سفر بایدن به خاورمیانه؛ نفوذ رو به زوال آمریکا و شکست ائتلاف ضد ایرانی

«جو بایدن» در اسرائیل به محض پیاده شدن از هواپیما از سیستم دفاع هوایی و ضد موشکی پیشرفته‌ای که آمریکا و اسرائیل به طور مشترک تحقیق و توسعه آن را انجام داده بودند، بازدید و این مکان را به عنوان اولین ایستگاه سفر خود انتخاب کرد و بدیهی است که قصد داشت در برابر ایران قدرت‌نمایی کند. سپس ایالات متحده و اسرائیل بیانیه مشترکی صادر و بار دیگر تاکید کردند که ایران هرگز اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای را نخواهد داشت.

بایدن همچنین در مصاحبه با رسانه‌های عبری مدعی شد که ایالات متحده توسل به زول را به عنوان «آخرین راه حل» برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای منتفی نمی‌داند. اگرچه چنین اظهاراتی بسیار تهاجمی به نظر می‌رسد، اما در واقع هیچ چیز جدیدی نیست. این رویه همیشگی سیاستمداران آمریکایی است که هنگام اشاره به مسئله هسته‌ای ایران اظهارات تندی مطرح می‌کنند. در حالیکه ایران بارها اعلام کرده به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، اما ایالات متحده به آن توجه نکرده است.

در جده عربستان سعودی، ایالات متحده با سران شش کشور شورای همکاری خلیج فارس و همچنین مصر، اردن و عراق نشستی مشترک برگزار کرد. آمریکا در این نشست فرضیه تاسیس «ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه» را مطرح کرد؛ این  ائتلاف شامل اسرائیل، عربستان، امارات و عراق و هدف ضدایرانی آن به وضوح مشخص است. در این میان آمریکا سعی دارد عراق به سوی خود بکشد اما پس از سال‌ها اشغالگری، افکار عمومی عراق در برابر همکاری نظامی با ایالات متحده تمایلی ندارد و از سوی دیگر تایید علنی همکاری نظامی با اسرائیل برای عراق نیز دشوار است.

در واقع تا زمانی که مسئله فلسطین حل نشود، روابط کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی با اسرائیل نمی‌تواند به سطح متحد برسد. علاوه بر این، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بر سر ایران اختلافات داخلی دارند. به عنوان مثال، قطر به شدت طرفدار تعاملات بین کشورهای منطقه با ایران است و معتقد است که با انزوا و رویارویی نمی‌توان مشکلات را حل کرد.

از زمان روی کار آمدن دولت بایدن در یک سال و نیم گذشته، مذاکرات هسته‌ای ایران، گاهی برگزار و گاهی متوقف شده است. طرف آمریکایی مدعی است که ایران روز به روز به «آستانه هسته‌ای شدن» نزدیک می‌شود و موضوع هسته‌ای ایران در حال انتقال به بحران هسته‌ای ایران است. بایدن در سفر خود به خاورمیانه تمام تلاش خود را برای جوسازی مهار ایران انجام داد و نه تنها امیدوار بود که ایران تحت فشار به میز مذاکره بازگردد، بلکه برای شکست مذاکرات نیز آماده باشد.

اما ناظران بر این باورند ایران اکنون در موقعیت بهتری برای مذاکره درباره موضوع هسته‌ای قرار دارد. از سال 2021، ایران شروع به تقویت توانایی خود در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای کرده است. ایالات متحده معتقد است که اگر وضعیت فعلی ادامه یابد، موضوع هسته‌ای ایران ممکن است ظرف چند هفته از «نقطه قابل برگشت» عبور کند، بنابراین زمان برای آمریکا رو به اتمام است.

در عین حال، تأثیر تحریم‌های آمریکا بر ایران هر روز کمتر می‌شود. ایران اقتصاد مقاومتی را در برابر تحریم‌ها توسعه داده، در حال حاضر تولید نفت ایران به ۲.۴ میلیون بشکه در روز بازگشته و میزان و ارزش صادرات نفت خام نیز افزایش قابل‌توجهی داشته است. با فرض ادامه تحریم‌های آمریکا، انتظار می‌رود دولت ایران در سال جاری حداقل 30 میلیارد دلار درآمد حاصل از صادرات نفت دریافت کند. ایالات متحده با لغو معدودی از تحریم‌ها نمی‌تواند به آن هدف خود برسد که ایران تا حد زیادی کوتاه بیاید، لذا وقت‌کشی ممکن است برای ایالات متحده مفید نباشد.

بایدن به تازگی خاورمیانه را ترک کرده و «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه بزودی مهمان رهبران ایران می‌شوند. گردهمایی تهران نیز از یک سو نشان می‌دهد که قصد آمریکا برای تشکیل «ائتلاف ضد ایرانی» ورشکسته شده است. سیاستمداران آمریکایی در مواجهه با شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی که در حال تغییر است، هنوز ذهنیت جنگ سرد را حفظ کرده‌اند و سعی می‌کنند وارد تقابل بلوکی در خاورمیانه شوند. واشنگتن آشکارا نفوذ خود را بیشتر در نظر گرفته و عزم سایر کشورها برای حفظ استقلال دیپلماتیک را دست کم گرفته است.