سفر تیم آژانس به ایران و دیدار امیرعبداللهیان با بورل، تحول خاصی را نشان نمی دهد/ اگر به امید آینده و تحولات آتی باشیم، ممکن است آن رخداد‌ها بر اساس خواسته ما شکل نگیرد

سفر یک هیئت از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، سفر حسین امیرعبداللهیان، به اردن برای شرکت در نشست بغداد 2 و دیدار با  سفر جوزپ بورل و انریکه مورا در حاشیه این سفر و اظهارات روز گذشته کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در سومین نشست «گفت‌وگوهای تهران» از مجموعه تحولاتی است که طی این هفته در حوزه سیاست خارجی رخ داده است.

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل درخصوص اینکه آیا می‌توان همزمانی این تحولات را به عنوان پالس مثبت ایران برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام تلقی کرد، گفت: «به دلیل اینکه این حرف‌ها پیش از این هم مطرح شده و به نتیجه نرسیده است، نمی‌توان مدعی ایجاد یک تحولات شد ولی می‌توان گفت که اعلام آمادگی ایران برای گفت و گو مذاکره کردن است. اما باید در نظر داشت که طرف مقابل آن طور که نشان می‌دهد، آمادگی لازم را ندارد.»

وی ضمن اشاره به اینکه طرف مقابل منتظر نتیجه تحولات در تهران است، افزود: «البته آقای امیرعبداللهیان در اردن با بورل ملاقات کرده است اما اینکه به نتیجه رسیده یا نه مشخص نیست. قرائن و شواهد نشان نمی‌دهد که شاهد تحول خاصی باشیم. مذاکرات آژانس هم در تهران انجام شد ولی نتیجه آن به صورت عمومی اعلام نشد. البته اینکه مذاکره کنیم و نشان دهیم که اهل گفت و گو هستیم، به ذات خود خوب است چراکه از نظر داخلی یک واکنش مثبتی به تحولات بازار می‌بینیم، هر چند دولت آقای رئیسی می‌گوید که مذاکرات را به سفره مردم گره نمی‌زنیم ولی واقعیت این است که هر زمان مذاکرات مثبت است و به نتیجه می‌رسد، شاهد واکنش مثبت بازار هستیم و هر زمان مذاکرات به بن‌بست می‌رسد، واکنش بازارهم منفی است. این نشان می‌دهد که دست غیبی نیست که این دو را به یکدیگر گره بزند. بلکه بخشی جو روانی بازار و امید به آینده است که تحت تاثیر گفت و گوها و مذاکرات خود را نشان می‌دهد.»

بهشتی‌پور در ادامه خاطرنشان کرد: «در هر صورت به نظر می‌رسد ایران با این موضع‌گیری‌ها می‌خواهد نشان دهد که اهل گفت و گو و مذاکره است که این مهم هم پیامی برای داخل دارد و هم پیامی برای خارج، مبنی بر اینکه اگر تعهدات‌شان را انجام دهند، ما هم آمادگی انجام تعهدات خود در چارچوب برجام را داریم. ولی مهم این است که به نظر می‌رسد طرف مقابل آمادگی لازم را برای اینکه تعهدات خود را انجام دهد، ندارد.»

این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این پرسش که آیا صحبت‌های کمال خرازی مبنی بر اینکه "بسیاری از مسائل که در مذاکرات بوده حل شده و الان تنها مسئله پادمان است که البته مطالب مطرح‌شده، مطالب قدیمی است" را می‌توان به عنوان انعطاف از سوی تهران تلقی کرد، چراکه به بحث تضمین اشاره ای نشده، گفت: «بستگی دارد انعطاف را چه معنا کنیم. در وهله اول باید مسئله پادمان را باید تعریف کنیم؛ ایشان می‌گوید مسئله پادمان حل شده است، پادمان هم یعنی آژانس بر اساس توافقی که با ایران دارد که عنوانش ترتیبات اجرایی پیمان NPT و معروف به پادمان هسته‌ای است، آژانس می‌گوید که ایران باید به سه سوال ما پاسخ دهد، در مقابل ایران هم می‌گوید پاسخ داده‌ایم ولی آژانس قانع نشده است. حال آقای خرازی می‌گوید که اگر این مسئله حل شود، دیگر چیزی باقی نمی‌ماند. واقعیت این است که چیزهای مقابل یعنی طرف مقابل، بپذیرد که تعهداتش را انجام دهد. یعنی آنچه در آخرین پینشهادات بورل بوده، ظاهرا نتوانسته نظرات جمهوری اسلامی را تامین کند و مشکل فقط پادمان نبوده است.»

وی ادامه داد: «حال اگر واقعا به اینجا رسیده‌ایم که درصورتی که پادمان حل شود، باقی مسائل هم حل می‌شود، نقطه خوبی است ولی نمی‌دانم آیا ما به این نقطه رسیده‌ایم یا خیر. چراکه نه پیشنهادات آقای بورل را منتشر کرده‌اند و نه نظرات ایران در باره آن پیشنهادات. بنابراین نمی‌توانیم اطمینان داشته باشیم که اگر مسئله پادمان حل شود، باقی مسائل هم حل است. چراکه به نظر می‌رسد در آن مقطع ایران گمان می‌کرد که جنگ روسیه و اوکراین عملا وضعیت بازار انرژی را بهم ریخته و طرف مقابل مجبور است با ایران به توافق برسد. در آن شرایط ایران تعلل می‌کرد برای رسیدن به توافق تا طرف مقابل حاضر به دادن امتیازهای موردنظر ما باشد. ولی متاسفانه مشخص است که این برآورد اشتباه بود و کشورهای غربی بازار انرژی را با انواع و اقسام سیاست‌ها مدیریت کردند. حال باید ببینیم که تکلیف برآوردهای دیگرمان چه می‌شود.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ضمن تاکید بر اینکه در این شرایط بهترین کار این است که مذاکره کنیم، بیان کرد: «این مسئله راه حلی جز گفت و گو و مذاکره ندارد ولی شرایط الان با چند ماه قبل فرق کرده است؛ کسی فکر نمی‌کرد ظرف چند ماه اوضاع کشور به این شدت ناآرام شود. همچنان که سال گذشته هم کسی گمان نمی‌کرد که روسیه به اوکراین حمله کند. در واقع همه مولفه‌ها نشان می‌دهد به دور از اینکه چه اتفاقی در آینده می‌افتد، اقدام صحیح که عبارت است از به توافق رسیدن برای حل مشکل، آن را باید انجام دهیم. به هر حال این واقعیتی است که اگر به امید آینده و تحولات آتی باشیم، ممکن است آن تحولات بر اساس خواسته ما شکل نگیرد.»