چه کشور‌هایی قاعده بازی ترکیه در شمال سوریه را تعیین می‌کنند؟

با دستور عقب‌نشینی دونالد ترامپ به نیرو‌های آمریکایی از مناطق شمال‌شرق سوریه حملات ترکیه به این مناطق از روز چهارشنبه آغاز شد و بیش از ۱۱ هزار شهروند مناطق کردنشین را از شهر‌ها و روستا‌ها آواره کرد؛ سیل مهاجرت سوری‌ها از خاک سوریه برای مدتی کاهش یافته بود، اما در چهار روز گذشته با پیشروی نظامیان ترکیه در خاک این کشور دوباره بر تعداد آوارگان افزوده شد.

برخی گروه‌های کرد در پاسخ به این حملات، مناطق مرزی ترکیه را هدف قرار دادند که بر اثر آن دست کم ۵ نفر از جمله یک کودک سوری جان خود را از دست دادند؛ تا روز جمعه هم ۲۹ نفر از نیرو‌های گروه دموکراتیک سوریه و ۱۷ شبه‌نظامی هوادار ترکیه و یک سرباز ترک بر اثر این حملات کشته شدند.

مسیری که واشنگتن به آنکارا نشان داد

دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در صفحه توئیتر خود نوشت: ما ماندیم و در نبردی که هدفی پیش رو نداشت، درگیرتر و درگیرتر شدیم. وقتی وارد واشنگتن شدم، داعش بر این منطقه حکمرانی می‌کرد. ما بی درنگ ۱۰۰ درصد خلافت داعش را شکست دادیم که شامل بازداشت هزاران نیروی داعش که اکثرا از اروپا بودند، می‌شد.

رئیس جمهور آمریکا افزود: اما اروپا خواستار بازگشت آنها نیست، (کشور‌های اروپایی) گفتند که آنها (نیرو‌های داعش) را در آمریکا نگهدارید! من گفتم «نه، ما به شما لطف بزرگی کردیم و هم اکنون از ما می‌خواهید آنها را با هزینه گزاف در زندان‌های آمریکا نگه داریم. آنها برای محاکمه از آن شما هستند.»

ترامپ در همین راستا اعلام کرد که تقریبا برای سه سال جلوی این نبرد را گرفته و زمان آن است که واشنگتن از این جنگ‌های بی‌پایان مزخرف که به گفته او بسیاری از آنها قبیله‌ای است، خارج شود و سربازان را به خانه بازگرداند؛ پس از این موضوع بود که ترکیه حمله کرد.

نکته جالب این است که این توئیت درست دو روز پیش از حمله آنکار در فضای مجازی پخش شد و به گمان برخی کارشناسان این چراغ سبز واشنگتن به ترکیه است؛ سیاست‌های آمریکا این احتمال را به ذهن متبادر می‌کند که پیش‌تر مقامات دو کشور بر سر این موضوع توافق غیررسمی و پشت‌پرده‌ای را داشته‌اند.

با وجود مخالفت‌های ظاهری واشنگتن و توئیت ترامپ مبنی بر نابودی اقتصاد ترکیه در صورت عدم توقف حمله؛ برخی گمانه‌زنی‌ها از این موضوع حکایت می‌کند که ایالات متحده آمریکا در توافقی پشت‌پرده به آنکارا اعلام کرده اگر در طول ۱۲۰ کیلومتر از مرز مشترک با سوریه و عمق ۳۰ کیلومتری پیش برود واشنگتن مخالفتی نخواهد داشت، گواه این موضوع حمله‌ای است که به صورت اشتباهی توسط نیرو‌های ترکیه به مواضع نیرو‌های آمریکایی انجام شده و هیچ واکنشی در پیش نداشت.

مخالفت ظاهری ترامپ چند روز بعد رنگ باخت و رئیس جمهور آمریکا دوباره در توئیتر خود اعلام کرد اگر ترکیه براساس قواعد بازی نکند تحریم‌های سنگینی را علیه این کشور وضع می‌کند.

او در ادامه نوشت: ترکیه عضو ناتو است و می‌توان از طریق تحریم‌ها به آنها ضربه مالی شدیدی وارد کرد، من به دقت [اوضاع]را زیر نظر دارم؛ حال با این موضوع سوالی که باید پرسید این است که ترامپ از کدام قائده بازی حرف‌می‌زند، آیا قائده نانوشته‌ای وجود دارد که جامعه جهانی از آن بی‌خبر است؟

مخالفان و حامیان اقدام نظامی ترکیه

آنکارا از آغاز حمله اعلام کرد، هدف از عملیات «چشمه صلح» نابودی گروه‌های تروریستی و برقراری ثابت در منطقه شرق فرات است، در این راستا ناتو هم از اقدام ترکیه اعلام حمایت کرد؛چرا که آنها گروه‌های زیادی از جمله پ. ک. ک که سال‌ها به عنوان چالشی برای آنکارا به شمار می‌رفت را گروه ترویستی می‌دانند.

این در حالی است که میان مقامات آمریکایی هم در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد، به طور مثال برخی از اعضای کابینه دولت ترامپ خواستار برخورد جدی با آنکارا هستند، اما بعضی دیگر نمی‌خواهند چنین اتفاقی رخ دهد و خواهان رفتار‌های مناسب‌تر شدند؛ از طرف دیگر دوعضو ناتو یعنی آلمان و فرانسه با اقدام نظامی ترکیه مخالفت کرده و از احتمال اعمال تحریم علیه آنکارا خبر دادند.

از سوی دیگر شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست اعضای اروپایی برای بررسی حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه تشکیل جلسه داد و خواستار توقف این عملیات شد؛ اما با مخالفت برخی اعضاء از جمله آمریکا روبه‌رو شد.

در این میان موضوعی که کشور‌های همسایه و سازمان‌های بین‌المللی را نگران می‌کند وجود دست کم ۳۰ اردوگاه نگهداری اسراء گروه تروریستی داعش در منطقه تحت اختیار نیرو‌های دموکراتیک سوریه است که بیش از ۱۰ هزار داعشی در آن‌ها نگهداری می‌شوند.

به گفته نظامیان آمریکایی ۲ هزار نفر از این بازداشت‌شدگان تروریست‌های خارجی عضو داعش هستند؛ دونالد ترامپ هفته گذشته و پس از گفت‌وگوی تلفنی با رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه گفته بود که بعد از عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی از خاک سوریه، سرنوشت این زندانیان در اختیار ترکیه قرار می‌گیرد، چرا که کشور‌های دیگر حاضر به پذیرش آن‌ها نشده‌اند.

انتقام ریاض از آنکارا

افشاگری مقامات آنکارا در ماجرای قتل جمال خاشقچی که محل آن در سرکنسولگری عربستان بود، مقامات سعودی را به فکر تلافی انداخت و حمله ترکیه به سوریه فرصت مناسب را ایجاد کرد تا عربستان سعودی با درخواست تشکیل جلسه فوری اتحادیه عرب انتقام قتل در نمایندگی این کشور را بگیرد.

در همین راستا هم اعضای این اتحادیه در پایان اجلاس خود ضمن محکومیت حمله ترکیه به شمال سوریه از این کشور خواستند که هرچه سریع‌تر نیرو‌های خود را از سوریه خارج کرده و این عملیات را متوقف کند؛ همچنین اعضای این اتحادیه اتخاذ اقدامات سیاسی، اقتصادی و گردشگری علیه ترکیه را بررسی کردند.

از طرف دیگر وقتی افراط گرایی و داعش ایجاد شد، برخی از کشور‌های منطقه که در حال کمک به این گروه تروریستی بودند، در چهارچوب اقدامات حمایتی خود سوریه را از اتحادیه عرب اخراج کردند، اما همان کشور‌ها این روز‌ها با تغییر چهره خواستار بازگشت دمشق به این اتحادیه هستند تا از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.

نکته جالب این است که حتی در میان اعضای اتحادیه عرب هم بر موضوع اقدام نظامی ترکیه علیه سوریه توافق نظر وجود ندارد و با صدور بیانیه پایانی برخی از اعضا، چون قطر و سومالی به مضمون آن ایراد گرفته و بیانیه را رد کردند؛ در طرف مقابل هم هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان اعلام کرد، این کشور صادرات تسلیحاتی که ترکیه بتواند از آن در سوریه استفاده کند را ممنوع می‌کند.

با ضد و نقیض گویی‌های اروپا، آمریکا و کشور‌های منطقه به خصوص ترامپ در مورد قائده بازی باید زمان و دید در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

18