100 چهره برتر قرن برای ایرانیان؛ از شاعران و نویسندگان نامدار تا سیاستمداران محبوب و منفور

به گزارش خبر فوری، با آغاز سال 1401 قرن به پایان می رسد. در یکصد سال گذشته ایرانیان زیادی بر سرنوشت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی کشور اثر گذاشتند. برخی دیدگاه و کلامشان تبدیل به نگرش عمومی شد و برخی ساختار سیاسی کشور را تغییر دادند. 

در این گزارش مروری بر صد شخصیت مهم و تاثیرگذار ایران در صد سالی که گذشت خواهیم داشت.

امام خمینی (ره)

آیت الله سید روح‌الله موسوی خمینی (ره) نخستین رهبر جمهوری اسلامی ایران و ولی فقیه و از مراجع تقلیدی بود که انقلاب اسلامی سال 57 را رهبری و در پی آن، جمهوری اسلامی را از راه همه ‌پرسی بنیان گذاشت. شاید کسی شکی در این نداشته باشد که امام خمینی (ره) به علت تاثیرش بر انقلاب و ایران تاثیرگذارترین شخصیت تاریخی ایران در صد سال اخیر باشد. امام خمینی (ره) در خرداد 1368 بر اثر بیماری درگذشتند. تشییع جنازه وی پرازدحام ترین تشییع جنازه در طول تاریخ (بر اساس کتاب رکوردهای گینس) بوده است.

آیت الله خامنه ای

آیت الله سید علی حسینی خامنه‌ای دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران است. آیت الله خامنه ای بعد از فوت امام (ره) در مجلس خبرگان به رهبری جمهوری اسلامی ایران انتخاب شدند و از آن سال تا کنون، زعامت کشور را بر عهده داشته و بر مهم ترین حوادث سیاسی و اقتصادی و فرهنگی ایران تاثیرگذار بوده اند. ایشان قبل از رهبری به مدت حدود 8 سال رئیس جمهور ایران بودند و قبل از آن هم در بیشتر رخدادهای مربوط به انقلاب شرکت داشتند.

رضا شاه

رضا پهلوی که به رضاشاه شهرت دارد از 1304  تا 1320 شمسی پادشاه ایران بود. او که بنیان‌گذار سلسله پهلوی است، پیش ‌تر از 1300 تا 1302 وزیر جنگ و از 1302 تا 1304 نخست‌وزیر ایران بود. رضا شاه دودمان قاجار را پس از بیش از صد سال حکومت برانداخت و همچنین، تغییرات زیادی در صورت شهری و طبقات اجتماعی ایران به وجود آورد. رضا شاه بعد از اشغال ایران توسط متفقین در سال 1320 به جزیره سنت موریس تبعید شد و در همانجا درگذشت.

محمدرضا پهلوی

محمدرضا پهلوی که به محمدرضاشاه و شاه نیز شهرت دارد دومین و آخرین پادشاه سلسله پهلوی و آخرین پادشاه ایران است که  از 25 شهریور 1320 تا 22 بهمن 1357 سلطنت کرد. محمدرضاشاه در پی استعفای پدرش رضاشاه و پس از سوگند در مجلس شورای ملی به پادشاهی رسید و با وقوع انقلاب اسلامی 1357 برکنار شد. او در سال 1359 در مصر به علت بیماری سرطان درگذشت.

سردار قاسم سلیمانی

سردار شهید قاسم سلیمانی دومین فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. او که طی جنگ تحمیلی فرمانده نیروهای سپاه کرمان و از فرماندهان عملیات‌های والفجر هشت، کربلای چهار و پنج بود و چندین بار مجروح شد، در سال 1376 به فرماندهی سپاه قدس رسید. شهید سلیمانی یکی از برجسته ترین نظامیان ایران است که نقش وسیعی در تقویت جبهه مقاومت در منطقه و به خصوص مبارزه با داعش و شکست آن داشت و در 19 اسفند 1397 نشان ذوالفقار را، به عنوان عالی ‌ترین نشان نظامی ایران، برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران از دستان  رهبر معظم انقلاب دریافت کرد. شهید سلیمانی که یکی از محبوب ترین فرماندهان نظامی ایران بود، در بامداد جمعه 13 دی 1398 طی حمله پهباد آمریکایی به فرودگاه بغداد به همراه جمعی از یارانش به شهادت رسید. تشییع جنازه او یکی از شلوغ ترین تشییع جنازه های تاریخ بود.

احمد قوام

احمد قوام ملقب به قوام‌السلطنه، سیاستمدار ایرانیِ پایان دوران قاجار و روزگار پهلوی است که پنج بار نخست‌وزیر ایران شد. بسیاری قوام را چیره دست ترین سیاستمدار تاریخ معاصر ایران می دانند. نقش او در مذاکرات خروج نیروهای شوروی از آذربایجان بسیار برجسته است. همچنین، بسیاری او را به علت حوادث 30 تیر و کشتار مردم پیش از نخست وزیری محمد مصدق شماتت می کنند. احمد قوام در تیر 1334 درگذشت.

محمد علی فروغی

محمدعلی فروغی دردشتی ملقّب به ذُکاءُالمُلک، ملی‌گرا، تجددخواه، روشن‌فکر، مترجم، ادیب، فیلسوف، مورخ، روزنامه‌نگار، دیپلمات، نماینده و رئیس مجلس، وزیر و نخست‌وزیر ایران است. وی نقش مهمی در تأسیس دانشگاه تهران داشت و همچنین پایه‌گذار و نخستین رئیسِ فرهنگستان ایران است. فروغی همچنین، نقش پررنگی در به قدرت رسیدن رضا شاه و محمد رضا شاه پهلوی داشت.

آیت الله هاشمی رفسنجانی

اکبر هاشمی بهرمانی که با نام اکبر هاشمی رفسنجانی شناخته می‌شود، روحانی  و سیاستمدار ایرانی است که  از 25 مرداد 1368  تا 12 مرداد 1376 چهارمین رئیس‌جمهور ایران بود و پیش از آن، اولین رئیس مجلس شورای اسلامی از سال 1359  تا 1368 هم بود. هاشمی رفسنجانی یکی از پرنفوذترین روحانیون ایران در سال های اخیر بود و به خصوص در اداره جنگ تحمیلی و وضعیت کشور بعد از جنگ تاثیرگذار بوده است. هاشمی در دی 1395 درگذشت.

امیرعباس هویدا

امیرعباس هویدا سیاستمدار ایرانی و نخست وزیر ایران بود. او در زمان پادشاهی محمدرضا پهلوی به مدت 12 سال و 6 ماه نخست ‌وزیر ایران بود که این طولانی ‌ترین مدت نخست‌ وزیری در تاریخ ایران به حساب می آید. هویدا بعد از انقلاب اسلامی به این علت که در زندان بود نتوانست بگریزد و در نتیجه به سرعت محاکمه و در تاریخ 18 فروردین 1358 تیرباران شد.

مهدی بازرگان

مهدی بازرگان تبریزی سیاستمدار، عضو جبهه ملی ایران، مؤسس حزب نهضت آزادی ایران، استاد دانشگاه، پژوهشگر قرآن، نخست ‌وزیر دولت موقت و نماینده نخستین دوره‌ مجلس شورای اسلامی بود. بازرگان اولین نخست وزیر ایران بعد از انقلاب اسلامی به حساب می آید. او بعد از اشغال سفارت آمریکا (لانه جاسوسی) در آبان 1358 استعفا داد.

شاپور بختیار

شاپور بختیار سیاستمدار ایرانی، دبیرکل سابق حزب ایران، عضو اخراج‌شده جبهه ملی ایران و آخرین نخست‌وزیر ایران شاهنشاهی بود. او که از مخالفان شاه بود در دی ماه 1357 با او به توافق رسید اما با خروج شاه از کشور نتوانست اوضاع را آرام کند و در نهایت 22 بهمن ماه قدرت را به انقلابیون داد و متواری شد. بعد از انقلاب نیز در خارج از کشور شروع به ایجاد تشکیلاتی برای مبارزه با انقلاب کرد اما در نهایت در مرداد 1370 در فرانسه کشته شد.

احمد شاملو

احمد شاملو متخلص به الف. بامداد و الف. صبح، شاعر، فیلم‌ساز، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، مترجم، فرهنگ‌نویس و از دبیران کانون نویسندگان ایران بود. شاملو که به لحاظ سیاسی نیز گرایشات چپ و سوسیالیستی داشت یکی از تاثیرگذارترین شعرای شعر نو (سپید) ایران معاصر است. او همچنین، تفاسیر جنجالی و مهمی از اشعار حافظ دارد و نقدهای ادبی تاثیرگذاری را نیز بر آثار مهم ادبیات نوشته است. احمد شاملو پس از یک دوره طولانی بیماری، در تاریخ 2 مرداد 1379 درگذشت و پیکرش در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.

فروغ فرخزاد

فروغ فرخزاد با نام کامل فروغ‌زمان فرخ‌زاد عراقی شاعر نامدارِ برجسته نوگرا و مستندساز معاصر ایران است. وی پنج دفتر شعر منتشر کرد که از نمونه‌های شایان شعر معاصر فارسی اند. فروغ فرخزاد که از مهم ترین زنان شاعر در قرن اخیر است خیلی زود و در سن 32 سالگی بر اثر واژگونی خودرو درگذشت.

صادق هدایت

صادق هدایت نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی است که بسیاری او را  یکی از پدران داستان‌نویسی نوین ایرانی می‌دانند. بسیاری از پژوهشگران، رمانِ بوف کور او را مشهورترین و درخشان‌ترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانسته‌اند. صادق هدایت همچنین آثاری از متون کهن ایرانی مانند زند وهومن یسن و نیز از نویسندگانی مانندِ آنتون چخوف و فرانتس کافکا و ژان پل سارتر را نیز ترجمه کرده‌است. هدایت سرانجام در سال 1330 در 48 سالگی در پاریس خودکشی کرد و چند روز بعد در قطعه 85 گورستان پرلاشز به خاک سپرده شد.

محمدرضا شجریان

محمدرضا شجریان موسیقی‌دان و خواننده موسیقی سنتی ایرانی است. شجریان با عنوان «استاد آواز ایران» و «خسروِ آواز ایران» شناخته می‌شود. بسیاری از مردم ایران او را مهم‌ترین چهره موسیقی ایرانی و یکی از نمادهای مهم فرهنگ و موسیقی ایران‌زمین می‌دانند. محمدرضا شجریان که احیاء کننده بسیاری از آوازها و سبک های موسیقی سنتی ایرانی است سرانجام در مهرماه 1399 از دنیا رفت و در طوس به خاک سپرده شد.

گوگوش

فائقه آتشین که با نام هنری گوگوش شناخته می‌شود، خواننده پاپ و بازیگر ایرانی است. وی عمدتاً به خاطر تاثیراتش در موسیقی پاپ ایران مشهور است، اما همچنین از دهه 1330 تا 1350  شمسی در فیلم‌های مختلفی بازی کرده‌است. او در اواسط دهه 1350 به اوج شهرت و موفقیت رسید. در طول آن دهه، گوگوش به‌طور گسترده‌ای توسط برخی زنان ایرانی مورد تقلید قرار می‌گرفت. گوگوش هم اکنون در آمریکا زندگی می کند.

هایده

معصومه دَده‌بالا که با نام هنری هایده شناخته می‌شود، خواننده ایرانی بود. هایده که دارای گستره صوتی وسیعی بود، از نظر برخی از محبوب ترین خواننده های معاصر ایران است. هایده در اوایل زندگی خود در ایران زندگی می‌کرد اما بعد از انقلاب به انگلیس و ایالات متحده رفت و تا آخر عمر در شهر لس آنجلس اقامت گزید.

محمد مصدق

محمد مصدق ملقب به مصدق‌السلطنه، سیاستمدار، حقوقدان، نماینده هشت دوره مجلس شورای ملی، استاندار، وزیر و دو دوره نخست‌وزیر ایران بود. او که در طول نخست وزیری خود توانست صنعت نفت را ملی کند، بنیانگذار و مهم ترین شخصیت جبهه ملی هم است. دولت محمد مصدق بعد از کودتای 28 مرداد 1332 سقوط کرد و خود او به اسداباد تبعید شد و سرانجام در سال 1345 درگذشت.

خسرو گلسرخی

خسرو گلسرخی شاعر، ژورنالیست و نویسنده مارکسیست ایرانی است.  گلسرخی که از جمله روشنفکران چپ دوران پهلوی دوم بود از جنبش‌های چریکی حمایت می‌کرد. او به همراه گروهی دیگر در سال 1351 به اتهام طرح ترور ولیعهد بازداشت شد. گلسرخی در دادگاهی که به صورت زنده پخش می شد از عقاید مارکسیستی و انقلابی خود دفاع کرد و با حکم دادگاه اعدام شد. عمده شهرت وی دفاع جانانه او از عقاید چپ و تلفیقشان با برخی نمادهای اسلامی در دادگاه بود. این دفاعیه باعث شهرت وی در ادبیات انقلابی آن روزگار شد.

آیت الله منتظری

آیت الله حسینعلی منتظری از مراجع تقلید شیعه و از مبارزان انقلاب اسلامی سال 57 و رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی و از 1364  تا 1368  قائم‌مقام رهبری جمهوری اسلامی ایران بود. منتظری که از شاگردان امام خمینی (ره) بود در سال 68 با دولت و قوه قضاییه درگیر شد و به دنبال آن از مقام قائم مقامی و جانشینی امام خمینی (ره) عزل شد. منتظری تا مدت ها در حصر خانگی بود و سرانجام در سال 1388 درگذشت.

آیت الله طالقانی

سید محمود علایی طالقانی روحانی شیعه، مفسر قرآن، نواندیش دینی، فعال سیاسی و اجتماعی، عضو جبهه ملی دوم و یکی از مؤسسین نهضت آزادی ایران است. طالقانی نقش وسیعی در پیروزی انقلاب اسلامی سال 1357 داشت و نزد طیف های مختلف سیاسی محبوب بود. او در تاریخ 19 شهریور 1358 سه روز بعد از نماز جمعه 16 شهریور در گذشت. امام خمینی (ره) پس از درگذشت وی، از او با نام «ابوذر زمان» یاد کرد.

عبدالحسین تیمورتاش

عبدالحسین تیمورتاش ملقب به سردار معززالملک و سردار معظم خراسانی، دولتمرد ایرانی دوره‌های قاجار و پهلوی بود. تیمورتاش از کسانی بود که در برانداختن قاجارها و برآمدن پهلوی ‌ها مؤثر بود. در دوره رضاشاه نخستین وزیر دربار بود و نقش مهمی در سیاست خارجی ایران بازی کرد. چند سال بعد مورد غضب رضاشاه قرار گرفت و در 1312  در زندان قصر کشته شد.

علی لاریجانی

علی اردشیر لاریجانی سیاستمدار اعتدال گرای ایرانی است که از خرداد 1387 تا خرداد 1399 رئیس مجلس شورای اسلامی بود. لاریجانی که دکترای فلسفه دارد پیش از ریاست مجلس، دبیر شورای عالی امنیت، رئیس صدا و سیما، وزیر فرهنگ و ارشاد و... بوده است. لاریجانی که همیشه به عنوان یک سیاستمدار اصولگرا شناخته می شد، بعد از رد صلاحیت در انتخابات 1400 با اصولگرایان اختلاف پیدا کرد و از بدنه اصولگرایی دور شد.

فرح دیبا

فرح دیبا یا فرح پهلوی همسر سوم محمدرضا پهلوی و آخرین ملکه ایران است که از 29 آذر 1338 تا 22 بهمن 1357 ملکه ایران بود. وی تا پیش از انقلاب با عنوان سلطنتی عُلیاحضرت شهبانو خطاب می ‌شد. او چند هفته قبل از انقلاب اسلامی به همراه شاه به خارج فرار کرد و هم اکنون در اروپا و آمریکا ساکن است.

غلامرضا تختی

غلامرضا تختی که با عنوان جهان پهلوان نیز شناخته می‌شود، کشتی‌گیر آزادکار ایرانی است. وی در بازی‌های 1956 توانست پس از امامعلی حبیبی، دومین مدال طلای ورزشکاران ایرانی در بازی‌ های المپیک را به دست آورد. او با کسب این نشان، به همراه دو مدال نقره که در بازی‌ های 1952 و 1960 از آن خود کرد، پر افتخارترین کشتی ‌گیر ایران در المپیک است. با این حال، آنچه تختی را مشهور کرده مرام پهلوانی او است. تختی از چهره‌های مشهور فرهنگ عامه ایرانیان است و در فرهنگ ورزشی ایران، بسیاری وی را نماد «پهلوانی» و «جوانمردی» می‌دانند. او سرانجام در سال 1346 خودکشی کرد. برخی خودکشی او را مشکوک می دانند و معتقدند ساواک او را به قتل رسانده است.

احمدرضا عابدزاده

احمدرضا عابدزاده دروازه ‌بان سابق تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه استقلال تهران و باشگاه پرسپولیس تهران است. او به همراه تیم ملی فوتبال ایران به قهرمانی در مسابقات فوتبال بازی‌های آسیایی 1990 در پکن و دو مقام سومی در جام ملت‌های آسیا در سالهای 1988  و 1996 رسیده‌است و همراه با تیم ملی به جام جهانی 1998 صعود کرده ‌است. او همچنین همراه با باشگاه استقلال تهران به قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا دست پیدا کرد. او با تیم پرسپولیس چهار بار و با استقلال تهران یک بار به مقام قهرمانی در بالاترین رده لیگ فوتبال ایران دست یافته ‌است. عابدزاده که یکی از محبوبترین دروازه بانان تاریخ ایران است بیشتر به علت درخشش در بازی حساس ایران واسترالیا در مقدماتی جام جهانی 98 مشهور است.

علی دایی

علی دایی بازیکن فوتبال  تیم ملی ایران و باشگاه پرسپولیس است که بعد از کریستیانو رونالدو بهترین گلزن تاریخ تیم های ملی جهان به‌ شمار می ‌رود. دایی را اسطوره فوتبال ایران می دانند.  دایی در نظرسنجی‌ سایت AFC  با کسب اکثریت آرا به ترتیب به عنوان بهترین مهاجم تاریخ جام ملت‌های آسیا و نیز بهترین مهاجم بعد از انقلاب در ایران انتخاب شد.

پروفسور حسابی

سید محمود حسابی فیزیکدان، سناتور و یکی از وزیران فرهنگ در زمان پهلوی و بنیان‌گذار فیزیک و مهندسی دانشگاهی در ایران است. وی از سال 1330  تا 1331 وزیر فرهنگ ایران در کابینه محمد مصدق بود. پروفسور حسابی که یکی از بنیانگذاران دانشگاه تهران است بیشتر به خاطر فعالیت های وسیع اجرایی در زمینه دانشگاه و ترویج علم در ایران شناخته می شود.

محمد جواد ظریف

محمدجواد ظریف خوانساری دیپلمات ایرانی است که در دولت یازدهم و دوازدهم سمت وزیر امور خارجه را بر عهده داشت. ظریف که پیش از وزارت، نماینده ایران در سازمان ملل متحد بود یکی از برجسته ترین دیپلمات های ایران در عصر جمهوری اسلامی ایران است و بیشتر به خاطر طراحی توافق هسته ای با کشورهای 5+1 (برجام) شناخته می شود.

سید محمد خاتمی

سیّد محمد خاتمی روحانی، سیاست‌مدار اصلاح‌طلب و پنجمین رئیس‌جمهور ایران است که طی دو دوره بین سال‌های 1376 تا 1384  این مسئولیت را عهده‌دار بود. خاتمی را به عنوان رهبر جریان اصلاحات و اپوزیسیون داخلی ایران در دوران جمهوری اسلامی می دانند.

ابوالحسن بنی صدر

سید ابوالحسن بنی‌صدر سیاست‌مدار و نخستین رئیس ‌جمهور ایران است. وی که ریاست شورای انقلاب را نیز برعهده داشت در انتخابات 1358 شرکت کرد و پیروز شد اما دو سال بعد با رأی مجلس شورای اسلامی  استیضاح شد و در اول تیر 1360 به‌ طور رسمی از مقام خود عزل گردید. بنی صدر بعد از عزل از کشور گریخت. او ابتدا از متحدان مسعود رجوی و مجاهدین خلق بود اما بعد از چندی با سران مجاهدین به اختلاف خورد و در پاریس ساکن شد. بنی صدر مهر ماه سال 1400 درگذشت.

محمود احمدی نژاد

محمود احمدی‌نژاد سیاستمدار ایرانی است که از سال 1384 تا 1392 ششمین رئیس‌جمهور ایران بوده است. احمدی نژاد همچنین از سال 1372 تا 1376 اولین استاندار اردبیل و از سال 1382 تا 1384 شهردار تهران بود. احمدی نژاد یکی از جنجالی ترین روسای جمهور ایران بوده است. فعالیت ها، نظرات و به خصوص تغییر دیدگاه های او همیشه مورد مناقشه بوده و او را در صدر اخبار قرار داده است.

علی پروین

علی پروین بازیکن سابق فوتبال و مربی پیشین تیم ملی و اسطوره باشگاه پرسپولیس است. او پس از بازی در تیم‌ های کیان و پیکان به مدت 18 سال به عنوان بازیکن در باشگاه پرسپولیس به میدان رفت و سرمربیگری این تیم را در سه مقطع جداگانه نیز به عهده داشت. وی پس از فرشاد پیوس بیشترین گل زده برای پرسپولیس را در کارنامه دارد. همچنین، علی پروین دو بار قهرمانی در جام ملت‌های آسیا را با تیم ملی تجربه کرده است. او در مسابقات جام ملت‌های آسیا 1976 که در ایران برگزار شد، در بازی فینال نیز گل پیروزی بخش تیم ملی را به ثمر رساند.

ناصر حجازی

ناصر حجازی دروازه ‌بان پیشین تیم ملی، بازیکن و مربی تیم استقلال و اسطوره این باشگاه است. حجازی یکی از بهترین دروازه‌بانان تاریخ ایران و آسیاست و دروازه‌بان اول تیم ملی فوتبال ایران در دهه 1350 بود و 2 قهرمانی در جام ملت‌های آسیا، یک قهرمانی در بازی‌های آسیایی و شرکت در المپیک و جام جهانی فوتبال را در کارنامه دارد. او هم‌چنین به همراه تیم استقلال  قهرمانی در جام تخت جمشید و جام باشگاه‌های آسیا را تجربه کرده‌است.

غلامحسین بنان

غلامحسین بنان خواننده موسیقی دستگاهی ایرانی و یکی از کسانی است که موسیقی ایرانی را متحول کرد. او از سال 1306  تا سال 1347  در زمینه موسیقی فعالیت داشت. او عضو شورای موسیقی رادیو، استاد آواز هنرستان موسیقی تهران و بنیانگذار انجمن موسیقی ایران بود. بنان نخستین خواننده ایرانی آشنا با خط بین‌المللی موسیقی (نُت) بود. ترانه‌هایی از جمله بهار دلنشین، الهه ناز و سرود ای ایران از آثار شناخته‌شده با صدای بنان هستند.

اردشیر زاهدی

اردشیر زاهدی دیپلمات ایرانی عصر پهلوی دوم بود. وی وزیر خارجه ایران و آخرین سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا در دوره محمدرضا شاه پهلوی و نیز داماد وی بود. اردشیر زاهدی همچنین فرزند فضل‌الله زاهدی ( نخست وزیر دوره کودتا) است. او بعد از انقلاب اسلامی در لوزان سوئیس زندگی می کرد. نظرات نسبتا جنجالی و ملی گرایانه وی در سال های اخیر همواره مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی بوده است.

آیت الله بروجردی

آیت الله سید حسین طباطبایی بروجردی مرجع تقلید بزرگ شیعیان در نیمه اول سده 14 خورشیدی است. وی که با عنوان «زعیم شرق» و « زعیم شیعه» شناخته می شود، به مدت 17 سال مدیر حوزه علمیه قم بود و پس از درگذشت آیت الله سید حسین طباطبایی قمی مرجعیت عامه شیعیان ایران و عراق را به مدت نزدیک به 15 سال بر عهده داشت. بیشتر بزرگان و علمای عظام شیعه از جمله امام خمینی (ره) از شاگردان این عالم برجسته بودند.

آیت الله سیستانی

آیت الله سید علی حسینی سیستانی فقیه، اصولی، مجتهد و از تأثیرگذارترین و با نفوذترین مراجع تقلید شیعه به خصوص در عراق به ‌شمار می‌رود. وی متولد مشهد است اما در شهر نجف ساکن است. آیت الله سیستانی اگرچه مستقیما در سیاست دخالت نمی کند اما نفوذ بسیار زیادی بر شیعیان عراق دارد و از جمله کسانی بود که با فتوایشان درباره جهاد با داعش، باعث نابودی این گروه تروریستی در منطقه شد.

شهید بهشتی

سید محمد حسینی بهشتی سیاست‌ مدار و فقیه ایرانی و دومین رئیس دیوان عالی کشور پس از انقلاب ایران در سال 1357،  نخستین دبیرکل حزب جمهوری اسلامی و نایب رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی است. بهشتی از اصلی ترین سازمان دهندگان جمهوری اسلامی و حزب سازی و نیز از هواداران تشکیل حکومت اسلامی در ایران بود و نقش بسیار مهمی در استقرار جمهوری اسلامی در ایران داشته ‌است. شهید بهشتی که همواره مورد هجوم مخالفان جمهوری اسلامی به خصوص بنی صدر و مجاهدین بود سرانجام در در هفتم تیر 1360 و در پی انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی شهید شد.

علی شریعتی

علی شریعتی مَزینانی استاد تاریخ، سخنران، نویسنده، اسلام‌شناس، جامعه‌شناس و پژوهشگر دینی اهل ایران است. او در سال های منتهی به انقلاب اسلامی بسیار مشهور شد. شریعتی که سخنرانی چیره دست و نویسنده ای زبردست بود در آثارش سعی در تلفیق مفاهیم چپ با باورها و بنیان های اسلامی داشت و به همین دلیل نزد دانشجویان آرمان خواه بسیار محبوب بود. علی شریعتی پس از بازداشت توسط ساواک و تبعید در 43 سالگی در انگلستان درگذشت و پیکر وی در مکانی نزدیک حرم حضرت زینب (س) در دمشق سوریه به خاک سپرده شد.

مرتضی مطهری

مرتضی مطهری فریمانی روحانی شیعه، استاد فلسفه و کلام اسلامی و مفسر قرآن، عضو هیئت موتلفه اسلامی و از نظریه‌ پردازان اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران است. وی پیش از انقلاب استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران بود  و پس از انقلاب به ریاست شورای انقلاب منصوب شد. مطهری که در فلسفه از شاگردان آیت الله طباطبایی به حساب می آمد در تدوین اصول اعتقادی جمهوری اسلامی نقش برجسته ای داشت اما نتوانست به فعلیت رسیدن عقایدش را ببیند چون خیلی زود در اردیبهشت 1358 توسط اعضاء گروهک «فرقان» ترور شد و به شهادت رسید.

علامه جعفری

محمدتقی جعفری از جمله مفسران نهج البلاغه، فقیه، عارف، فیلسوف و مولوی ‌شناسان معاصر ایران بود. علامه جعفری یکی از احیاء کنندگان فلسفه اسلامی است و در زمینه نهج البلاغه نیز اقدامات  پژوهشی فراوانی کرده است. وی در سال 1377 به دلیل ابتلا به سرطان درگذشت.

علامه طباطبایی

سید محمدحسین طباطبایی روحانی، عارف، فیلسوف، مفسر و نویسند ایرانی است. وی که احیاء کننده فلسفه اسلامی و به خصوص حکمت متعالیه در حوزه است، شاگردان بسیار زیادی در زمینه فلسفه و عرفان دارد که از این جمله می توان به شهید مطهری و امام موسی صدر اشاره کرد. علامه طباطبایی همچنین نویسنده کتاب تفسیر المیزان است که یکی از تاثیرگذارترین تفاسیر قرآن در عصر حاضر به حساب می آید.

مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث شاعر پرآوازه و نوگرای ایرانی است. نام و تخلص وی در اشعارش م. امید بود. اشعار اخوان ثالث زمینه اجتماعی دارند و گاه حوادث زندگی مردم را به تصویر کشیده ‌است؛ همچنین این اشعار دارای لحن حماسی آمیخته با صلابت و سنگینی شعر خراسانی و نیز در بردارنده ترکیبات نو و تازه است. اخوان ثالث در شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید. از وی اشعاری در هر دو سبک به جای مانده ‌است.

شهید طهرانی مقدم

شهید حسن طهرانی‌مقدم از جمله مهم ترین سرداران و نظامی های ایرانی بود. او در طول جنگ تحمیلی، از اعضای سپاه پاسداران بود. او به عنوان یکی از پایه ‌گذاران برنامه موشکی در سپاه پاسداران شناخته می‌شود و به «پدر موشکی ایران» معروف است. حسن طهرانی‌مقدم در سال 1390 در پی حادثه انفجار زاغه مهمات واقع در پادگان مدرس شهید شد.

شهید حسین فهمیده

محمد حسین فهمیده یک رزمنده ایرانی در دفاع مقدس بود که در 13 سالگی در حین عملیات انتحاری علیه تانک‌های عراقی شهید شد. روز شهادت او، یعنی 8 آبان به عنوان «روز بسیج دانش‌آموزی» نامگذاری شد. علت شهرت شهید فهمیده تاثیر او بر روحیه شهادت طلبی و ایثار در جامعه و به خصوص نوجوانان است. شهید فهمیده به  یکی از نمادها و اساطیر جنگ 8 ساله تبدیل شده و در بسیاری از آثار ادبی و سخنرانی ها و حتی کتاب های درسی به زندگی و نحوه شهادت او اشاره شده است.

علی حاتمی

علی حاتمی یکی از بلندآوازه ترین کارگردانان سینما است. او که به عنوان سعدی سینمای ایران مشهور است در سینمای خود رویکردی سنت گرایانه را دنبال می کند و در فیلم هایش گذشته و تاریخ را تقدیس می نماید. حسن کچل، هزاردستان، مادر، حاجی واشنگتن، کمال الملک و سوته دلان از مشهورترین آثار حاتمی هستند. علی حاتمی که در کارگردانی و به خصوص دیالوگ نویسی صاحب سبک است، در سال 1377 و حین ساخت فیلم سینمایی جهان پهلوان تختی به علت سرطان درگذشت.

عزت الله انتظامی

عزت‌الله انتظامی بازیگر و کارگردان تئاتر، سینما و تلویزیون، مشهور به «آقای بازیگر» سینمای ایران است. او نخستین بازیگر ایرانی بود که از یک جشنواره بین‌المللی جایزه گرفت. انتظامی در سال 1382 به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار ایران انتخاب شد. انتظامی را به عنوان یکی از 5 بازیگر اصلی سینما و تئاتر ایران می شناسند. او سرانجام در مرداد 1397 درگذشت.

محمود فرشچیان

محمود فرشچیان نقاش و مینیاتوریست معاصر ایرانی است که تأثیر درخور توجهی در روند نقاشی سنتی ایرانی و دیگر هنرهای ایرانی داشته ‌است. برخی از آثار او توسط وزیران امور خارجه به عنوان هدیه به سفرا و وزرای کشورهای خارجی اهدا شده ‌است. تابلوهای ضامن آهو، یتیم نوازی، عصر عاشورا و شمس و مولانا از جمله مهم ترین آثار فرشچیان هستند. استاد فرشچیان که معمولا در آثارش تم مذهبی و باورهای عرفانی را می گنجاند طراح ضریح مقدس حرم امام حسین (ع) و امام رضا (ع) است.

اکبر عبدی

اکبر عبدی آقاباقر از بازیگران سینما و تلویزیون ایران و دارنده نشان درجه یک فرهنگ و هنر است. عبدی را سلطان تیپ سازی در سینمای ایران می دانند. او همچنین، به عنوان یکی از مهم ترین کمدین های تاریخ سینمای ایران شناخته می شود؛ هر چند فیلم های غیر کمدی مشهوری همچون مادر و هنرپیشه را هم در کارنامه خود دارد.

محمدعلی فردین

محمدعلی فردین هنرپیشه، کارگردان سینما و کشتی‌گیر ایرانی است. او ستاره فیلم های فارسی قبل از انقلاب بود و بیشتر به علت ایفای نقش پهلوانان و جوانمردان مشهور است. از بازی‌های به یادماندنی فردین می‌توان به سلطان قلبها، کوچه مردها، گنج قارون، راز درخت سنجد، ساحل انتظار، باباشمل، و چند فیلم دیگر اشاره کرد.

بهروز وثوقی

بهروز وثوقی بازیگر مشهور ایرانی است که به خصوص در فیلم های سینمایی قبل از انقلاب درخشیده است. بهروز وثوقی شاید مهم ترین و مشهورترین بازیگر ایرانی قبل از انقلاب باشد. بازی در نقش های پیچیده و متفاوت او را بسیار محبوب و مشهور کرد. قیصر مشهورترین فیلم او است. بعد از قیصر، گوزن ها، دشنه، داش آکل و رضا موتوری از جمله سایر آثار مهم وثوقی به حساب می آیند. وثوقی هم اکنون در خارج از کشور به سر می برد.

علی نصیریان

علی نصیریان بازیگر، نمایشنامه ‌نویس و کارگردان فیلم، تئاتر و تلویزیون ایرانی است. او در سال 1380 به‌عنوان چهره ماندگار ایرانی در رشته بازیگری تئاتر و سینما شناخته شد و نشان درجه یک هنری را دریافت کرد. علی نصیریان به عنوان یکی از 5 بازیگر اصلی و برتر تاریخ سینما و تئاتر ایران شناخته می شود و تنها بازیگر از بین این 5 هنرمند به حساب می آید که هنوز در قید حیات است.

بهرام بیضایی

بهرام بیضایی نویسنده، نمایش نامه نویس، کارگردان و پژوهشگر بزرگ و مشهور ایرانی است. بیضایی از فیلم‌سازانِ صاحب سبک و معتبر و از نویسندگان و اندیشمندان برجسته نمایش و ادبیات فارسی به ‌شمار می ‌رود. بسیاری نمایشنامه و فیلم «مرگ یزدگرد» را شاهکارِ او دانسته‌ اند. به جز مرگ یزدگر، باشو غریبه ای کوچک و سگ کشی هم از آثار بسیار مشهور و محبوب سینمایی بیضایی است.

سید مجتبی نواب صفوی

سید مجتبی میرلوحی معروف به نواب صفوی، روحانی مشهور و بنیانگذار و رهبر تشکیلات فدائیان اسلام است. او از پیشتازان مبارزات مسلحانه اسلامی بوده و در ترور عبدالحسین هژیر، حاجعلی رزم آرا، حسین علاء و احمد کسروی نقش داشته است. نواب صفوی در سال 1334 دستگیر و  پس از چند جلسه به اعدام محکوم شد. حکم دادگاه وی در بامداد 27 دی 1334 به اجرا درآمد.

داریوش مهرجویی

داریوش مهرجویی کارگردان، تهیه‌کننده، فیلم‌نامه ‌نویس و مترجم ایرانی است. او یکی از فیلم‌سازان برجسته ایران و از چهره‌های اصلی موج نوی سینمای ایران است. مهرجویی با ساخت فیلم گاو  نگاه‌ها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد. از دیگر فیلم‌های مهم او می ‌توان به اجاره‌نشین‌ ها، هامون، سارا، پری، لیلا، درخت گلابی، مهمان مامان و سنتوری اشاره کرد.

ولی الله فلاحی

شهید سرلشگر ولی‌الله فلاحی از جمله فرماندهان مهم و توانای ارتش در 8 سال دفاع مقدس است.  وی پس از پیروزی انقلاب به سمت فرماندهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد و از آغاز جنگ تحمیلی در جبهه‌ ها حضور دائم داشت. فلاحی در تاریخ 29 خرداد 1359 به سمت کفیل ریاست ستاد مشترک ارتش برگزیده شد. وی پس از شکست محاصره آبادان و در سانحه سقوط هواپیمای سی-۱۳۰ در 7 مهر 1360  شهید شد.

مصطفی چمران

مصطفی چمران ساوه‌ای فیزیک‌ دان، سیاستمدار،  وزیر دفاع ایران در دولت مهدی بازرگان و دولت موقت شورای انقلاب، از همراهان  امام موسی صدر در تشکیل جنبش امل (لبنان)، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی و  بنیانگذار ستاد جنگ‌های نامنظم در جریان جنگ تحمیلی بود. او که از نوابغ نظامی و از پایه گذاران جنگ های نامنظم در جبهه های جنگ تحمیلی بود نقش برجسته ای در آزاد سازی برخی مناطق غربی و مقاومت در برابر نیروهای بعثی در سال های اولیه جنگ داشت. چمران در خرداد 1360 بر اثر اصابت خمپاره به شهادت رسید.

امام موسی صدر

سیّد موسی صدر  روحانی عالم و مجتهد شیعه و مؤسس مجلس اعلای شیعیان لبنان بود. اگرچه تاثیر او بیشتر بر شیعیان لبنان بوده اما اولا متولد قم ایران است و ثانیا، بر جنبش های اسلامی داخل ایران و افرادی چون شهید چمران و شهید مفتح تاثیر به سزایی گذاشته است. او همچنین زمینه ساز شکل گیری جبهه مقاومت در منطقه شد. صدر که از معتقدان به اتحاد جهان اسلام و احیاء تمدن اسلامی بود ابتدا با برخی حکام عرب همانند معمر قذافی رابطه خوبی برقرار کرد اما بعدا به علت خیانت همین حکام در لیبی ربوده شد و دیگر کسی از او خبری دریافت نکرد.

احمد فردید

سید احمد فَردید با نام اولیه سید احمد مهینی یزدی متفکر معاصر و فیلسوف  ایرانی است. فردید کسی است که فلسفه هایدگر را به ایران آورد و با تقریر خاص خودش آن را تفسیر کرد. اگرچه فردید هیچ کتاب یا مقاله ای ننوشته و  درسگفتارهایش نیز بسیار سخت و نافهمیدنی است اما به علت وام گرفتن واژه «غرب زدگی» از روشنفکران چپ گرا تاثیر بسیار زیادی بر چهره های انقلابی گذاشته و از این رو، بسیاری او را یکی از آبشخورهای فکری و فلسفی انقلابیون سال 57 می دانند.

میرحسین موسوی

میرحسین موسوی خامنه سیاستمدار اصلاح ‌طلب و پنجمین و آخرین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران از سال 1360 تا 1368 است. میرحسین موسوی بعد از شرکت در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 و شکست در آن دست به اعتراض زد و حرکت اعتراضی موسوم به «جنبش سبز» را به وجود آورد. او بعد از این حرکت به همراه همسرش زهرا رهنورد و مهدی کروبی در حصر خانگی قرار گرفت.

زهرا نعمتی

زهرا نعمتی عضو تیم‌ملی تیراندازی با کمان بانوان معلول ایران است. وی نخستین زن در تاریخ ورزش ایران است که موفق به کسب مدال طلا در سه پارالمپیک پیاپی 2012لندن،  2016 ریو و 2020 توکیو شده است. او هم‌چنین، در 29 می 2013 در مراسم کمیته بین‌المللی المپیک در سن پترزبورگ روسیه مفتخر به دریافت جایزه معتبر ورزشکار برتر پارالمپیک 2012  لندن از سوی «بنیاد بین‌المللی اسپورت آکورد» شد.

کیمیا علیزاده

کیمیا علیزاده زنوزی تکواندوکار ایرانی است. او در بازی‌های المپیک ریو 2016 در کلاس وزن 57 کیلوگرم زنان برنده مدال برنز شد. وی نخستین و تنها زن ایرانی است که در تاریخ ورزش ایران در بازی‌های المپیک، برنده مدال شده‌است. کیمیا علیزاده در سال 1398 به هلند پناهنده شد و در المپیک توکیو زیر پرچم سفید و به‌عنوان یکی از اعضای تیم پناهندگان در این مسابقات شرکت کرد. او در این مسابقات با ناهید کیانی، ورزشکار ایرانی مسابقه داد و توانست ناهید را شکست دهد اما در ادامه نتوانست موفق شود و در نهایت به مقام چهارمی رسید.

مسعود کیمیایی

مسعود کیمیایی فیلم‌ساز و نویسنده شهیر ایرانی است. او از چهره‌های برجسته ی موج نوی سینمای ایران است. کیمیایی که استاد قهرمان سازی است، معمولا تم رفاقت و پهلوانی را در آثارش می گنجاند. قیصر مشهورترین فیلم کیمیایی است. به جز قیصر، داش آکل، گوزن ها، اعتراض، سربازهای جمعه، سرب، جرم و متروپل هم از آثار مهم کیمیایی به حساب می آیند.

اصغر فرهادی

اصغر فرهادی کارگردان و فیلم‌نامه ‌نویس صاحب سبک ایرانی است. او که یک چهره بین المللی نیز به حساب می آید تنها کارگردان ایرانی است که توانسته جایزه اسکار ببرد. در سال 2012 فیلم جدایی نادر از سیمین او برنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد. فرهادی همچنین در جشنواره فیلم کن 2016 جایزه بهترین فیلم‌نامه جشنواره را برای نگارش فیلم‌نامه فیلم فروشنده دریافت کرد. همچنین در هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار، فروشنده به نویسندگی و کارگردانی او توانست جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان را کسب کند.

مجید مجیدی

مجید مجیدی کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و هنرپیشه مشهور و صاحب سبک اهل ایران است. او با فیلم بچه‌ های آسمان جزو پنج نامزد نهایی دریافت بهترین فیلم خارجی زبان اسکار 1999 بود و نخستین کارگردان ایرانی است که نامزد دریافت جایزه اسکار شده‌است. مجیدی با چهار سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر، رکورددار دریافت این جایزه در میان کارگردانان ایرانی است. فیلم های پدر، بچه های آسمان، رنگ خدا، آواز گنجشک ها و محمد رسول الله از جمله مشهورترین اثار او هستند.

محمدعلی کشاورز

محمّدعلی کشاورز بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون ایران است. او که دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است، جزء 5 بازیگر اصلی سینما و تئاتر ایران به حساب می اید. محمد علی کشاورز بیشتر به خاطر ایفای نقش مردان قدرتمند و سنتی و کمی هم دیکتاتور مشهور است. سریال پدر سالار و فیلم های هزاردستان و مادر از مشهورترین اثار این هنرمند هستند. محمد علی کشاورز در خرداد 1399 در تهران درگذشت.

داوود رشیدی

داوود رشیدی هنرپیشه تئاتر، سینما و تلویزیون ایران است که دارای درجه یک فرهنگ و هنر بوده و جزء 5 بازیگر اصلی سینما و تئاتر به حساب می اید. نقش آقا حسینی در فیلم کندو و نیز مفتش شش انگشتی در سریال هزاردستان از مشهوترین نقش هایی هستند که رشیدی آنها را ایفا کرده است. داوود رشیدی در 5 شهریور 1395 درگذشت.

احسان طبری

احسان طبری  نویسنده، شاعر، نظریه‌پرداز برجسته مارکسیسم، ایدئولوژیست ارشد حزب توده، و عضو کمیته مرکزی این حزب است. بسیاری او را پدر «مارکسیسم نظری» و  «معروف‌ترین و برجسته‌ترین چهره فکری حزب توده ایران» می دانند. احسان طبری بعد از انقلاب به فعالیت خود ادامه داد اما دستگیر شد. او مدتی بعد در اعترافاتی تلویزیونی اعلام کرد که در اثر مطالعه کتاب ‌های علامه طباطبایی و مرتضی مطهری به اسلام گرویده ‌است. طبری در تاریخ 9 اردیبهشت 68 بیرون از زندان و به مرگ طبیعی درگذشت.

سید جعفر پیشه وری

سید جعفر جوادزاده مشهور به سید جعفر پیشه‌وری  سیاستمدار، روزنامه‌نگار و انقلابی کمونیست ایرانی است. او نخست ‌وزیر حکومت خودمختار آذربایجان و مؤسس فرقه دموکرات آذربایجان بود. پیشه وری که تا مدت ها بزرگترین دردسر حکومت پهلوی بود بعد از توافق احمد قوام با شوروی از ارتش ایران شکست خورد و مجبور شد به شوروی فرار کند. او چندی بعد در 20 تیر 1326  پس از یک حادثه رانندگی در بیمارستانی در باکو آذربایجان درگذشت.

صادق خلخالی

محمد صادق صادقی گیوی  معروف به صادق خلخالی، روحانی و حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب پس از انقلاب اسلامی ایران بود. خلخالی که سه دوره نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم استان تهران در نخستین دوره مجلس خبرگان رهبری بود، بیشتر به خاطر اعدام های سال اول و دوم انقلاب مشهور است. محاکمه و اعدام وابستگان و صاحب منصبان رژیم پهلوی و بسیاری از مخالفان انقلاب در سال‌های 57 و 58  باعث شد خلخالی به چهره‌ای جنجالی تبدیل شود. او در سال 1382 و در حالیکه چندی بود از جریان اصلی سیاست در ایران دور افتاده بود، بر اثر بیماری سرطان درگذشت.

علی صیاد شیرازی

علی صیاد شیرازی سرلشکر نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده آن نیرو از 6 مهر 1360  تا 12  مرداد 1365  بود. او که نقش برجسته ای در عملیات های مختلف دفاع مقدس داشت و به خصوص قهرمان عملیات مرصاد به حساب می آمد سرانجام در بامداد 21 فروردین 1378 به وسیله عوامل مسلح سازمان مجاهدین خلق در پوشش رفتگر، مقابل درب منزل مسکونی‌اش واقع در تهران و در برابر دیدگان فرزندش ترور شد و به شهادت رسید.

سید احمد خمینی

سید احمد خمینی دومین پسر امام خمینی (ره)، بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران است. احمد خمینی در سال‌های پیش و پس از انقلاب در سازماندهی روابط امام (ره) با مسئولان نقش مهمی داشت.  وی در 25 اسفند 1373 در 49 سالگی در شهر تهران درگذشت.

مریم میرزاخانی

مریم میرزاخانی یک از نوابغ و ریاضی‌دانان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال 2014 به دلیل فعالیت در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها» برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات و معادل نوبل در این رشته است. وی تنها زن و اولین ایرانی برنده مدال فیلدز است. سالروز تولد مریم میرزاخانی یعنی 22 اردیبهشت (12 می) از سوی اتحادیه بین‌ المللی انجمن‌ های ریاضی جهان با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نام‌گذاری شد. مریم میرزاخانی در 23 تیر 1396  در 40 سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت.

صمد بهرنگی

صمد بهرنگی نویسنده، منتقد اجتماعی، مترجم و محقق فولکلور آذربایجانی و چپ گرا بود که آثارش تاثیر بسیاری بر گروه های سیاسی و روشنفکری چپ داشت. کتاب ماهی سیاه کوچولوی بهرنگی مدت‌ها نقش بیانه غیررسمی سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران را بازی می‌کرد. با این وصف، صمد عضو هیچ دسته و گروهی نبود. صمد بهرنگی در 9 شهریور 1347 درگذشت. بسیاری ساواک را متهم به قتل صمد کردند.

هوشنگ ابتهاج

امیر هوشنگ ابتهاج متخلص به  ا. سایه شاعر و پژوهشگر ایرانی است. وی نخستین اثر خود به نام «نخستین نغمه‌ها» را در سال 1325 منتشر کرد. از آثار دیگر او می‌توان به تصنیف سپیده (ایران ای سرای امید) اشاره کرد. هوشتگ ابتهاج که گرایش چپ نیز داشته از مشهورترین شعرای زنده ایرانی است. او یکی از دوستان شهریار بوده و روابط خوبی با اکثر روشنفکران و شعرا دارد.

جلال آل احمد

سید جلال‌الدین سادات آل احمد روشنفکر، نویسنده، منتقد ادبی و مترجم ایرانی است. وی همسر سیمین دانشور است. آل احمد در دهه 40 به شهرت رسید و در جنبش روشنفکری و نویسندگی ایران تأثیر بسیار زیادی گذاشت. از آثار مشهور جلال می توان به غرب زدگی و داستان مدیر مدرسه اشاره کرد. او در 1348 درگذشت. بسیاری بر این باور بودند که ساواک او را به قتل رسانده است.

میرزا کوچک خان

میرزا کوچک خان کنشگر ملی ‌گرای ایرانی و یک مبارز در دوره انقلاب مشروطه بود. او رهبر جنبش جنگل، رئیس‌جمهور جمهوری شورایی سوسیالیستی گیلان، و از سرداران معروف گیلک از اهالی رشت بود. میرزا کوچک خان که مدت ها با روسیه و انگلیس جنگید بعد از جنگ جهانی اول حکومت شورایی در گیلان به راه انداخت اما با نیروهای رضا خان درگیر شد و در سال 1300 در جنگل های فومنات یخ زد و جان سپرد. او روابط نسبتا خوبی با کمونیست های شوروی و شخص لنین داشت اما همواره سعی داشت جمهوری گیلان را مستقل نگه دارد.

کلنل محمدتقی پسیان

محمدتقی پسیان  از نظامیان اواخر دوره قاجار و اولین ایرانی بود که دوره آموزش خلبانی دید. او در سال 1300 خورشیدی، فرمانده ژاندارمری خراسان بود و حکومت شبه خودمختار جمهوری خراسان را تشکیل داد اما مدت کوتاهی بعد توسط قوام‌السلطنه و رضاخان و فرج الله خان سرکوب و کشته شد.

احمد کسروی

سیّد احمد حُکم‌آبادی که بعدها نام خانوادگی کَسرَوی را برگزید، تاریخ‌نگار، زبان‌شناس، پژوهشگر، حقوق‌دان و اندیشمند ایرانی است. او یکی از تندترین متفکران ایرانی است و عقاید بسیار جنجالی و مناقشه برانگیزی را ابراز داشته است. نقد به مذهب شیعه، اعتقاد به دینی نوین به نام «پاک دینی»، نقد به سعدی و حافظ و برگزاری مراسم کتاب سوزی بخشی از اقدامات و افکار مناقشه برانگیز او بوده اند. کسروی همچنین از معتقدان به برتری زبان فارسی و نابودی زبان های محلی بود. کسروی از مورخان مشهور دوره مشروطیت است و اثر اصلی او یعنی «جنبش مشروطیت ایران» مرجع آثار بسیاری است. کسروی در اسفند 1354 و در 55 سالگی توسط فدائیان اسلام ترور شد.

سید حسن مدرس

سید حسن طباطبایی زواره مشهور به مدرّس سیاست‌مدار و روحانی شیعه ایرانی بود. وی که مدت ها نماینده مجلس بود از اولین اشخاصی است که تئوری دخالت دین در سیاست را اجرایی کرد. مدرس از جمله مشروطه خواهان و نماینده مجلس بود و میانه ی خوبی با رضا خان نداشت و سرانجام هم به دلیل تداوم مخالفت هایش با سلطنت پهلوی تبعید و در 1307 در خواف به شهادت رسید.

آیت الله کاشانی

سید ابوالقاسم کاشانی، مجتهد و فعال سیاسی در دهه 20 و 30، عضو مجلس موسسان، نماینده ادوار 14 و  16  و 17  مجلس شورای ملی از حوزه تهران و همچنین مدتی رئیس مجلس شورای ملی در دوره 17  بود. آیت الله کاشانی یکی از رهبران اصلی نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران است و همکاری های زیادی با محمد مصدق داشت؛ با این حال، روابط مصدق و کاشانی بعد از مدتی به هم خورد و کاشانی که در طیف مذهبی طرفداران بسیاری داشت، حمایت خود را از مصدق قطع کرد.

ملک الشعرا بهار

محمدتقی بهار ملقب به ملک ‌الشعرا و متخلص به «بهار»، شاعر، ادیب، نویسنده، روزنامه‌نگار، تاریخ‌نگار و سیاست ‌مدار معاصر ایرانی است. بهار از جمله طرفداران دو آتشه ی مشروطه بود و بعد از انقلاب هم به نمایندگی مجلس برگزیده شد. با این حال، اشعار ناب او که بیشتر مضمون اجتماعی و ملی دارند او را به شهرت رسانده است. مرغ سحر و دماوند از جمله مهم ترین آثار محمدتقی بهار است. ملک الشعار بهار در سال 1330 درگذشت.

شهریار

سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، شاعر مشهور ایرانی و اهل تبریز است که به زبان‌های فارسی و ترکی آذربایجانی شعر سروده‌است. شهریار استاد غزل است و اشعار عاشقانه فراوانی که بیشتر متاثر از حافظ اند اما سبک مستقلی دارند، سروده است. از جمله غزل‌ های معروف شهریار می ‌توان به «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره کرد. همچنین، او خالق منظومه  جاودانه «حیدربابا» است که به زبان ترکی آذری سروده شده است.

نیما یوشیج

علی اسفندیاری که به نام نیما یوشیج شناخته می ‌شود، شاعر معاصر ایرانی و پدر شعر نو فارسی است. نیما یوشیج با مجموعه تأثیرگذار «افسانه» که مانیفست شعر نو فارسی است، در فضای ادبیات ایران انقلابی ایجاد کرد. نیما تمام بنیادها و ساختارهای شعر کهن فارسی را به هم ریخت و سبک شعری جدیدی را پایه گذاشت. نیما یوشیج مخالفان تندی هم داشت که از آن جمله می توان به دکتر حمیدی شیرازی اشاره کرد. با این حال، سبک شعری نیما باقی ماند و می توان گفت اکثر شعرای نوگرای ایرانی مدیون او هستند.  این شاعر بزرگ  در 13 دی 1338 به علت ذات الریه درگذشت و در امامزاده عبدالله تهران به خاک سپرده شد.

سهراب سپهری

سهراب سپهری شاعر، نویسنده و نقاش ایرانی است. او از مهم‌ترین شاعران معاصر ایران است و بیشتر اشعارش را در قالب سپید می سروده است. اشعار سهراب نوعی مضمون عرفانی دارند و به طبیعت می پردازند. تعابیر نو او باعث شده اشعارش بیش از هر شاعر نوگرای دیگری بر سر زبان مردم کوچه و بازار بیفتد. مرگ رنگ، شرق اندوه، حجم سبز و ... از جمله آثار سپهری هستند. سهراب سپهری در سال 1359  به علت بیماری سرطان در بیمارستان پارس تهران درگذشت.

عباس کیارستمی

عباس کیارستمی کارگردان، فیلمنامه‌ نویس، عکاس، نویسنده و نقاش ایرانی شهیر ایرانی است. او فیلم‌سازی تأثیرگذار در سینمای جهان به ‌شمار می ‌آید و آثار وی با استقبال فراوان ناقدان، داوران، کارگردانان، فستیوال‌ها و بنیادهای فرهنگی و هنری جهان روبه‌رو شده‌است. کیا رستمی یکی از کارگردان های صاحب سبک ایرانی است و بسیاری او را استاد رئالیسم در سینما می دانند. کیارستمی برنده چندین جایزه بزرگ سینمایی است. وی پنج بار نامزد جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن شد و در سال 1997 در پنجاهمین دوره جشنواره فیلم کن برای فیلم طعم گیلاس این جایزه را گرفت. عباس کیارستمی در 8 خرداد 1396 به علت بیماری گوارشی درگذشت.

شعبان جعفری

شعبان جعفری که در میان مخالفانش مشهور به «شعبون بی‌مخ» است، یکی از نام ‌های جنجالی تاریخ معاصر ایران و از بازیگران مهم حوادث مربوط به دوران پهلوی دوم بوده است. وی یکی از لوتی ها و زورخانه ‌داران مشهور تهرانی بود که بیشتر به خاطر حضورش در حرکات سیاسی به خصوص در کودتای 28 مرداد 1332 شهرت داشت. وی در جریان انقلاب اسلامی از ایران رفت و سال‌ها بعد در 1385 و در سالروز کودتای 28 مرداد در شهر سنتامونیکا واقع در ایالت کالیفرنیای آمریکا درگذشت.

آیت الله حائری یزدی

آیت الله عبدالکریم حائری یزدی از مجتهدان به نام و از مراجع تقلید بزرگ شیعه است. عمده شهرت وی به بنیان‌گذاری حوزه علمیه قم بر می گردد. شیخ عبدالکریم حائری در سال 1340  قمری برابر با سال 1301 شمسی حوزه علمیه قم را تاسیس کرد. آیت الله حائری در84 سالگی و در سال 1315 درگذشت و در حرم فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد.

عبدالحسین میرزا فرمانفرما

عبدالحسین فرمانفرما شاهزاده قاجاری و نخست‌ وزیر ایران در دوران سلطنت احمدشاه قاجار بود. خانواده‌های فیروز و فرمانفرمائیان منسوب به او هستند. فرمانفرما پس از روی کار آمدن دودمان پهلوی به تدریج ثروت و نفوذ سیاسی خود را از دست داد. او پدر نصرت الدوله فیروز هم است. فیروز در اواسط دوران رضا شاه کشته می شود و این اتفاق اثر بسیار زیادی روی فرمانفرما می گذارد.

پرویز مشکاتیان

پرویز مشکاتیان آهنگساز، موسیقی‌دان، استاد دانشگاه، پژوهشگر و نوازنده سنتور و سه تار ایرانی است.  مشکاتیان یکی از مشهورترین و بزرگترین نوازندگان موسیقی سنتی ایرانی است و همکاری های وسیعی را با خوانندگان بزرگ موسیقی ایرانی داشته است. وی در تاریخ 30 شهریور سال 1388  در منزلش در تهران و در سن 54  سالگی بر اثر نارسایی قلبی درگذشت.

محمدرضا لطفی

محمدرضا لطفی موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، نوازنده برجسته تار و سه‌تار و کمانچه و همچنین پژوهشگر و مدرس موسیقی سنتی ایرانی است. او از چهره‌های تأثیرگذار موسیقی ایرانی است و با خلق آثاری چون «ایران ای سرای امید»، «کاروان شهید»، «برادر بی‌قراره» و «عشق داند» به میان توده مردم راه یافت. محمدرضا لطفی صبح روز جمعه، 12 اردیبهشت ماه 1393  بر اثر بیماری سرطان پروستات در 67 سالگی در بیمارستان پارس تهران درگذشت.

حسین علیزاده

حسین محمد علیزاده موسیقی‌دان، پژوهشگر و نوازنده تار و سه‌ تار ایرانی و نامزد دریافت 3 جایزه گرمی است. وی یکی از چهره‌های تحسین‌شده موسیقی فیلم در ایران هم به‌شمار می‌آید. آثاری چون دلشدگان، زشت و زیبا، آواز گنجشک‌ها، زیر تیغ و در چشم باد از ساخته‌های او هستند.

ابوالحسن صبا

ابوالحسن صَبا موسیقی‌دان، آهنگساز، نوازنده و آموزگار موسیقی ایرانی است. او در طول چهل سال فعالیت حرفه‌ای ‌اش به آهنگسازی، طراحی شیوه‌های نوین نوازندگی، گردآوری ردیف، تألیف کتاب‌های آموزشی و تربیت شاگردانی سرشناس پرداخت و از این رو هنرمندی تأثیرگذار در رشد جریان‌های موسیقی در ایران شناخته می‌شود. صبا همچنین در سازسازی مهارت داشت و نخستین کارگاه رسمی سازسازی وابسته به دولت به پیشنهاد و کوشش او تأسیس شد. وی در آذر 1336 درگذشت.

اکبر گلپایگانی

اکبر گلپایگانی معروف به گُلپا از خوانندگان سرشناس موسیقی اصیل ایرانی است. موی سپید، مست عشق، عقیق، دل ای دل، بزم عاشقان و... از جمله آثار مشهور و مهم اکبر گلپا هستند. وی جوایز و دیپلم های افتخار فراوانی از دانشگاه ها و مراکز موسیقیایی دنیا دریافت کرده است. اکبر گلپا در سال 1335 برای اجرای برنامه به یونسکو دعوت شد.

آیت الله بهجت

آیت الله محمدتقی بهجت فومنی از عرفای به نام و از مراجع تقلید سرشناس شیعه است. وی از شاگردان آسید علی قاضی و  محمدحسین غروی اصفهانی بوده است.  آیت الله بهجت که در قم می زیست یکی از بزرگترین سمبل های عرفان عملی در حوزه علمیه و در بین مردم ایران شناخته می شود. او در سن 93 سالگی در قم درگذشت. پیکر ایشان در حرم فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد.

علامه دهخدا

علی‌اکبر دهخدا، ادیب، لغت‌شناس، سیاست‌مدار و شاعر ایرانی است. وی که از درخشان ترین چهره های ادبیات فارسی شناخته می شود، مؤلف و بنیان‌گذار لغت‌نامه دهخدا نیز بوده‌است. دهخدا از بزرگترین نویسندگان طرفدار مشروطه بود و برخی مقالات روزنامه «صوراسرافیل» به قلم او نوشته می شد. امثال و حکم و چرند و پرند و دیوان اشعار از سایر آثار علامه دهخدا است.

پروین اعتصامی

رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی از مشهورترین شاعران زن ایرانی و تبریزی است. وی از شاعران صاحب سبکی است که بیشتر در قالب «ردیف» شعر می سرود. فرم بیشتر اشعار پروین مناظراتی خیالی بود که او سعی داشت از طریق آنها برخی مضامین اجتماعی را بیان کند. پروین اعتصامی در فروردین 1320 به بیماری حصبه مبتلا شد و خیلی زود در سن 34 سالگی در تهران درگذشت و در حرم فاطمه معصومه (س) در قم و در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد.

محمود دولت آبادی

محمود دولت‌آبادی نویسنده مشهور ایرانی است. رمان ده‌جلدیِ کلیدر نام‌آورترین اثر اوست. برخی از آثار دولت‌آبادی به چندین زبان ترجمه و به چاپ رسیده‌اند. داستان بیشتِ نوشته‌های دولت‌آبادی در روستاهای خراسان رخ می‌ دهد. مضمون بیشتر نوشته های او هم اجتماعی است. دولت آبادی که قبل از انقلاب گراش چپ داشت به نوعی خود را راوی رنج و محنت روستاییان ایران می داند.

سید ضیاء الدین طباطبایی

سید ضیاءالدین طباطبایی یزدی سیاستمدار ایرانی و نخست‌وزیر ایران در زمان احمدشاه قاجاربود. در کودتای 1299 خورشیدی همراه با رضاشاه بود و پس از کودتا رئیس‌الوزرای ایران شد و تا 4 خرداد 1300 در این مقام بود. وی پس از اختلاف پیدا کردن با رضا خان از مقام خود عزل شد، به فلسطین رفت و املاک اعراب را خرید و با چند برابر قیمت به صهیونیست ها فروخت و از این طریق پول زیادی به دست آورد. بعد از تبعید رضا شاه به ایران برگشت و نماینده مجلس هم شد اما نتوانست به درجات بالایی برسد و از صحنه سیاسی کنار گذاشته شد. سید ضیاء در سال 1348 درگذشت.