در پارلمان گرجستان چه خبر است و چرا معترضان خیابان های تفلیس را ترک نمی کنند؟/ باز پای روسیه در میان است؟

 اعتراض علیه لایحه جنجالی «عوامل خارجی» در گرجستان همچنان ادامه دارد. این لایحه جنجالی چیست و معترضان دقیقا به چه مفادی از این لایحه اعتراض می کنند؟ لایحهٔ پیشنهادی در گرجستان می‌گوید سازمان‌های غیردولتی که دست‌کم ۲۰ درصد از بودجهٔ آن‌ها از کشورهای خارجی تأمین می‌شود، باید خود را به‌عنوان «عامل خارجی» ثبت کنند. بنا بر گزارش‌ها صدها «ان‌جی‌او» که در حوزه‌های مختلف، رسانه، آزادی بیان، حقوق اقلیت‌ها، کشاورزی، آموزش و غیره فعالیت‌ می‌کنند، شامل چنین قانونی خواهند شد. حزب حاکم رویای گرجستان مدعی است این قانون می‌تواند با ایجاد «شفافیت» از «نفوذ عوامل خارجی» جلوگیری کند.

آنچه که حساسیت عمومی به این لایحه را افزایش داده شباهت آن به قانونی است که در روسیه هم تصویب و اجرایی شده است.  مشابه قانونی که هم‌اکنون در پارلمان گرجستان در دست بررسی است، قبلاً در روسیه تصویب شده و در پی اجرای آن بسیاری از رسانه‌ها و نهادهای غیردولتی که بخشی از بودجهٔ آن‌ها یا کل آن از خارج از مرزهای روسیه تأمین می‌شد، مجبور به متوقف کردن فعالیت خود شده و در مواردی افرادی نیز با تمسک به این قانون زندانی شده‌اند.کرملین هرگونه ارتباط با لایحه ارائه شده از سوی دولت گرجستان به پارلمان این کشور را رد کرده است.

پیش از این اعلام شده بود که حزب دموکراتیک رؤیای گرجستان که در پارلمان اکثریت را در اختیار دارد٬ قرار است روز دوشنبه بررسی نهایی لایحه «عوامل خارجی» را آغاز کند. هشتاد و سه نفر از ۱۵۰ نماینده پارلمان گرجستان در قرائت دوم به این لایحه رای موافق دادند، در حالی که ۲۳ تن از نمایندگان با تصویب آن مخالفت کردند.  

پیش‌بینی می‌شود این لایحه در سومین قرائت خود در پارلمان تصویب شود و انتظار می‌رود سالومه زورابیشویلی، رییس‌جمهوری گرجستان که مخالف حزب رویای گرجستان است، آن را وتو کند .با این حال، «رویای گرجستان» در پارلمان کرسی‌های لازم برای غلبه بر این وتو را دارد.

صبح روز دوشنبه به وقت محلی، قانونگذاران حزب حاکم «رویای گرجستان» این لایحه را در رای‌گیری کمیته پارلمانی، طی ۶۷ ثانیه، تصویب کردند. همزمان با تصویب این لایحه در کمیته پارلمانی،  نمایندگان حزب حاکم که قبل از جلسه رسمی پارلمان در محل حاضر شدند، با فریادها و شعارهای معترضان مواجه شدند که آنها را «برده روس» می‌خوانند. صفوف پلیس مجهز به سپر و ماشین‌های آب پاش در محوطه پارلمان مستقر بودند تا مانع از ورود تظاهرکنندگان به داخل ساختمان پارلمان شوند. تصاویر و ویدئوهای منتشر شده، حاکی از درگیری خشونت آمیز بین معترضان و پلیس است.

نگرانی معترضان از تخریب رابطه تفلیس با اتحادیه اروپا

اعتراض ها به این لایحه ازهفته گذشته آغاز شده اما در چند روز اخیر بر جمعیت معترضان افزوده شده است.  به گزارش رویترز٬ تظاهرکنندگان در تفلیس پرچم‌های گرجستان اتحادیه اروپا و اوکراین را حمل می‌کردند.  معترضان گرجی نگران هستند که تصویب جزئیات این لایحه و تبدیل شدن آن به قانون تلاش کشورشان برای عضویت در اتحادیه اروپا را به خطر بیاندازد. در دسامبر گذشته اتحادیه اروپا به گرجستان وضعیت نامزد رسمی اعطا کرد. اتحادیه اروپا از تفلیس خواسته اصلاحاتی در سیستم قضایی و انتخاباتی خود انجام دهد، آزادی مطبوعات را افزایش دهد و محدودسازی قدرت الیگارش‌ها (ثروتمندان پرنفوذ) را قبل از شروع رسمی مذاکرات پیوستن به اتحادیه آغاز کند.

گرجستان که کشوری کوچک در منطقه قفقاز است، بارها درگیر اعتراضات ضددولتی بوده و اعتراضات کنونی نیز چند ماه قبل از انتخابات پارلمانی گرجستان روی می‌دهد. این انتخابات قرار است در ماه اکتبر برگزار شود و آزمون مهمی برای دموکراسی در این جمهوری استقلال‌یافته از شوروی سابق به شمار می‌رود.

گرجستان دارای یک جامعه مدنی پر جنب و جوش است که به پیشرفت موفقیت آمیز این کشور به سمت عضویت در اتحادیه اروپا کمک می کند

نخست وزیر گرجستان: اعتراض مهم نیست، پیش می رویم

با وجود این اعتراض ها،  ایراکلی کوباخیدزه، نخست وزیر گرجستان می‌گوید که لایحه جنجالی و بحث‌برانگیز «عوامل خارجی» را به رغم اعتراض‌ها در کشورش تا انتها پیش خواهد برد.  نخست وزیر گرجستان در نامه‌ای سرگشاده‌ خطاب به «جوانان صمیمی و صادق» کشورش که در صفحه‌ی فیسبوک وی منتشر شد، به شکل ضمنی این ایده را القا کرد که گویا معترضان به این لایحه نسبت به «هر آنچه احساس می‌کنند روسی است» باید خشمگین باشند و «به اشتباه فکر می‌کنند» که پیش‌نویس لایحه ارائه شده به پارلمان شبیه به قوانین مشابه در روسیه است که برای سرکوب مخالفان به کار رفته است. او در ادامه این نامه آورده است: «ما به خواسته‌های بیش از ۶۰ درصد از رای‌دهندگان گرجستانی که قاطعانه و متفکرانه از شفافیت حمایت می‌کنند و در نتیجه، آینده‌ای صلح‌آمیز را برای گرجستان متصورند، توجه خواهیم کرد. خرد و بصیرت جمعی آنها منعکس کننده آرزوهای اکثریت است و اقدامات ما را بر این اساس هدایت خواهد کرد.»

دامنه اعتراض‌ها به این لایحه بحث برانگیز دامن برخی سیاستمداران گرجستان را نیز گرفته است به نحوی که فرستاده این کشور در فرانسه روز پنجشنبه استعفا داد. فرستاده گرجستان در فرانسه نخستین مسئول ارشد دولت گرجستان بود که در اعتراض به لایحه یاد شده از سمت خود کنار رفت.

مخالفت اروپا و آمریکا با لایحه جنجالی

همزمان با این تظاهرات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، نیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مردم گرجستان دیدگاه خود را اعلام می‌کنند. ده‌ها هزار معترض به رغم تاکتیک‌های ارعاب آمیز به طور مسالمت‌آمیز  در تفلیس بارانی به خیابان‌ها آمدند و از [حزب حاکم] رؤیای گرجستان خواستند این لایحه را پس بگیرد.» این مقام آمریکایی روز جمعه این لایحه جنجالی را عاملی برای «پسرفت دموکراسی» در گرجستان خواند و نسبت به آن ابراز نگرانی کرد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز پنجشنبه گفته بود: «ما از افزایش گزارش‌های آزار و اذیت و حمله فیزیکی به اعضای جامعه مدنی، فعالان اپوزیسیون و روزنامه‌نگاران آگاه هستیم. ما این خشونت‌ها را محکوم می‌کنیم و خواستار تحقیقات کامل و مستقل و به موقع در خصوص آن هستیم.»

یک مقام رسمی اتحادیه اروپا در گرجستان پیش‌تر لایحه پیشنهادی «عوامل خارجی» را غیرقابل قبول خواند و تاکید کرد که تصویب این لایحه مانع بسیار جدی برای پیوستن گرجستان به اتحاد خواهد بود. کرملین اما موضع کاملا متفاوتی از غرب اتخاذ و ادعا کرده که از این قانون برای «تحریک احساسات ضد روسی» استفاده  و اعتراضات علیه آن توسط تأثیرات «بیرونی» تحریک می‌شود. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در ماه آوریل گفت: این رویه عادی تعداد زیادی از دولت‌هاست که هر کاری انجام می‌دهند تا از نفوذ خارجی بر سیاست داخلی محافظت کنند. همه کشورها دست به چنین اقدامی می زنند، اما همه این لوایح یک هدف دارند. به هیچ وجه نمی توان تلاش دولت گرجستان برای تامین امنیت سیاست داخلی این کشور را به نفوذ روسیه مربوط دانست.»

گرجستان؛ بر مدار روسیه یا پیرو اروپا؟

سی ان ان در گزارشی در این باره می نویسد: «رویای گرجستان» ادعا می کند که این قانون شفافیت و حاکمیت ملی را ارتقا می دهد و به انتقادات غرب در مورد این پیشنهاد پاسخ داده است.  اما تصویب احتمالی این قانون به یک سوال مهم تر اشاره می کند: آیا آینده گرجستان در اختیار اروپاست یا روسیه. گرجستان مانند اوکراین از زمان استقلال از اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 بین این دو نیروی ژئوپلیتیکی گرفتار شده است.

بسیاری از گرجی‌ها نسبت به کرملین که در سال 2008 به گرجستان حمله کرد و حدود 20 درصد از قلمرو بین‌المللی آن را اشغال کرد احساس خصومت عمیقی می‌کنند . «رویای گرجستان » مدتهاست که به حمایت از روسیه متهم شده است.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که حدود 80 درصد از گرجستانی‌ها از پیوستن به اتحادیه اروپا حمایت می‌کنند و درصد کمی خواهان حرکت در مدار کرملین هستند. برهمین اساس بسیاری از کسانی که طرفدار تعمیق روابط با غرب هستند به خیابان‌ها ریخته‌اند.تظاهرات گسترده علیه این لایحه در تفلیس یک ماه است که هر شب ادامه دارد. حدود 50000 نفر عصر یکشنبه در پایتخت، که حدود 1 میلیون نفر در آن زندگی می کنند، به خیابان ها آمدند تا علیه آنچه "قانون روسیه" نامیده اند، اعتراض کنند.

آیا این قانون می تواند بر توانایی گرجستان برای پیوستن به اتحادیه اروپا تأثیر بگذارد؟ قطعا. گرجستان برای اولین بار در سال 2022 برای عضویت در اتحادیه اروپا درخواست داد و در دسامبر به وضعیت نامزدی اعطا شد که گامی مهم اما هنوز اولیه در روند عضویت در این اتحادیه است. با این حال، بروکسل ماه گذشته گفت که تصویب این قانون بر مسیر عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا «تاثیر منفی» خواهد داشت.

یک مقام اروپایی در این باره می گوید: گرجستان دارای یک جامعه مدنی پر جنب و جوش است که به پیشرفت موفقیت آمیز این کشور به سمت عضویت در اتحادیه اروپا کمک می کند. قانون پیشنهادی ظرفیت جامعه مدنی و سازمان‌های رسانه‌ای را برای فعالیت آزاد  و  آزادی بیان  محدود می کند و به سازمان‌هایی که به شهروندان گرجستان مزایا ارائه می‌کنند، انگ می زند.  اتحادیه اروپا از گرجستان می‌خواهد از تصویب قوانینی که می‌تواند مسیر گرجستان در اتحادیه اروپا را به خطر بیندازد، راهی که اکثریت قریب به اتفاق شهروندان گرجستان از آن حمایت می‌کنند، خودداری کند.