آیا طالبان سودای فتح پاکستان را در سر دارد؟

نوبت به پایان رابطه دوستانه طالبان با همسایه جنوبی افغانستان هم رسید. تهدیدات اخیر امنیتی علیه پاکستان باعث شده تا دو طرف مواضع سفت سختی علیه یکدیگر اتخاذ کنند. در روزهای اخیر نبردهای مسلحانه‌ای در مرز افغانستان و پاکستان شکل گرفت که منجر به زخمی و کشته‌شدن تعدادی از افراد در هر دو سو شد. مهم‌ترین بخش این درگیری در مرز دیوربند بود. مرزی که از نظر اقتصادی برای هر دو طرف اهمیت زیادی دارد. از این مرز علاوه بر تردد مسافران، برخی محصولات افغانستان مانند میوه‌های خشک، قالی و مواد معدنی به سراسر جهان صادر می‌شود. طالبان می‌گوید رفتار مرزبانان با افغانستانی‌ها در این مرز ناصحیح است و آنها چند بار اقدام به ضرب و شتم شهروندان این کشور کرده‌اند. از سوی دیگر پاکستان میگوید طالبان این کشور که در افغانستان کمین کرده‌اند دست به حمله علیه نیروهای پاکستانی زده‌اند. گروه تحریک طالبان پاکستان تا سال ۲۰۱۴ در این کشور حضور داشت. اما بعد از این تاریخ؛ ارتش اسلام‌آباد پناهنگاه‌های این گروه را نابود کرد و بازماندگان از مرز به سوی افغانستان گریختند. آنها از سال ۲۰۲۱ و بعد از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان، حملات خود را در خاک پاکستان افزایش دادند. در اواخر آذرماه این گروه دست به گروگانگیری در یک پاسگاه پلیس در شمال غرب پاکستان زد که منجر به کشته شدن ۳۳ نفر شد.

اسلام‌آباد معتقد است که طالبان آنطور که باید و شاید نمی‌تواند جلوی گروه تحریک طالبان پاکستان را بگیرد. به اعتقاد آنها ضعف قدرت در کشور همسایه منجر به افزایش ناامنی‌ها در پاکستان شده است. این در حالیست که ماه قبل این کشور حنا ربانی کهر؛ معاون وزیر خارجه خود را برای محکم کردن روابط با طالب‌ها در میان اعتراضات مردم افغانستان به کابل فرستاد. اما همه این نرمش‌ها باعث نشده تا افغانستان عزمی از خود برای تامین امنیت کشور همسایه از خود نشان دهد.

محسن روحی صفت کارشناس مسائل شبه قاره در گفتگویی درباره تنش های اخیر بین افغانستان و پاکستان گفت: اختلاف این دو کشور به زمان استقلال پاکستان از امپراطوری بریتانیا بر می‌گردد. در آن دوره که پاکستان مستقل شد اختلافات مرزی که افغانستان با انگلیس داشت به آنها به ارث رسید و دو طرف با یکدیگر از همان جا درگیر شدند. مرزی که بین افغانستان و پاکستان قبلا کشیده شده بود؛ مورد قبول مردم و دولت افغانستان نبوده است. مردم افغانستان معتقدند خطی که بریتانیا به نام خط دیوربند کشیده است مورد اعتمادشان نیست. ریشه اصلی این اختلافات در مساله مرز بین دو کشور است.

موضوع دوم این است که ساکنان آن منطقه و در دو طرف این خط مرزی فرضی، همگی از قوم پشتون هستند و پشتون‌های افغانستان با اینکه تعداد جمعیت کمتری نسبت به پشتون های پاکستان هستند اما داینامیک بیشتری دارند و ادعاهایی در مورد آن طرف مرز، یعنی پاکستان دارند. این موضوع موجب شده تا همیشه با دولت و ارتش پاکستان در آن نوار مرزی مشکلاتی وجود داشته باشد.

دولت پاکستان علی رغم اینکه حمایت جدی را از روی کار امدن طالبان در افغانستان داشته و تصور می کرده که این خدمتی که به آنها می‌کند در مقابل باعث می‌شود تا دولت جدید از اختلاف مرزی یا ادعای مرزی علیه پاکستان صرف نظر می‌کند. آن بخشی از ارتش پاکستان که حامی حضور طالبان افغانستان در قدرت بود اهمیتی به پیشبینی‌ها بر سر این موضوع نمی‌دادند.

به گفته او در حال حاضر که طالبان در افغانستان مستقر شده اند موجب شده تا کسانی که در پاکستان ادعای شریعت دارند انگیزه بیشتری پیدا کنند و این افزایش انگیزه به این مرحله رسیده که همانطور که در کابل توانستیم به قدرت برسیم باید در اسلام آباد هم به قدرت برسیم. پس مساله قومی، مرزی و ایدئولوژیک در اختلافات دو طرف نقش دارد.

روحی صفت در پایان گفت: بین طالبان افغانستان و پاکستان هیچ گاه حصاری نبوده که بگوییم این نقطه که آنها در افغانستان سکونت دارند مربوط به کدام یک از مردم دو کشور است. مردمی که در حد فاصل هر دو کشور زندگی می‌کنند؛ دارای پاسپورت و کارت بازرگانی افغانستان و پاکستانی هستند و این مساله ای است که در طول ۱۰۰ سال گذشته وجود داشته است. نمی شود گفت که کدام منطقه مال کدام یک از آنها هست. بنابراین نمی شود بین این دو مرزی را مشخص کرد و گفت که طالبان پاکستان است که دست به حملاتی علیه کشورش زده است.