جنگ پول ها؛ روسیه بدون روبل معامله نخواهد کرد

حدود یک ماه پیش روسیه، حمله نظامی خود را به اوکراین آغاز کرد که در پی این تنش ها بازارهای مالی این دو کشور با سقوط مواجه شد.

به 

گزارش رویترز در ۵ اسفند ۱۴۰۰، ارزش روبل با سقوط هفت درصدی به شاخص برابری بی سابقه ۸۷ در برابر هر دلار رسیده است.

بازار سهام مسکو نیز با سقوطی ۳۰ درصدی مواجه شد که پس از تعلیق موقت، کار خود را از سر گرفت. از طرفی هم ارزش پول ملی اوکراین به شدت سقوط کرد، به طوری که ناچار به تعلیق مبادلات مالی با پول ملی خود شد.

پس از ادامه دار بودن حملات و پیشروی‌های روسیه در خاک کی‌یف، رئیس‌جمهور اوکراین از جامعه بین‌المللی درخواست کمک کرد. در این راستا ایالات متحده، اتحادیه اروپا، بریتانیا، ژاپن، کانادا، تایوان و نیوزلند از مجموعه‌ای از تحریم‌ها علیه روسیه رونمایی کردند که بانک‌ها، پالایشگاه‌های نفت و صادرات نظامی را مورد هدف قرار می‌دهد. به این ترتیب قدرت‌های غربی در حال اجرای اقداماتی با هدف «فلج کردن اقتصاد روسیه» هستند.

اروپا قصد دارد از جایی به روسیه ضربه بزند که بیشترین تأثیر را داشته باشد؛ به عبارتی این کشور را نه تنها به لحاظ مالی و اقتصادی بلکه از قلب قدرتش مورد هدف قرار داده است.

رهبران اتحادیه اروپا که قرار بود تحریم‌هایی علیه بخش‌های مالی، انرژی و حمل‌ونقل روسیه اعمال کنند و کنترل‌های صادراتی وضع کنند و تعداد بیشتری از روس‌ها را در لیست سیاه قرار دهند، در حال حاضر دارایی‌های اروپایی مرتبط با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه را مسدود کرده است که این اقدام گامی منحصربه‌فرد در تاریخ به سمت یک قدرت هسته‌ای خواهد بود.

 رئیس جمهور روسیه در سخنانی در واکنش به تحریم‌های کشور‌های اروپایی گفت: تصمیم گرفته‌ایم از استفاده از ارز کشور‌های غیردوست برای انتقال گاز خودداری کنیم. روسیه همانطور که در قرارداد‌های قبلی ذکر شده از نظر مقدار و قیمت به تامین گاز ادامه خواهد داد، زیرا روسیه اعتبار خود را حفظ کرده است.

ولادیمیر پوتین می‌گوید: تعدادی از کشور‌ها تصمیمات غیرقانونی برای مسدود کردن دارایی‌های روسیه گرفته اند و بدین ترتیب غرب به طور کامل تمام اعتماد به ارز‌های خود را از بین برده است. عرضه کالا‌های روسی به اتحادیه اروپا و آمریکا و دریافت پول به یورو و دلار بی‌معنی است. به بانک مرکزی و کابینه دستور داده‌ام تا ظرف یک هفته رویه معاملات با اروپا را به روبل روسیه تعیین کنند.

الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه در واکنش به تحریم‌ها گفته، ممنوعیت خرید نفت از روسیه به پیامدهای مخربی در بازار جهانی نفت منجر خواهد شد. قیمت نفت در حال حاضر به شدت بالا رفته است و با اجرایی شدن این تحریم‌ها قیمت‌ها ممکن است بالاتر هم برود.

صادرات روزانه نفت روسیه حدود ۵ میلیون بشکه اعلام شده که نیمی از آن به مقاصد اروپایی راه می‌یابند. وابستگی بریتانیا به نفت روسیه ۸ درصد تخمین زده شده است.

کشورهای مختلف اروپایی در ابعاد مختلف به واردات گاز از روسیه و از طریق خط‌ لوله وابستگی دارند. آلمان، بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، حدود ۴۹ درصد از نیاز خود به گاز را از طریق روسیه تامین می‌کند و این در حالی است که کشوری مانند فنلاند، حدود ۹۴ درصد به گاز وارداتی از روسیه وابسته است.

آقای خرسند، کارشناس روابط بین الملل در گفت و گویی به سوالات زیر پاسخ داد:

 

سخنرانی اخیر رئیس جمهور روسیه چه تاثیراتی در بازارهای ارزی روسیه خواهد گذاشت؟

خرسند: از یک ماه گذشته که جنگ بین روسیه و اوکراین آغاز شده است، کشورهای غربیذبه تحریم های بین المللی در حوزه ارزی روی آورده اند.

 

در 20 سال گذشته روسیه و چین با ایجاد پیمان های اقتصادی منطقه ای و فرا منطقه ای بدون حضور آمریکا و به چالش کشیدن دلار در این پیمان های اقتصادی عملا زمینه تضعیف آمریکا را فراهم کرده اند.

 

به عنوان مثال، در پیمان اقتصادی بریکس، روسیه به عنوان یکی از 5 کشور عضو، یک بازیگر فعال بود که تلاش کرد دلار را از مبادلات دو جانبه و چند جانبه در بریکس به پایین تر حد ممکن برساند.

 

روسیه مبادلات دلاری خود را با هند به 40 درصد رسانده و مابقی مبادلات خود را با روبل و روپیه انجام می دهد.

 

روسیه و چین مبادلات دوجانبه خود را در سال 2015 حدود 90 درصد به وسیله دلار انجام می دادند؛ اما در سال 2021 به زیر 40 درصد  رسیده است. رئیس بانک مرکزی کشور چین هم چند ماه پیش رسما اعلام کرد که کشورها مبادلات خودشان را با ارزهای دو جانبه انجام دهند و تمام اتکا تجارت بین الملل را از دلار حذف بکنند.

 

روسیه برای مقابله با تحریم های اعمال شده چه مقابله ای خواهد کرد؟

خرسند: روس های برای مقابله با اقدامات تحریمی آمریکا، علاوه بر اقدام نظامی علیه اوکراین، استفاده از دلار و یورو را در مبادلات انرژی خود تحریم کرده است.

 

این اقدام در زمان جنگ بین رژیم صهیونیستی و اعراب هم انجام شده بود، در این جنگ به دلیل حمایت آمریکا از رژیم صهیونیستی، اعراب حاضر نشدند نفت خود را به دلار بفروشند و این ضربه ای بسیار سنگینی به اقتصاد آمریکا وارد کرد.

 

پشتوانه دلار براساس مبادلاتی است که در روابط بین المللی انجام می شود و با توجه به اینکه حدود 50 کشور در دنیا، انرژی روسیه به شکل مستقیم و غیر مستقیم خریداری می کنند، اگر این اقدام روسیه جنبه عملیاتی پیدا کند قطعا ضربه بزرگی به دلار وارد می کند. 

 

واکنش آمریکا به سخنان امروز رئیس جمهور روسیه چه بود؟

خرسند: لاگروف وزیر امور خارجه آمریکا رسما اعلام کرد که آمریکا به دنبال حفظ نظام تک قطبی خودش است  و در این راستا با کشور های مستقل دنیا مقابله اقتصادی می کند.

 

اخیرا آمریکا کشورها را تهدید نظامی نمی کند بلکه به تهدید های نرم روی آورده است. دلار یکی از رایج ترین ارز های بین المللی است و در 25 سال گذشته روسیه و چین با ایجاد پیمان هایی مانند بریکس، اوراسیا و شانگهای تلاش کردند که حجم مبادلات بین المللی در دنیا را به سمت ارزهای دوجانبه و غیر دلاری ببرند و آمرکیا به دنبال این است که این کشورهای مستقل مانند روسیه و چین را با ابزاری مانند دلار تحت فشار قرار دهد.

 

روسیه به دلیل توانی که در بازار انرژی دنیا دارد و به پشتوانه ذخایر طلایی که در بانک مرکزی خود دارد می تواند ازش روبل خود را که در یک ماه گذشته به شدت سقوط کرده بود افزایش دهد. با یک اظهار نظر و سخنرانی رئیس جمهور روسیه قیمت گاز طبیعی  10 تا 15 درصد افزایش پیدا کرد که این نشان دهنده قدرت های نو ظهور در دنیاچه است.

 

آمریکا برای حفظ جایگاه ابر قدرتی خود در دنیا با مشکلات بسیار جدی روبه رو است. پس از اظهارات پوتین قیمت گاز در اروپا بیش از 10 درصد افزایش پیدا کرد و به 1250دلار رسیده و ارزش روبل هم در ازای هر دلار ساعت 15 امروز به 101 روبل و ساعت 17 ارزش دلار به 95 روبل رسید،  یعنی افزایش سهم ارزش روبل در مقابل دلار است که نشانگر تاثیر گذاری آن است.

 

این عملکردها چه تاثیری در بازار انرژی روسیه خواهد گذاشت؟

خرسند:  بسیاری از نفت و گاز روسیه در صنایع کشورهای پیشرفته اروپایی مانند آلمان، ایتالیا و کشورهای توسعه یافته و پیشرفته اروپایی گاز روسیه را در صنایع خود استفاده می کنند.

 

صنایع آلمان در طول یک ماه گذشته به دلیل شرایط جنگی در اوکراین در عین اینکه مشکل تامین گاز دارند مشکل تامین فلزاتی ماننن نیکل و روی هم دارند.

 

هیچ جایگزینی برای روسیه در منطقه وجود ندارد و اینکه آلمان اعلام کرده نیازهای خود را قطر تامین می کند دو یا سه سال طول می کشد روسیه اگر یک هفته پیچ گاز خود را به سمت اروپت ببندد اتحادی اروپا فلج خواهد شد. بیش از 40 درصد انرژی اتحادی اروپا از سمت روسیه تامی می شود.

 

براساس گفته برخی از کارشناسان این شرایط ایجاد شده می تواند نقش ایران را در بازارهای انرژی پر رنگ کند و نتیجه مذاکرات وین به سود ایران باشد. پرونده هسته‌ای ایران هم می‌تواند به صورت بالقوه با بحران اوکراین گره بخورد. این موضوع را باید در جایی دیگر بررسی کرد، اما عجالتا می‌توان گفت که رفتن به هر دو سویِ طیف امکان‌پذیر است: گره‌خوردنِ سرنوشت ایران و روسیه در تحریم‌هایی به شدت سنگین و یا جدایی سرنوشتِ ما از سرنوشت روس‌ها و تخفیف تحریمی به ایران.