آیا به زودی باید منتظر توافق بود؟

دو پیش‌شرط جدی و مورد اختلاف هم آزادسازی بخشی از پول‌های ایران خصوصا در چین و کره‌جنوبی و تضمین عدم خروج آمریکا از توافق در دولت‌های بعدی است که هنوز بحث‌ها بر سر آن ادامه دارد. اما در نهایی بودن مرحله توافق شکی نیست. همچنان که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا گفته "پیشرفت‌هایی در مذاکرات هسته‌ای وین به دست آمده و این گفتگوها به مرحله تعیین‌کننده خود رسیده و ارزیابی شخصی من پس از گفتگو با همه همکارانم این است که بازگشت به برجام همچنان ممکن است."

البته مشکلات داخلی و خارجی آمریکا در تغییر نظر مقامات این کشور برای بستن پرونده مذاکره با این بی‌تاثیر نبوده است. روزنامه وال استریت ژورنال مدعی شد بالا رفتن تورم در آمریکا، دولت بایدن را مجاب کرده که به ایران برای رسیدن به یک توافق امتیاز بدهد. کاخ سفید پیش از این گفته بود بازگشت به توافق هسته‌ای آغاز توافقات بلندمدت‌تر و قوی‌تر با ایران خواهد شد، اما حالا با گذشت ۱۲ ماه از آن زمان، محتمل‌ترین نتیجه اقدامات دیپلماتیک آمریکا یک توافق محدودتر نسبت به آنچه قول داده بود است. توافقی که احتمالا پس از اجرا در ماههای بعد از آن نیز پیگیری شود. 

انتخابات آمریکا در نوامبر سال جاری مقطعی است که دست کاخ سفید را برای هر اقدامی می بندد. هر چند به‌طور سنتی اولین انتخاباتی که در شروع یک دولت جدید برگزار می‌شود، حزبی که دولت را در دست دارد، در کنگره کرسی از دست می‌دهد. این اتفاق در سال ۲۰۱۸ برای ترامپ رخ داد و همینطور در سال ۲۰۱۰ هم باراک اوباما این اتفاق را تجربه کرد.

اگر تا پیش از سوم ژانویه ۲۰۲۳ توافقی بدست بیاید، جمهوری خواهان میتوانند تا پایان عمر دولت بایدن، و تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ مشکلاتی ایجاد کنند. اگر اختلافات با دولت بالا بگیرد احتمال اینکه جمهوری خواهان سنگ جلوی پای دولت برای اجرای توافق بیندازند وجود دارد که کار برای دولت دموکرات مشکل می شود. اما برای جمهوری اسلامی ایران، اینطور نیست و ما با پدیده ای به نام دولت ایالات متحده طرف خواهیم بود نه با کنگره امریکا. از این جهت این برعهده کاخ سفید است تا از توافقاتی که با دیگران به دست می آورد حراست و پاسداری کند.

اینها در حالی است که روز گذشته طرف‌های اروپایی از بازگشت به توافق ۲۰۱۵ اظهار ناامیدی کرده بودند. انگلستان و فرانسه که مواضعی به مراتب سخت‌تر نسبت به برنامه هسته ای ایران دارند، بدون آنکه به ناتوانی خود در اجرای تعهدات هسته ای اشاره ای کرده باشند، در طول مذاکرات احیای برجام فضاسازی‌های زیادی علیه ایران انجام داده‌اند. وزیر خارجه دولت جدید آلمان مدعی شده غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران برای کشوری که سلاح اتمی ندارد، غیر قابل توجیه است. وی در تداوم ادعاهایش گفت هدف ما حفظ توافق هسته ای و اطمینان از عدم افزایش ظرفیت غنی سازی ایران است. 

بائربوک اضافه کرد سه کشور اروپایی قبل از کریسمس یک نامه به ایران ارسال کردند. در دیدار با وزیر امور خارجه روسیه، این مساله را مطرح کردم و با همتایان چینی خود صحبت کرده ام. این اقدامات نشان می دهند که این تنها گروه چهارجانبه نیست که در زمینه مذاکرات ایفای نقش می کند بلکه همه با هم در یک مسیر تلاش می کنیم.

اما علیرغم همه خبرهای ضد و نقیض و مواضع متناقض، منابع خبری از شکل‌گیری اراده‌ها برای رسیدن به توافق در وین خبر می‌دهند و اگرچه اختلافات زیادی در جزئیات وجود دارد، اما اگر اتفاق ویژه و غیرقابل پیش‌بینی شکل نگیرد توافق به زودی در دسترس خواهد بود.