سایه انتخابات آمریکا بر ۳ درگیری بزرگ خاورمیانه / اسرائیل احتمالا به دنبال ادامه جنگ است

اکونومیست نوشت: چه زمانی درگیری ها در خاورمیانه متوقف خواهد شد؟ منطقه درگیر سه جنگی است که به یکدیگر مرتبط و در عین حال تا حدی مستقل و به شکل خطرناکی غیرقابل پیش بینی اند. اسرائیل احتمالا طی روزهای آینده به تلافی حمله موشکی اول اکتبر به ایران حمله خواهد کرد. خشونت ها در غزه به رغم کشته شدن [شهادت] یحیی سنوار، مغز متفکر حمله 7 اکتبر حماس همچنان در حال شعله ور شدن است. و جنگ اسرائیل در لبنان ادامه دارد. روز 21 اکتبر نماینده ویژه آمریکا اعلام کرد که اوضاع در لبنان «تشدید و از کنترل خارج شده است.»

  این سه درگیری در حالی شکل گرفته که عامل چهارمی به نام انتخابات آمریکا بر آن سایه افکنده است. برخی در داخل دولت بایدن ممکن است امیدوار باشند که تلاش های دقیقه نودی برای دستیابی به توافقات آتش بس قبل از آغاز رای گیری بتواند موجب توقف شدت گرفتن کشتار و خون ریزی در خاورمیانه شود و در نتیجه شانس انتخاب کامالا هریس به عنوان رئیس جمهور افزایش یابد. اما اسرائیل ممکن است انگیزه هایی برای ادامه درگیری ها داشته باشد: اینکه پیروزی ترامپ احتمالا با اعطای آزادی عمل بیشتر به تل آویو معادلات استراتژیک را تغییر دهد.

با جنگ اسرائیل علیه ایران آغاز می کنیم که پتانسیل تبدیل شدن به بزرگترین درگیری در کل منطقه را دارد. از زمان حمله موشکی اول اکتبر ایران به اسرائیل که دومین حمله این کشور در طی 6 ماه گذشته به شمار می رود، اسرائیل در حال آماده شدن برای پاسخی قدرتمندانه به ایران بوده است. گفته می شود که کابینه اسرائیل هفته گذشته تصمیم گرفته که چه اهدافی مورد حمله قرار بگیرند اما زمان حمله هنوز مشخص نیست.

تحریک آمیزترین اهداف اماکن هسته ای و پایانه های نفتی خواهد بود. آمریکا تلاش کرده تا اسرائیل را قانع کند به اهدافی که از نظر استراتژیک حساسیت کمتری دارند، نظیر کارخانجات موشک سازی و پهپادی ایران حمله کند. مقام های آمریکایی و اسرائیلی معتقند بایدن و نتانیاهو توافق کرده اند که اسرائیل عمدتا روی اهداف نظامی و نه اهداف هسته ای یا زیر ساخت های انرژی تمرکز نماید. اما حتی چنین واکنشی نیز احتمالا موجب انجام حمله ای دیگر از سوی ایران خواهد شد. 

تنظیم هر گونه حمله ای، به شکلی که آسیبی عمده به ایران وارد سازد، اما این آسیب آنچنان دردناک نباشد که ایران را وادار به تشدید بیشتر تنش نماید کاری بس دشوار و پرریسک است. دامنه اهداف قابل قبول همچنان ممکن است در حال تغییر باشد. در روز 19 اکتبر یک پهپاد حامل مواد منفجر در نزدیکی اقامتگاه تابستانی نتانیاهو منفجر شد. این حمله از سوی حزب الله لبنان انجام گرفت که یک نیروی تحت حمایت ایران است. ایران به صورت رسمی هر گونه مداخله در تلاش مستقیم برای هدف قرار دادن نخست وزیر اسرائیل را رد کرده است. با این حال اسرائیل ممکن است از این حمله به عنوان توجیهی برای هدف قرار دادن اهداف باارزش در ایران از جمله رهبران این کشور استفاده کند.

در غزه، آتش بس هنوز دور از دسترس به نظر می رسد، هرچند که تعداد تلفات جنگ بیش از پیش از رقم 40 هزار نفر فراتر می رود. طی یک سال گذشته فرض دیپلمات ها این بوده که آتش بس در غزه کلید جلوگیری از وقوع یک درگیری منطقه ای است. مفاد چنین آتش بسی آزادی گروگان ها و خروج اسرائیل از غزه خواهد بود که منجر به کاهش تنش ها در کل خاورمیانه خواهد شد. دولت بایدن امیدوار بود که بتواند از این طریق به معامله ای بزرگ برای ایجاد تغییراتی مهم در منطقه دست یابد که طی آن عربستان و دیگر دولت های سنی منطقه مسئولیت بازسازی غزه را بر عهده بگیرند و اسرائیل و فلسطینیان متعهد به راه حل دو دولتی شوند.

تاکنون کشته شدن یحیی سینوار در درگیری با نیروهای اسرائیلی در روز 16 اکتبر نتوانسته دستیابی به آتش بس را محتمل تر سازد. در حالی که حماس تحت فشار قرار دارد، اسرائیل با شتاب در حال استفاده از مزیت نظامی ای است که در اختیار دارد. تل آویو احتمالا می خواهد از شناسایی بقایای حماس به عنوان طرف متقابل در هر گونه توافقی بر سر حکومت بر غزه اجتناب نماید. دستگاه امنیتی اسرائیل از جمله وزیر جنگ این کشور می گوید آتش بسی را مد نظر قرار می دهد که به اسرائیل اجازه دهد به صورت تدریجی کنترل غزه را به یک نیروی فلسطینی غیرهمسو با حماس واگذار نماید.

اما نتانیاهو هرگونه توافقی که را که شامل خروج از کوریدور فیلادلفی و مرز غزه و مصر باشد رد می کند. مقام های اسرائیلی گفته اند ممکن است شانسی برای نجات برخی از گروگان ها در نتیجه دستیابی به یک توافق وجود داشته باشد، اما به نظر می رسد که نخست وزیر اسرائیل می خواهد تا بعد از حمله به ایران منتظر بماند.

صحنه سوم جنگ در لبنان است. هرچند حماس در 7 اکتبر ضربه ای جدی به اسرائیل وارد کرد، اما استراتژیست های اسرائیلی حزب الله را نیرویی قدرتمندتر و تهدیدی بزرگتر می دیدند. آنها نگران بودند که حزب الله حمله ای مشابه 7 اکتبر با گستردگی بسیار بیشتر انجام دهد و از این رو ضرورت اقدام علیه این گروه را احساس می کردند. در طی کمتر از سه ماه اسرائیل بخش اعظم کادر رهبری و بخش قابل توجهی از توانمندی های موشکی حزب الله را از بین برده است. نیروهای زمینی اسرائیل برای از بین بردن مواضع مرزی حزب الله وارد لبنان شده اند. در روز 20 اکتبر اسرائیل مجموعه حملات هوایی ای را علیه شبکه مالی حزب الله انجام داد.

یک نتیجه قطعی این است که بعید است اسرائیل تا قبل از حمله به ایران و هرگونه حمله متقابل این کشور آتش بس در غزه یا لبنان را بپذیرد. اما حتی در آن زمان هم پایان دادن قطعی به درگیری ها بستگی به یک عامل نهایی خواهد داشت و آن انتخابات آمریکاست. 

کامالا هریس وعده داده که سیاست حمایت از اسرائیل دولت بایدن را ادامه دهد. اما وی تاکید بیشتری روی پایان یافتن درگیری ها دارد و درد و رنج فلسطینیان در غزه را مورد اشاره قرار داده است. با این حال به هیچ وجه روشن نیست که پیروزی وی می تواند موجب کوتاه تر شدن زمان جنگ های خاورمیانه شود یا نه. اولا بایدن تا پایان ماه ژانویه همچنان رئیس جمهور آمریکا خواهد بود. ضمنا با قطعی شدن پیروزی کاندیدای دموکرات، احتمالا اسرائیل ممکن است آزادی عمل بیشتری برای ضربه زدن به ایران و نیروهای نیابتی اش پیدا کند. یا اینکه اسرائیل ممکن است احساس کند که می تواند اقتدار رو به زوال دولت بایدن را نادیده بگیرد.

اما اگر ترامپ پیروز شود چه؟ در جریان مناظره ماه جولای او گفته که اسرائیل باید اجازه داشته باشد که کار را در غزه تمام کند. ترامپ در روز 4 اکتبر هم گفته که اسرائیل باید به اماکن هسته ای ایران حمله نماید. جنگ های خاورمیانه بعید است تا زمان شروع به کار رئیس جمهور بعدی آمریکا پایان یابد. بلکه این احتمال وجود دارد که این جنگ ها به دشوارترین مشکل روی میز رئیس جمهور بعدی تبدیل شود.