چرا ایالات متحده به ارمنستان نزدیک می‌شود؟

حمله روسیه به اوکراین تهدیدی را که پوتینیسم نه تنها در خود روسیه بلکه در سراسر اتحاد جماهیر شوروی سابق ایجاد می‌کند برجسته ساخت. در حالی که دولت بایدن و کنگره عاقلانه میلیاردها دلار برای کمک به اوکراین به منظور حفظ آزادی خود سرمایه‌گذاری می‌کنند حمایت از سایر کشورهایی که به دنبال کاهش نفوذ روسیه هستند نیز مهم است. در اینجا ارمنستان یک مدل را ارائه می‌دهد.

به گزارش نیوزویک، در دهه‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ارمنستان روابط نزدیکی با روسیه برقرار کرد. بخشی از این امر فرهنگی و بخشی نیز  یک محاسبه امنیتی واقع بینانه بود.

از سال ۱۹۹۱ میلادی ترکیه و جمهوری آذربایجان ارمنستان را محاصره کردند و موجودیت آن را تهدید نمودند. بنابراین، تضمین‌های امنیتی روسیه اهمیت داشت. با این وجود، در سال ۲۰۱۸ میلادی مردم ارمنستان به خیابان‌ها آمدند و خواستار شفافیت دولت، آزادی بیشتر و دموکراسی شدند. این مدل ارمنی از پیشرفت دموکراتیک که از داخل حوزه نفوذ روسیه به دست آمد تحولی است که ایالات متحده باید به دنبال پرورش آن باشد و بدون نیاز به تخصیص منابع قابل توجه از سوی ایالات متحده، منافع واشنگتن را تقویت می‌کند. ارمنستان امروز در مسیری دموکراتیک قرار دارد.

متاسفانه وزارت امور خارجه ایالات متحده به گونه‌ای فعالیت می‌کند که گویی تحولات دو دهه گذشته هرگز رخ نداده‌اند. این موضوع در جلسه کمیته روابط خارجی سنا در تاریخ ۱۶ نوامبر آشکار شد. «کارن دونفرید» دستیار وزیر خارجه امریکا و «فیلیپ ریکر» مشاور ارشد وزیر خارجه در مذاکرات قفقاز برای دفاع از سیاست خارجی امریکا در منطقه قفقاز کماکان باکو را مورد نوازش قرار داده و در مقابل آنکارا تسلیم می‌شوند. این تلاش از سوی وزارت خارجه امریکا در حالی ادامه دارد که هر دو کشور اقتدارگراتر شده و منطقه را بی‌ثبات می‌کنند.

سناتورها از دونفرید خواستند تا معافیت وزارت خارجه امریکا از تبصره ۹۰۷ قانون حمایت از آزادی را توجیه کند که طبق آن کمک‌های ایالات متحده به جمهوری آذربایجان را ممنوع می‌کند تا زمانی که «تمامی محاصره صورت گرفته علیه ارمنستان و استفاده تهاجمی از زور علیه آن کشور و قره باغ متوقف نشود». او استدلال کرد که کمک نظامی به جمهوری آذربایجان در راستای منافع امنیت ملی ایالات متحده است و منجر به «نتایج قابل توجهی در مقابله با تهدیدات فراملی از سوی ایران و مختل کردن مسیرهای قاچاق به قفقاز جنوبی، روسیه و اروپا» می‌شود. دونفرید در جلسه کمیته فرعی امور خارجی مجلس نمایندگان در تاریخ ۱۴ دسامبر اظهارنظر مشابهی ارائه کرد و استدلال نمود که ایالات متحده «کمک‌های امنیتی غیر کشنده مرزی» را به دولت آذربایجان ارائه می‌کند.

واقعیت آن است که دونفرید استفاده جمهوری آذربایجان و ترکیه از مزدوران تروریست در جنگ ۲۰۲۰ قره باغ کوهستانی و هم چنین روابط نزدیک هر دو کشور با روسیه را نادیده می‌گیرد. امریکا هم چنین اقدام جمهوری آذربایجان در مسدود نمودن تنها جاده‌ای که دارو، غذا، مراقبت‌های فوری پزشکی، خدمات آمبولانس، کالاها و تدارکات حیاتی را به ارمنستان می‌رساند نادیده می‌گیرد.

ترکیه و جمهوری آذربایجان امروز از ارزشمندترین متحدان نظامی و اقتصادی مسکو هستند. «الهام علی اف» رئیس جمهور آذربایجان و «ولادیمیر پوتین» همتای روس او در آستانه حمله روسیه علیه اوکراین قراردادی را با یکدیگر امضا کردند که همکاری‌های نظامی دو کشور را تعمیق می‌بخشد. هم چنین، شرکت‌های نفتی روسیه تقریبا ۲۵ درصد از بزرگترین میدان گاز طبیعی آذربایجان را خریداری نموده‌اند.

موضع فعلی ایالات متحده دولت بایدن را از نظر حقوق بشر در سمت نادرست قرار می‌دهد. زمانی که سناتور «باب منندز» رئیس کمیته درباره جنایات نیروهای جمهوری آذربایجان علیه ارمنیان در قره باغ کوهستانی و ارمنستان پرسش‌هایی را مطرح کرد دونفرید و ریکر احساس ناراحتی کردند.

در یک مورد ویدئویی که توسط آذربایجانی‌ها گرفته شده بود و سربازان آذربایجانی را نشان می‌داد که ارمنیان را در خاک ارمنستان اعدام می‌کنند به نمایش گذاشته شد. در حالی که «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه قتل‌های صورت گرفته را تایید کرده بود و خواسته بود تا کسانی که مسئول آن بوده‌اند به دست عدالت سپرده شوند و در حالی که دیده بان حقوق بشر نیز جمهوری آذربایجان را مقصر دانست «ریکر» این موضوع را نادیده گرفت. او با کنایه گفت: «من تعدادی ویدئو را دیده ام. صندوق ایمیل من پر شده است».

ترکیه و جمهوری آذربایجان به دنبال توسعه طلبی ارضی هستند، نفرت‌پراکنی می‌کنند و از پاکسازی قومی استقبال می‌کنند و رهبرانی دارند که ثروت‌های هنگفتی را جمع آوری کرده اند.

زمان آن فرارسیده که واشنگتن به ارمنستان نزدیک شود. ایروان دومین مجموعه بزرگ سفارت آمریکا را در خود جای داده است. دو کشور ارزش‌های اصلی یکسانی دارند: برابری، آزادی، دموکراسی، حقوق بشر، کثرت گرایی و حاکمیت قانون. ارمنستان هم چنین خانه دانشگاه آمریکایی ارمنستان وابسته به دانشگاه کالیفرنیا است. آن دانشگاه نماد دو حزب امریکاست. سناتور «میچ مک کانل» جمهوری خواه از آن حمایت مالی کرد و «بیل کلینتون» رئیس جمهور پیشین دموکرات قانون کمک ۱۰ میلیون دلاری مرتبط با آن نهاد را امضا کرد. این یک سرمایه‌گذاری خوب بوده و نزدیک به ۶ هزار فارغ التحصیل آن دانشگاه در ارمنستان را به طور پیوسته به سوی غرب هدایت کرده است. ارمنستان هم چنین به طور فزاینده مرکزی برای سرمایه گذرای شرکت‌های فناوری غربی از جمله ServiceTitan و Synopsys بوده است.

با توجه به موضع ذاتی جامعه ارمنی طرفدار آمریکا، ارزش‌های مشترک هر دو کشور و حمایت ارگانیکی که دولت ارمنستان از هر آن چه امریکایی است انجام داده شاید وقت آن فرارسیده که وزارت خارجه امریکا از تلاش برای ایجاد تعادل و توازن در قفقاز جنوبی دست بردارد. امریکا باید با ارمنستان به عنوان یک موجودیت، واحد سرزمینی و حاکمیتی جداگانه رفتار کند.

نشانه‌های مثبتی در این راستا مشاهده می‌شود. «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان اندکی پس از بازگشت از تایوان عالی‌ترین مقام دولتی ایالات متحده بود که به ارمنستان سفر کرد. او از حضور در ایروان برای محکوم کردن حملات جمهوری آذربایجان استفاده کرد و از تلاش‌های ارمنستان برای پیشبرد دموکراسی و حاکمیت قانون ستایش به عمل آورد. البته این دیپلماسی هنوز کافی نیست.

ارمنستان یک دموکراسی سالم در مداری استبدادی است. پرورش آن کشور به همان اندازه که اوکراین در تلاش برای حفظ آزادی خود می‌باشد در راستای منافع امریکا است. تنها تفاوت بین آن دو این است که پرورش دموکراسی در قفقاز جنوبی هیچ هزینه‌ای برای ایالات متحده نخواهد داشت.