ریشه‌های تاریخی اختلاف بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه/ از رد پای پرتغال، بریتانیا و هلند تا تشکیل "امارات متصالحه"/ سازمان ملل چه می گوید؟

به گزارش خبر فوری، به جز مقامات سیاسی، مورخان نیز در این رابطه تحقیقات مختلفی را به عمل آورده اند.

اسناد تاریخی درباره جزایر سه‌ گانه چه می گویند؟

با بررسی نتایج تحقیقات مورخان به این نتیجه می رسیم که جزایر سه گانه یعنی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک متعلق به ایران بوده و هست. در این جزایر و جزایر نزدیک به آن مانند خارک، اسناد و سنگ نوشته هایی به خط میخی و زبان فارسی باستان یافت شده است. همچنین، بررسی سفرنامه های گردشگران و کاشفان یونانی و رومی نشان می دهد که ساکنان این جزایر فارسی زبان بوده اند.

به جز اسناد باستانی، برخی تحقیقات جدید هم نشان می دهد که مالکیت جزایر سه گانه از آنِ ایران بوده است. بعد از شکل گیری ایران جدید در عصر صفویه و ترسیم نقشه های جغرافیایی و تعیین حدود و ثغور کشور، تمام جزایر خلیج فارس به ایران تعلق گرفت. زمانی که پرتغالی ها به خلیج فارس حمله کردند، این جزایر را به تصرف خود درآوردند. ارتش صفویه به دستور شاه عباس به خلیج فارس حمله کرد و این جزایر ( و از جمله جزایر سه گانه) را از تسلط مهاجمان پرتغالی بیرون آورد‌.

در زمان زندیه هم که هلندی ها و انگلیسی ها به جزایر خلیج فارس حمله بردند، این ایرانیان بودند که این جزایر را از تسلط مهاجمان فرنگی خارج کردند. میرمهنا تحت حمایت کریم خان زند با نیروهای دریانورد خود به کشتی های هلندی و انگلیسی حمله کرد و جزایر را از تسلط آنها خارج کرد.

اوج درگیری ها بین ایران و اعرابی که جزایر سه گانه را متعلق به خود می دانستند، زمانی رخ داد که قبایل سواحل دریای عمان شروع به فعالیت دریایی و غارت کشتی های تجاری کردند. در نقشه های مربوط به دوره قاجار و از جمله نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه که توسط آدولف اشتیلر ترسیم شده‌، مالکیت جزایر سه گانه برای ایران است. با این حال، قبایل عرب سواحل عمان با ادعای عرب بودن ساکنان جزایر همواره مدعی تصرف این مناطق بودند.

درگیری بین ایران و امارات بر سر جزایر سه گانه

زمانی که نیروی دریایی بریتانیا در سال ۱۹۴۸ به سواحل دریای عمان حمله و دزدان دریایی این منطقه را سرکوب کرد، همه چیز تغییر کرد. انگلیسی ها با روسای قبایل مهم سواحل دریای عمان ائتلاف ایجاد کرده و نظمی نوین را در آب‌های جنوب ایران برقرار کردند. آنها نام این منطقه ساحلی را "امارات متصالحه" گذاشتند. امارات متصالحه که نطفه اولیه کشور امارات متحده عربی را شکل می داد، شامل برخی جزایر ایران هم می شد. البته دولت ایران هیچگاه تسلط انگلستان و امارات متصالحه را بر جزایر سه گانه نپذیرفت اما برخی قبایل و امرای عرب مدعی تعلق این جزایر به امارات متصالحه بودند. در میان امارت های ساحلی، دو امیرنشین شارجه و راس الخیمه بیش از سایر امیرنشین ها ادعای حاکمیت بر این منطقه را داشت.

درگیری ها بین ایران و امارات متصالحه ادامه داشت تا اینکه سرانجام دو طرف حاضر شدند به طور مشترک این جزایر را اداره کنند. ایران و امیرنشین شارجه توافق کردند که نیروهای ایران در جزایر سه گانه حضور داشته باشند اما پرچم شارجه هم در پاسگاه های پلیس جزیره بر افراشته باشد. همچنین، توافق شد که نیمی از درآمدهای نفتی جزیره ابوموسی به‌طور مستقیم به ایران و نیم دیگر به شارجه پرداخت شود‌.

با این حال، توافق ایران و امارات موقت بود. اماراتی ها زیر توافق خود زدند و حاضر نشدند به تعهد خود پایبند باشند. ایران هم طی یک عملیات نظامی به جزایر حمله کرد و بعد از اخراج نیروهای امارات شارجه و راس الخیمه، جزایر را تصرف کرد.

این اتفاق باعث شد امارات به سازمان ملل شکایت کند. اختلافات حقوقی دو طرف چند ماه ادامه داشت تا اینکه سرانجام با وساطت سازمان ملل و چند کشور غربی قرار شد ایران به ازای جدایی بحرین، مالکیت قطعی این سه جزیره را به دست آورد.

اختلافاتی که هنوز هم ادامه دارد

بعد از الحاق قطعی و قانونی جزایر سه گانه به ایران، اختلافات شدید و تنش نظامی بین دو طرف از بین رفت اما همچنان، دعاوی پوچ قبایل عرب در رابطه با جزایر ادامه یافت. بعد از تشکیل کشور امارات متحده عربی و نزدیکی این کشور به آمریکا و انگلیس این دعاوی بیشتر هم شد. ایران همواره این ادعاها را رد کرده و با قدرت به آنها پاسخ داده است اما امیرنشین ها همچنان، بر ادعاهای خود اصرار می ورزند. این در حالی است که مالکیت جزایر سه گانه هم به لحاظ حقوقی و هم به لحاظ تاریخی به ایران تعلق دارد.