روابط روسیه با ایران، بیشتر مستحکم می شود

دنیل کوچیس Daniel Kochis،  پژوهشگر ارشد در مرکز اروپا و اوراسیای اندیشکده هادسون در پولیتیکو در سیزدهم اوت 2024 مقاله ای نوشت که ترجمه آنرا می خوانید:

هفته گذشته، هنگامی که سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت و وزیر دفاع پیشین روسیه، در تهران حضور داشت، گزارش‌هایی منتشر شد که مسکو سامانه‌های موشکی بالستیک کوتاه‌برد اسکندر و سامانه‌های جنگ الکترونیک مورمانسک-BN را به ایران منتقل کرده است. اگر این انتقال تأیید شود، این امر نشان‌دهنده تمایل شدید ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، برای پیروزی در جنگ اوکراین است.

سامانه اسکندر با بردی حدود ۵۰۰ کیلومتر و قابلیت شلیک کلاهک‌های متعارف یا هسته‌ای، یکی از اجزای اصلی توانایی موشکی بالستیک روسیه است. در همین حال، سامانه مورمانسک-BN که برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ مستقر شد، یک سیستم مدرن است که بدون شک برای ایران یک ارتقاء خواهد بود.

این انتقال‌ها — همراه با امکان دستیابی ایران به جنگنده‌های روسی سوخو-۳۵ — به وضوح نشان می‌دهد که تهران در ازای کمک به روسیه در جنگ اوکراین، هزینه‌ای سنگین از لحاظ فناوری پیشرفته از مسکو دریافت می‌کند.

در عین حال که ایران در زنجیره تأمین آنچه می‌تواند از روسیه تهیه کند به جایگاه بالاتری دست می‌یابد، تهدید برای منافع و متحدان آمریکا در خاورمیانه هم در حال گسترش است. روسیه تنها به تقویت دفاعی ایران در برابر حملات آینده کمک نمی‌کند، بلکه فناوری‌های نظامی پیشرفته و پول نقد حاصل از خرید جنگ افزار را نیز به تهران می‌دهد که این امر بیش از پیش به ملاها کمک می‌کند تا در سراسر منطقه و فراتر از آن شکاف و خشونت ایجاد کنند.

روابط گسترش‌یافته نظامی و صنعت دفاعی میان ایران و روسیه، یکی دیگر از پیامدهای تصمیم روسیه برای آغاز تهاجم تمام‌عیار به اوکراین است که سرعت و گستره همکاری نزدیک‌تر دشمنان آمریکا را افزایش داده است.

البته ایران و روسیه پیش از فوریه ۲۰۲۲ نیز روابط دفاعی نیرومندی داشتند. با این حال، این روابط بیشتر شامل خرید تسلیحات روسی توسط تهران بود. تحولات تازه از آن زمان به بعد، این الگو را تغییر داده به شکلی که نه تنها توانایی مسکو برای خودداری از ارائه فناوری‌های پیشرفته‌تر به ایران را تضعیف کرده‌، بلکه در برخی موارد حتی روسیه را در موقعیت غیرمعمولی قرار داده که به دنبال دستیابی به فناوری ایرانی باشد.

با مشاهده استفاده موفقیت‌آمیز اوکراین از پهپادهای بیرقدار TB2 ترکیه در مراحل اولیه جنگ، مسکو برای پر کردن شکافی که به سرعت به یک بخش کانونی جنگ تبدیل شده بود - یعنی جنگ پهپادی - به ایران روی آورد. در طول دو سال گذشته، پهپادها به عنصر اصلی در روابط دفاعی این دو کشور تبدیل شده‌اند. ایران در اوت ۲۰۲۲ انتقال پهپادهای تهاجمی و جاسوسی به روسیه را آغاز کرد و از آن زمان، مسکو پهپادهای ایرانی را در حملات گروهی علیه اهداف اوکراینی به کار گرفته که هدف آن‌، غلبه بر سامانه های  دفاع هوایی محدود اوکراین است.

پهپادهای ایرانی می‌توانند با هزینه کم و به صورت انبوه تولید شوند، بنابراین حتی زمانی که رهگیری می شوند، زدن آنها با موشک‌های گران‌قیمتی که نیاز به زمان طولانی تری برای تولید دارند، هزینه زیادی را بر اوکراین تحمیل می‌کنند. این پهپادها با وجود بار انفجاری نسبتاً کوچک خود، همچنان ضربه‌ای موثر وارد می‌کنند و موجب خسارت به خانه‌ها، زیرساخت‌های انرژی و نیروهای خط مقدم می‌شوند. تا پایان فوریه، روسیه حدود ۴,۶۰۰ پهپاد ساخت ایران را به سمت اوکراین شلیک کرده بود.

پهپاد شاهد-۱۳۶، که با استفاده از طراحی موتوری ساخته می‌شود که به‌طور غیرقانونی از یک شرکت آلمانی به دست آمده، می‌تواند با هزینه‌ای حدود ۲۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ دلار برای هر دستگاه، تولید شود. اگرچه ایران، روسیه را مجبور به پرداخت مبلغ بالایی برای این پهپادها کرده است (۱۹۳,۰۰۰ دلار برای هر دستگاه)، بازهم این هزینه، همچنان تنها بخشی از هزینه‌ای است که روسیه باید برای تولید موشک‌هایی مانند کالیبر، KH-101  یا اسکندر بپردازد.

روسیه برای کاهش بیشتر هزینه‌های هر واحد و افزایش تعداد کل پهپادهای در دسترس، اکنون دانش فنی ایرانی را خریداری کرده و در منطقه تاتارستان خود کارخانه‌ای برای تولید داخلی راه‌اندازی کرده است. بنابراین، روسیه اکنون پهپادهای شاهد را مونتاژ کرده و بسیاری از قطعات آن‌ها را به‌صورت بومی تولید می‌کند، هرچند که قطعات پیشرفته‌تر مانند موتور، میکروالکترونیک و اپتیک، یا در چین تولید می‌شوند یا از آنجا تأمین می شوند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که مسکو اکنون در نظر دارد تا تابستان آینده، سالانه شش هزار دستگاه از این پهپادها را تولید کند. همچنین شواهد نگران‌کننده‌تری هست که مهندسان روسی برخی از جنبه‌های طراحی این پهپادها را بهبود بخشیده‌اند، از جمله پوشش‌هایی که آن‌ها را کمتر در معرض دید رادار قرار می‌دهند.

علاوه بر استفاده از نیروی کار نوجوان از یک مدرسه نزدیک کارخانه برای مونتاژ این پهپادها، روسیه همچنین از تبلیغات ضد غربی، حقوق‌های بالاتر و روابط با دیکتاتورهای آفریقایی مانند اوگاندا برای جذب نیروی مهندسی از آفریقا استفاده می‌کند تا تولید خود را تقویت کند.

در تلاش پوتین برای دستیابی به ماشین‌های جنگی بیشتر، به نظر می‌رسد که عوامل مختلفی به هم پیوسته‌اند. روابط عمیق‌تر بین مسکو و تهران — که از ترکیبی از ضرورت، همگرایی منافع و نیاز شدید به آنچه دیگری برای ارائه دارد، شکل گرفته — تا مدت‌ها بعنوان یک چالش برای غرب باقی خواهند ماند.

نقش ایران در حملات حماس در ۷ اکتبر به اسرائیل تا حدی به عنوان یک هدیه به روسیه بود تا فشار بر نیروهایش در اوکراین را کاهش دهد و شکاف‌هایی در اتحاد غرب ایجاد کند. همانطور که از رابطه نمادین و ادامه دار دفاعی میان دو کشور مشهود است، روسیه و ایران جنگ‌ علیه اسرائیل و اوکراین را به‌طور جدایی‌ناپذیری مرتبط می‌دانند — و اگر ما در غرب بخواهیم آن‌ها را از هم جدا کنیم، دچار اشتباه بزرگی خواهیم شد.