انتخابات ایران زیر سایه پرونده هسته ای

به گزارش گاردین، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از همه طرف‌ها خواسته است که «سلاح‌های هسته‌ای را به دیگ جوشان خاورمیانه» اضافه نکنند. تلاش‌های ناموفق گروسی برای مذاکره و دسترسی کامل‌تر به سایت‌ها، از جمله از طریق تماس تلفنی روز جمعه با علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه ایران حاکی از آن است که حداقل تا پس از رای‌گیری ریاست‌جمهوری، هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نخواهد شد. اعضای اروپایی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک قطعنامه انتقادی علیه ایران ارائه و شعله تنش را روشن کرده‌اند. این اولین قطعنامه در ۱۸ماه گذشته است و تهران قول داده در صورت تصویب به آن پاسخ دهد. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران با مضامین تداوم در مقابل تغییر، تا حدی نشان‌دهنده این است که آیا ایران باید دوباره اقتصاد خود را به سمت غرب باز کند یا در عوض از خودکفایی و مقاومت حمایت کند؛ سیاستی که هسته آن بر رد توافق هسته‌ای۲۰۱۵ متمرکز است.

به اعتقاد نویسنده گاردین، تعداد زیاد کاندیداها که برخی از آنها شعار دارند و نه یک کارنامه و طرح سیاسی، تا حدی محصول فقدان نظام حزبی در ایران است. این تعداد توسط «شورای نگهبان» کاهش پیدا می‌کند، هیاتی متشکل از روحانیون و حقوق‌دانان که تا ۱۲ژوئن درباره فهرست نهایی نامزدها تصمیم‌گیری خواهند کرد. برای افزایش مشارکت رای‌دهندگان، این شورا تحت فشار قرار دارد تا به ایرانیان انتخاب سیاسی گسترده‌تری نسبت به انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته در سال۲۰۲۱ بدهد که میزان مشارکت ۴۸.۵درصدی را ثبت کرد. هفت نامزد در آن سال برای شرکت در انتخابات تایید شدند و سه‌نفر از آنها به‌عنوان بخشی از توافق‌های پیش از انتخابات کنار رفتند.

یکی از آزمون‌های باز بودن نسبی انتخابات این خواهد بود که آیا علی لاریجانی رئیس سابق مجلس، سیاستمداری باتجربه که در سال۲۰۲۳ از شرکت در انتخابات منع شد، می‌تواند به رقابت بپیوندد یا خیر؟ گفته می‌شود لاریجانی تنها پس از اینکه به او اطمینان داده شد که رد صلاحیت نخواهد شد، نامزدی خود را اعلام کرد. از قضا، بسیاری از کاندیداها خود را در رسانه‌های اجتماعی غربی تبلیغ می‌کنند؛ رسانه‌هایی که اغلب به‌عنوان یک ابزار خرابکارانه غربی مورد انتقاد قرار می‌گیرند.  هر کاندیدا پس از ثبت نامزدی مجاز به سخنرانی مختصری است. یکی از منتقدان عباس آخوندی است که مورد تایید برخی از چهره‌های نزدیک به حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق قرار گرفته است.  وی با بیان اینکه «محصور بودن هرگز سرنوشت و ویژگی ملت ایران نبوده است»، از ایران خواست که درها را باز کند. اما اصلاح‌طلبان جذابیت خود را در مناطق شهری از دست داده‌اند؛ جایی که بسیاری از ایرانیان باور ندارند که فضا برای تغییرات اجتماعی باز شود. از جمله نامزدهای نزدیک به حکومت، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس است. در رقابت‌های ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۵ او نفر چهارم شد. در سال۲۰۱۳ از حسن روحانی شکست خورد و در سال۱۳۹۶ به نفع ابراهیم رئیسی انصراف داد.

نزدیک‌ترین رقیب محافظه‌کار او ممکن است سعید جلیلی باشد؛ یکی از اولین کسانی که ثبت نام کرده است و ادعا می‌شود مانند قالیباف با توافق هسته‌ای۲۰۱۵ مخالف است. جلیلی که پیش از این سه‌بار کاندیدای ریاست‌جمهوری بوده، می‌گوید که از حمایت بسیاری از طرفداران رئیس‌جمهور سابق برخوردار شده است، برخی از آنها احتمالا به نفع جلیلی کناره‌گیری می‌کنند. او از حامیان سرسخت حجاب است. محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور پوپولیست سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۳، ثبت نام کرده است؛ اما در سال ۲۰۲۱ از حضور در انتخابات محروم شد و به سختی می‌توان این بار شاهد حضور او در انتخابات بود. حمیده زرآبادی، یکی از چهار زن کاندیدای انتخابات، دارای دکترای مهندسی است و از مطبوعات آزاد، بازگشت نیروهای نظامی به پایگاه‌های خود و آزادی زندانیان سیاسی حمایت می‌کند. هیچ قانونی مانع از حضور زنان در انتخابات نیست. در انتهای طیف نسبتا معتدل، اسحاق جهانگیری، مدیر ستاد انتخاباتی کاندیداهای اصلاح‌طلب ریاست‌جمهوری قبلی و معاون رئیس‌جمهور در دوره حسن روحانی، ایستاده است.