آیا مذاکرات ایران و عربستان می تواند لبنان را نجات دهد؟

پاتریک وینتور در گاردین نوشت: سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران قرار است در سفر به عربستان با همتای سعودی خود پیرامون افزایش تهدید حمله اسرائیل به کشورش و گام هایی که گروه حزب الله در مواجهه با شواهد مبنی بر حمایت های آمریکا از تلاش های اسرائیل برای ضربه زدن به این گروه و وادار کردن آن به خلع سلاح، می تواند برای دست یابی به خلع سلاح بردارد گفتگو کند.

 

در ادامه این مطلب آمده است: ایران و عربستان در آنچه که در حال تبدیل شدن به یک جنگ چند جبهه ای است احتمالا دو بازیگر کلیدی منطقه ای به شمار می روند. عراقچی که اخیرا به بیروت و دمشق سفر کرده در حال بازی با کارت های خود است، اما نظرات او برای اتخاذ هرگونه تصمیمی در مورد سازماندهی مجدد و جلوگیری از تبدیل لبنان به غزه دوم حیاتی تلقی می شود.

 

تاکنون حزب الله که تحت حمایت ایران قرار دارد، از اذعان به متحمل شدن ضربات شدید از سوی اسرائیل به دلیل ترور رهبرانش امتناع کرده است. هرچند حزب الله اعلام کرده تمایل دارد به گفتگوها درباره آتش بس توسط متحدان سیاسی اش در لبنان گوش دهد، اما به صورت رسمی اعلام نکرده که مایل است از درخواست خود مبنی بر «آتش بس همزمان در غزه و لبنان» عقب نشینی نماید.

 

لبنان در گذشته یکی از منابع تنش بین تهران و ریاض بود زیرا عربستان می خواست شاهد محدود شدن نفوذ ایران و حزب الله در این کشور باشد. اما شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان با یک چالش مهم مواجه است. او در ابتدای مسیری طولانی برای بهبود روابط با ایران قرار دارد و می خواهد آمریکا برای به رسمیت شاختن دو خطر اصلی یعنی افزایش تنش ها توسط اسرائیل از جمله در لبنان و حمله گسترده تل آویوعلیه ایران اقدامات بیشتری انجام دهد. در عین حال، ریاض تصور می کند حزب الله مانعی بر سر راه تشکیل یک دولت موثر در لبنان بوده است.

 

بن فرحان همچنین عمیقا از خودداری اسرائیل از حمایت از تشکیل یک دولت فلسطینی ناامید شده است. دیپلمات های سعودی به اظهارات باسن نعیم، رئیس بخش سیاسی حماس اشاره می کنند که گفته «اگر این شانس را داشته باشیم که یک دولت مستقل فلسطینی داشته باشیم، همکاری خواهیم کرد و بخشی از آن خواهیم بود.» این اظهارات احیا کننده موضع قبلی حماس است مبنی بر اینکه ممکن است راه حل دو کشوری را بپذیرد.

 

بخش اعظم گفتگوهای ایران و عربستان بر نحوه پاسخ به تهاجم اسرائیل به لبنان و اینکه آیا ایران تمایل دارد مسیری دیپلماتیک را برای کاستن از شدت بحران احیا کند یا معتقد است حزب الله می تواند از نظر نظامی ترمیم شود متمرکز خواهد بود.

 

عربستان نقش سازنده ای در پیشتیبانی از درخواست برای برقراری یک آتش بس 21 روزه که در روز  25 سپتامبر در سازمان ملل رونمایی شد و مورد حمایت آمریکا، فرانسه و انگلیس قرار گرفت ایفا نمود. قرار بود این سه هفته فضای کافی برای انتخاب رئیس جمهور جدید در لبنان و احتمالا موافقت حزب الله با تفکیک بحران لبنان از غزه را فراهم سازد. حزب الله از 8 اکتبر سال گذشته و در حمایت از حماس در غزه شروع به شلیک راکت به اسرائیل کرده است.

 

سیاستمداران لبنانی مخالف حزب الله اکنون درمیان مطالبه توقف بمباران اسرائیل و توافق بر سر آتش بس از یک طرف و افزایش خطر عدم تمایل حزب الله به اعطای امتیازات سیاسی از جمله بر سر پست ریاست جمهوری از سوی دیگر گرفتار شده اند.

 

عرصه سیاسی لبنان از زمان انتخابات سال 2022 که منجر به آرایش جدید  نیروها در پارلمان به نحوی که حزب الله و متحدانش از حق وتو در انتخاب رئیس جمهور برخوردار شد، گرفتار بن بست شده است. اکثریت دو سوم کرسی ها یعنی 86 رای برای انتخاب رئیس جمهور برای یک دوره 6 ساله لازم است. دوره های متوالی رای گیری در سال های 2022 و 2023 منجر به هیچ توافقی نشده است. آمریکا اکنون از انتخاب جوزف اون، فرمانده کل ارتش به عنوان رئیس جمهور حمایت می کند.

 

انتخاب اون اولین گام در مسیر تقویت نیروهای نظامی رسمی لبنان و کاهش نقش حزب الله خواهد بود و منجر به خلع سلاح این گروه مطابق قطعنامه های مصوب سال های 2004 و 2006 سازمان ملل خواهد شد.

 

بریتانیا و ایالات متحده هر دو مایل به تامین بودجه لازم برای تقویت ارتش لبنان به عنوان بخشی از تلاش ها برای تضعیف حزب الله و کاهش نفوذ ایران هستند. بریتانیا قبلا بودجه احداث برج های دیدبانی در مرز سوریه را که می تواند ارسال سلاح به حزب الله را کند سازد  تامین نموده است.

 

وقتی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در نیویورک شرایط طرح آتش بس را رد و بدون مشورت با آمریکا، نصرالله را در بیروت ترور کرد، این طرح 48  ساعت پس از مطرح شدن شکست خورد.

 

به نظر می رسد که ایالات متحده فعلا طرح آتش بس را به فراموشی سپرده و سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور در تایید اقدامات اخیر اسرائیل گفت: «هیچ یک از اقداماتی که ما تاکنون شاهد بوده ایم ما را به این نتیجه گیری نمی رساند که آنها دارند کاری جز هدف قرار دادن یک سازمان تروریستی یعنی حزب الله انجام می دهند که حملاتی را علیه اسرائیل انجام داده و همچنان این حملات را ادامه می دهد.»

 

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا افزود: «ما در نهایت می خواهیم شاهد آتش بس و یک راه حل دیپلماتیک باشیم، اما فکر می کنیم که در این مقطع مناسب است که اسرائیل دارد  تروریست ها را به دست عدالت می سپارد وتلاش می کند تا حزب الله را از مرز عقب براند.» وی اقدامات اسرائیل در لبنان را یک تهاجم محدود توصیف کرد.