«فلسطینی های 48» چه کسانی اند؟

«فلسطینی‌های 48» گروه پرشماری از مردم فلسطین هستند که در سال 1948، پس از اعلام موجودیت کشوری به نام اسرائیل، برخلاف بسیاری از مردم فلسطین، در همان محدوده‌ای که اسرائیل نام گرفت، باقی ماندند و حاضر نشدند محل زندگی‌شان را ترک کنند.

پس از اعلام موجودیت اسرائیل، جنگی چندروزه بین کشورهای عربی و حکومت یهودیان یا حکومت اسرائیل درگرفت و حدود 750 هزار نفر از فلسطینی‌هایی که خودشان را تحت حاکمیت دولت اسرائیل دیدند، به کرانۀ باختری و نوار غزه یا اردوگاه‌های پناهندگان رفتند.

  آن دسته از فلسطینی‌ها که در سرزمین و محل سکونت خودشان باقی ماندند و عملا تحت حاکمیت دولت نوظهور اسرائیل زندگی کردند، «فلسطینی‌های 48» نام گرفتند. امروزه بسیاری از آن‌ها دیگر زنده نیستند ولی فرزندان و نوه‌ها و حتی نتیجه‌هایشان به عنوان فلسطینی در اسرائیل زندگی می‌کنند. دولت اسرائیل این افراد را «عرب‌های اسرائیل» می‌نامد.

  فلسطینی‌های 48 یا اعراب اسرائیل یا «اعراب 48»، حدود 20 درصد از جمعیت اسرائیل را تشکیل می‌دهند. جمعیت اسرائیل طبق برآورد سال 2023، بیش از 9 میلیون و 700 هزار نفر قلمداد شده است.

این جمعیت عربی-فلسطینی، در واقع بزرگ‌ترین اقلیت قومی در اسرائیل است و پس از آن‌ها، یهودی‌های روس‌تبار و یهودیانی که در دهه‌های 70 و 80 و 90 میلادی از شوروی به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند و اکثرا به زبان روسی حرف می‌زنند، دومین اقلیت قومی-زبانی در اسرائیل به شمار می‌روند.  

فلسطینی‌های 48 نقش مهمی در اقتصاد اسرائیل دارند و مطابق پاره‌ای ارزیابی‌ها، حدود 28 درصد اقتصاد اسرائیل بر دوش آن‌هاست. تعداد زیادی از پزشکان و پرستاران و داروخانه‌داران اسرائیل همین فلسطینی‌ها هستند. مطابق بعضی تخمین‌ها، حدود 20 درصد پزشکان، 25 درصد پرستاران و نیمی از داروخانه‌داران اسرائیل را فلسطینی‌های 48 تشکیل داده‌اند.

  سطح سواد در این گروه جمعیتی عرب-فلسطینی غالبا بالاست و این نکته را از تعداد پرشمار فارغ‌التحصیلان رشتۀ پزشکی در بین آن‌ها می‌توان دریافت.

  دربارۀ تعداد این جمعیت آمار متفاوتی وجود دارد ولی در اکثر آمارها تعداد آن‌ها را حدود 2 میلیون نفر محسوب شده است. اگر برآورد جمعیت اسرائیل در سال 2023 (یعنی 9 میلیون و 700 هزار نفر) را دقیق بدانیم، قاعدتا تعداد فلسطینی‌ها 48 بیش از 2 میلیون نفر است. بویژه اینکه زاد و ولد آن‌ها بیشتر از زاد و ولد سایر یهودیان و غیریهودیان ساکن اسرائیل است. عرب‌های اسرائیل به صورت سنتی، بیش از اروپایی‌تبارهای ساکن اسرائیل تولید مثل می‌کنند.

  فلسطینی‌های 48 در دو دهۀ نخست تاسیس اسرائیل، تنش‌های زیادی با دولت اسرائیل داشتند اما از اواخر دهۀ 1960، سطح تنش سیاسی بین آن‌ها و دولت اسرائیل کاهش یافت. با این حال آن‌ها معمولا از رفتار دولت اسرائیل ناراضی‌اند و خودشان را در اسرائیل "غیرخودی" احساس می‌کنند. دست کم بسیاری از آن‌ها چنین احساسی دارند.

  از حیث حقوق شهروندی، تفاوتی بین آن‌ها و سایر شهروندان اسرائیل وجود ندارد ولی در عمل موارد متعددی را می‌توان مثال زد که حقوق شهروندی آن‌ها نقض می‌شود. با این حال نقض حقوق آنان در حد نقض حقوق انسانی فلسطینی‌های کرانۀ باختری و نوار غزه نیست. وضعیت آن‌ها تا حدی شبیه وضعیت سیاه‌پوستان آمریکا است. در آمریکا نیز سیاه‌پوستان از برابری حقوقی با سفیدپوستان برخوردارند ولی برابری حقیقی بین سیاه و سفید آمریکایی، به دلایل فرهنگی و تاریخی، هنوز کاملا محقق نشده است. سازمان دیده‌بان حقوق بشر بعضاً از تبعیض دولت اسرائیل علیه فلسطینی‌های داخل اسرائیل انتقاد می‌کند.

  با این حال فلسطینی‌های 48 در اسرائیل حق رای دارند و در کنست (پارلمان اسرائیل) حداقل 15 نماینده منافع آنان را نمایندگی می‌کنند. حق رای آنان از سال 1949 به رسمیت شناخته شده است. تقریبا 83 درصد فلسطینی‌های 48 مسلمان هستند.

  فلسطینی‌های عرب در واقع یک "اجتماع" در جامعۀ اسرائیل‌اند. یعنی روابطشان عمدتا محدود به جمع بزرگ و پرشمار خودشان است و با یهودیان اسرائیلی، که اکثریت مردم را تشکیل می‌دهند، پیوندهای عمیق و روابط چندانی ندارند. آن‌ها همچنین ترجیح می‌دهند فرزندانشان در مدارس خاص خودشان درس بخوانند. بنابراین در دوران دبستان تا قبل از ورود به دانشگاه، اختلاط چندانی بین فلسطینی‌های 48 و یهودیان اسرائیل شکل نمی‌گیرد.

  آن‌ها از عضویت در ارتش اسرائیل نیز استقبال نمی‌کنند و دلیلش هم روشن است؛ زیرا نمی‌خواهند بخشی از نیروی نظامی‌ای باشند که هر چند وقت یکبار، فلسطینی‌های نوار غزه و کرانۀ باختری و نیز مسلمانان لبنان و سوریه را هدف قرار می‌دهد. در اسرائیل کسانی که در ارتش فعالیت می‌کنند، از مزایای زیادی برخوردار می‌شوند.

  زبان عربی تا سال 2018 زبانی رسمی در اسرائیل بود اما پارلمان اسرائیل در این سال قانون "کشور یهود" را تصویب کرد و در نتیجه، زبان عربی در اسرائیل دیگر زبان رسمی محسوب نمی‌شود و تنها زبان رسمی در این کشور، زبان عبری است.

  رشد روزافزون جمعیت فلسطینی‌های 48 یکی از دغدغه‌های دولت اسرائیل است. اگرچه اعراب اسرائیل حضور چشمگیری در این کشور دارند و به تبعیض‌هایی که در عمل در حق آن‌ها روا داشته می‌شود معترض‌اند، ولی در مجموع یک "نیروی اجتماعی انقلابی" نیستند و مسالمت و منطق زندگی بر رفتار سیاسی و اجتماعی آن‌ها حاکم است.