نمره به کابینه اقتصادی پزشکیان‌؛ وزرای پیشنهادی چه نمره‌ای می‌گیرند؟

صادق الحسینی، اقتصاددان در یادداشتی با محاسبه میانگین نمره کابینه مسعود پزشکیان همزمان با معرفی وزرا به مجلس نوشت: بر اساس شاخص ها، اگر نمره همه این ۹ عضو اقتصادی کابینه را حساب کنیم، میانگین نمره اقتصادی کابینه ۷۱ خواهد بود و اگر فقط ۳ عضو اصلی یعنی وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بانک مرکزی را محاسبه کنیم، میانگین نمره کابینه ۷۳ خواهد بود؛ این در حالی است که علی رغم انتقادات به برخی از وزرا، به هرحال این کابینه به لحاظ اقتصادی نمره بالایی در قیاس با کابینه‌های بعد از انقلاب می‌گیرد. باید دید آیا در عمل هم می‌توانند موفق شوند یا خیر؟

من ۳ سال پیش به کابینه اقتصادی آقای رئیسی نمره دادم و نمره این کابینه را با کابینه‌های دولت‌های بعد از انقلاب مقایسه کردم. البته با تغییر کابینه آقای رئیسی در طول زمان نمره کابینه را هم اصلاح کردم.

نتیجه آن نمره‌ها جدول زیر بود. توجه کنید که این نمرات بر اساس وضعیت هرکدام از این وزرا یا اعضای کابینه در زمان شروع وزارت است. طبیعی است که بسیاری از این افراد، با تجربه‌ای که در این دهه‌ها کسب کرده‌اند، نظراتشان و اصلا رویکردشان نیز عوض شده باشد.

شرح نمره تک تک وزرا، میانگین ذهنی من از ۴ شاخص عمده است. طبیعی است که این‌ها نظرات من است و می‌تواند نادرست باشد، ولی خب نظرم است و سعی می‌کنم منظم آن‌ها را بگویم. در مورد کابینه آقای رئیسی هم گفتم که این ضعیف‌ترین کابینه اقتصادی بعد از انقلاب است و نه تنها بحران‌ها را ن‌می‌تواند حل کند که مشکلات متعددی را ایجاد خواهد کرد. متاسفانه همین اتفاق هم افتاد.

این ۴ شاخص عمده عبارتند از:

۱- تحصیلات مرتبط در دانشگاه خوب

۲- عملکرد خوب در سمت‌های قبلی

۳- نشان دادن توانایی انجام کار بزرگ در زندگی شغلی

۴- نظرات قبلی و برنامه‌ای که آن شخص در حوزه کاری مورد نظر داده است.

بر این مبنا، امتیاز کابینه پیشنهادی آقای پزشکیان به این شرح است. البته در این محاسبه، وزرای صمت، کشاورزی، نیرو، نفت، رفاه و نیز مشاور و فرمانده اقتصادی کابینه را هم آورده‌ایم که ارزیابی دقیق‌تری از کل کابینه اقتصادی داشته باشیم.

به این هم توجه کنید وقتی کسی نمره ۱۰۰ می‌گیرد به این معنی نیست که هیچ ایرادی ندارد و هیچ اشتباهی نمی‌کند یا بهترین فردی است که می‌توانست آن صندلی را اشغال کند، بلکه به این معناست که او جزو بهترین نامزد‌ها از میان افرادی است که می‌توانند در چارچوب نظام سیاسی فعالیت کنند.

مشاور عالی اقتصادی: علی طیب نیا (نمره ۱۰۰)

پستی که علی طیب نیا در این دولت گرفت پیش از این وجود نداشته است. گویا او قرار است به عنوان فرمانده و هماهنگ کننده تیم اقتصادی عمل کند. نمره طیب نیا را در ادوار گذشته بررسی کرده بودیم. او نمره ۱۰۰ از ۱۰۰ را در چارچوب افرادی که می‌توانند برای وزارت انتخاب شوند گرفته بود. یعنی در شاخص‌های چهارگانه مدرک اقتصاد او از دانشگاه تهران، عملکردش به عنوان وزیر و پیش از آن دبیر کمیسیون اقتصادی دولت مطلوب، کار‌های بزرگی نظیر تعیین تکلیف بدهی‌های دولت، کاهش تورم و شروع رشد اقتصادی در سال قبل از امضای برجام و نیز فسادستیزی او از مهم‌ترین نکاتی است که در مورد او می‌توان مطرح کرد. همچنین نظرات اقتصادی او کاملا هماهنگ با چارچوب اقتصادی است که من از آن دفاع می‌کنم.

وزیر اقتصاد: عبدالناصر همتی (نمره ۱۰۰)

پیشتر به همتی نیز در کابینه دوم روحانی نمره داده بودیم. همتی بلحاظ مدرک تحصیلی و نظرات اقتصادی بسیار شبیه طیب نیاست. به لحاظ سوابقش در ابتدای دوره مسئولیت در دوره روحانی که سابقه سیاست‌گذاری نداشت ۵ نمره از او کم کرده بودیم. اما عملکرد او در بانک مرکزی واقعا بسیار خوب ارزیابی می‌شود. او هم بحران ارزی بسیار شدیدی را کنترل کرد، هم توانست تورم را با تنها ۸ میلیارد دلار درآمد نفتی سالانه کنترل کند و هم کالا‌های مشمول ارز ۴۲۰۰ را به شدت کاهش داد. همچنین ادغام بانک‌های نظامی نیز از دستاورد‌های او بود. هم اکنون به نظرم او بهترین وزیر اقتصادی است که می‌توانست انتخاب شود به همین جهت ۵ نمره‌ای که به علت عدم سابقه مشخص در حوزه سیاست‌گذاری از او کسر کرده بودیم را به دلیل سیاست‌گذاری مناسب در بانک مرکزی به او برمی‌گردانیم و او نیز نمره ۱۰۰ از ۱۰۰ را می‌گیرد.

رئیس سازمان برنامه و بودجه: پورمحمدی (نمره ۶۰)

مدرک حمید پورمحمدی اقتصاد نیست و در دانشگاهی در بلژیک مدیریت و اقتصاد خوانده، ولی کیفیت آن دانشگاه برای من روشن نیست. البته گفته می‌شود به دانشگاه تهران هم منتقل کرده و مدرکش را در نهایت دانشگاه تهران صادر کرده، ولی به هرحال او ۱۵ امتیاز از نمره مدرک را نمی‌گیرد. در حوزه سوابق او سالیان سال معاون سازمان برنامه بوده، ولی به راحتی ن‌می‌شود عملکرد او را ارزیابی کرد. به همین جهت ۵ نمره هم در این بخش از او کسر می‌کنیم. در حوزه انجام کار بزرگ، چون هیچگاه نفر اول نبوده است، نمی‌توان این شاخص را درست ارزیابی کرد، اما با توجه به انتصاب رحمتی و قاسمی به عنوان معاونان خود که انتصاب‌های بسیار شایسته‌ای بود می‌توان فقط ۱۰ امتیاز در این بخش از او کسر کرد. همچنین به لحاظ نظرات اقتصادی نیز او نزدیک به اقتصاد آزاد است که با توجه به انتصاب‌هایی هم که داشته، این نظر تقویت می‌شود؛ لذا در این بخش هم صرفا ۱۰ امتیاز از او کسر می‌کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی: (نامشخص)

با توجه به اینکه هنوز رئیس کل بانک مرکزی در دولت چهاردهم انتخاب نشده است فرض می‌کنیم نمره او نیز شبیه نمره رئیس سازمان برنامه باشد یعنی ۶۰.

سایر وزرا را سریع بررسی می‌کنیم و فقط نتیجه نهایی را اعلام می‌کنم که وقت زیادی از شما گرفته نشود.

وزیر نیرو: علی آبادی (نمره ۷۰)

علی آبادی نیز در مجموعه کلیه شاخص‌هایی که عرض شد نمره ۷۰ را می‌گیرد. در تحصیلات فقط ۵ نمره بدلیل نداشتن تحصیلات در حوزه سیاست‌گذاری کم می‌کنیم. در حوزه سوابق نیز از ایشان ۱۰ نمره بدلیل ایجاد انحصار در مپنا نمره کم می‌شود. همچنین در حوزه انجام کار‌های بزرگ هم با توجه با اقدامات او در مپنا نمره بالا می‌گیرد، ولی بدلیل همان ایجاد انحصار ۵ نمره دیگر کم می‌کنیم. در نهایت در حوزه نظرات هم ۱۰ نمره به دلیل برخی نظرات مبتنی بر اقتصاد دولتی از ایشان کم می‌کنیم.

وزیر صمت: اتابک (نمره ۵۰)

آقای اتابک کارشناسی ارشد عمران از دانشگاه میشیگان دارند که هرچند دانشگاه بسیار خوبی است، اما وزیر صمت از نظر من نباید مهندس باشد چرا که سیاست‌گذار است و ما نیاز به یک اقتصادخوانده یا سیاست‌گذاری خوانده در این حوزه داریم؛ لذا ۱۰ امتیاز از او در این حوزه کم می‌کنیم. در حوزه سوابق هم ایشان سوابق سیاست‌گذاری ندارد لذا ۱۵ امتیاز هم اینجا از او کم می‌شود. در حوزه کار‌های بزرگ نیز ۱۰ امتیاز از او کسر می‌کنیم، چون هیچ کار بزرگی در سطح ملی در حوزه سیاستگذاری انجام نداده و در نهایت در حوزه نظرات اقتصادی و صنعتی از آنجایی که نظرات او کمی بوی اقتصاد دولتی می‌دهد و با مابقی کابینه شاید ناهماهنگ باشد، در کل ۱۵ امتیاز در این حوزه از او کسر می‌شود.

وزیر جهاد کشاورزی: نوری (نمره ۷۵)

از آقای نوری قزلجه در حوزه مدرک تحصیلی با توجه به مرتبط بودن مدرک تحصیلی او (کشاورزی و سیاستگذاری)، ولی مشخص نبودن دانشگاه تحصیلی در فضای عمومی فقط ۵ امتیاز کسر می‌شود. در حوزه سوابق با توجه به حضور ایشان در مجلس و داشتن سابقه سیاست‌گذاری و نیز حضور در وزارت کشاورزی فقط ۵ امتیاز به علت نداشتن سابقه سطوح عالی وزارتخانه کسر می‌شود. در حوزه کار‌های بزرگ نیز با توجه به قابل ارزیابی نبودن این شاخص برای ایشان با توجه به حضورشان در مجلس ۱۰ نمره از او کسر می‌کنیم و در نهایت در شاخص نظرات اقتصادی نیز با توجه به اعتقاد نسبی ایشان به حوزه اقتصاد آزاد فقط ۵ نمره کم می‌کنیم.

وزیر نفت: پاک نژاد (نمره ۵۵)

آقای پاک نژاد مدرک کارشناسی ارشد صنایع از دانشگاه امیرکبیر است. در اینجا از او فقط ۵ نمره کم می‌کنیم. همچنین در حوزه سوابق ایشان سابقه معاونت وزارت هم دارند اینجا وی نمره کامل را می‌گیرد. به لحاظ انجام کار‌های بزرگ توسط او، اقدامات شاخصی در دسترس نیست لذا ۱۵ امتیاز در این حوزه کم می‌کنیم و در حوزه نظرات اقتصادی از آنجا که به جای قیمت، روی بهینه‌سازی انرژی به اشتباه تاکید می‌کند و اشتباهات مهندسی خوانده‌ها در حوزه اقتصاد را دارد از او ۲۵ نمره را کم می‌کنیم.

وزیر رفاه: میدری (نمره ۷۰)

آقای میدری در حوزه مدرک تحصیلی نمره کامل و در حوزه سوابق نیز نمره کامل را می‌گیرند. در حوزه انجام کار‌های بزرگ از ایشان ۲۰ نمره بدلیل مخالفت با حذف ارز ۴۲۰۰ و مخالفت با یارانه نقدی در زمان مسئولیت معاونت رفاه در وزارت کار (که البته الان شاید مخالف آن نباشند)، و نیز اجرای نامناسب بسته رفاهی سال ۹۸ کسر می‌شود. همچنین در حوزه نظرات اقتصادی به دلیل نظرات اقتصادی که ایشان در سالیان گذشته در حوزه انرژی و ارز ترجیحی داده‌اند ۲۰ نمره از ایشان کم می‌کنیم، ولی به دلیل نظرات خوب و مترقی‌شان در حوزه فقر و رفاه، ۱۰ نمره اضافه می‌کنیم. در مجموع از ایشان ۱۰ نمره در این حوزه کم می‌شود.

اگر همگی این ۹ عضو اقتصادی کابینه را حساب کنیم میانگین نمره اقتصادی کابینه ۷۱ خواهد بود و اگر فقط ۳ عضو اصلی یعنی وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بانک مرکزی را محاسبه کنیم میانگین نمره کابینه ۷۳ خواهد بود. علی رغم انتقادات به برخی از وزرا، به هرحال این کابینه به لحاظ اقتصادی نمره بالایی در قیاس با کابینه‌های بعد از انقلاب می‌گیرد. باید دید آیا در عمل هم می‌توانند موفق شوند یا خیر؟ چرا که اولا بحران‌های ما خیلی بزرگتر از دهه‌های گذشته است و ثانیا ساختار اداره دولت، هم به لحاظ ساختاری و هم به لحاظ چینش افراد بسیار در پیش‌برد امور اهمیت دارد که باید دید آیا تیم اقتصادی می‌تواند خواسته‌های خود را در این ساختار‌ها پیش ببرد یا خیر؟