گری بروز می کند و در عرصه عمل «به ویژه اخلاق» بصورت اراده‌ی آزاد و توان اختیار و انتخاب آدمی؛ و در ورای این دو عشق به «حقیقت و زیبائی» که اوج عاطفه است.

هر نظام حقوقی، سیاسی، اجتماعی و... در صورتی مطلوب «و حتی موجّه» است که بر کرامت انسان مبتنی باشد و نظامهای حقوقی و سیاسی و اجتماعی به تناسب تحول در پرسش ها و نیازهای آدمی و سیر تکاملی جوامع می توانند و باید تغییر پذیر و اصلاح پذیر باشند.

نکته دیگر اینکه:

انسان «چه زن و چه مرد» موجودی است «رشد» یابنده و رشد او را نهایتی نیست؛ چرا که هدف رشد آدمی بی نهایت است، و به آن می توان نزدیک شد. وجود هدف متعالی بیکران سیر مدام این موجود شگفت انگیز را که معجزه آفرینش است، ایجاب می کند. 

در عرصه حیات این جهانی، «رشد» که استعداد آن به طور مساوی در همه انسانها (اعم از زن و مرد) نهاده شده است و به فعلیّت رسیدن و رساندن آن مهمترین حق همگانی است؛ امری اجتماعی است. رشد در سامان وجودی آدمی که به طبع یا به ناچار مدنی و اجتماعی است، در وجه اجتماعی زندگی قابل حصول و وصول است.

برای اینکه این حق مهم ایفاء و استیفاء شود انسان (اعم از مرد و زن) باید در عرصه حیات اجتماعی و در ساحت سرنوشت حضور فعال داشته باشد و در صورتی می توان میان انسانها به لحاظ استعدادها و شایستگی های بنیادین مقایسه کرد که امکان حضور آنان بطور مساوی در همه ی عرصه های حیات اجتماعی وجود داشته باشد.

برای عزیزان در همه حال و همه جا موفقیت آرزو می کنم.

سیّد محمّد خاتمی

19/9/1402