سوری‌هایی که «ناپدید شده بودند» از زندان‌های اسد بیرون می‌آیند/ از سلول‌های زیرزمینی زندان صیدنایا چه خبر؟

این زندان‌ها طی نزدیک به ۱۴ سال جنگ داخلی، بیش از ۱۰۰ هزار ناپدید شده سوری را در خود جای داده بودند.

بسیاری از آن‌ها نحیف و لاغر از زندان تاریک به بیرون از آن قدم گذاشتند و در زیر آفتاب ماه دسامبر با اعضای خانواده‌های خود که از زنده بودنشان بی‌خبر بودند و با گریه از آن‌ها استقبال می‌کردند، مواجه شدند.

درک این واقعیت که بشار اسد دیگر بر سر قدرت نیست، برای برخی از رندانیان قابل فهم نبود. تعدادی که مدت طولانی‌تری در زندان مانده بودند حتی نمی‌دانستند او پس از مرگ پدرش، حافظ اسد، در سال ۲۰۰۰ به قدرت رسیده است.

ویدیوهای تأییدشده از دمشق نشان می‌دهند که ده‌ها زن و کودک خردسال در سلول‌های زندان نگهداری می‌شدند. شورشیان با باز کردن درهای سلول‌ها به آن‌ها می‌گویند که نترسند.

زندان‌های بدنام دمشق و اطراف آن که به شکنجه‌گاه مشهور بودند، از جمله بدنام‌ترین آن‌ها، زندان صیدنایا، که تصاویر ماهواره‌ای در سال ۲۰۱۷ از ساخت یک کوره جدید برای از بین بردن اجساد در آن حمایت داشتند، اوایل صبح یک‌شنبه ۸ دسامبر گشوده شدند.

گزارش‌های متناقضی درباره سلول‌های زیرزمینی که هنوز به آن‌ها دست نیافته‌اند وجود دارد.

دیدن عکس‌ها و ویدیوهای اعضای خانواده‌هایی که پس از سال‌ها دوباره به هم رسیده‌اند، هم باعث شادی می‌شود و هم یادآور سال‌ها رنج و دوری است.

داستان‌های این زندانیان شگفت‌انگیز است؛ این داستان‌ها سال‌ها طول خواهد کشید تا به طور کامل بازگو شوند تا شاهدی باشند بر جنایاتی که خانواده اسد علیه بسیاری از مردم خود مرتکب شده‌اند.

العربیه تصاویری از ورود یک خانواده سوری به دمشق برای دیدار با پسر آزادشده‌شان پخش کرد. صدای مادر سالخورده در حالی که برای اولین بار پس از ۱۴ سال فرزندش را در آغوش می‌کشید، از شدت احساسات دچار لرزش شد.

رغد التطری، خلبانی که در دوران قیام علیه حافظ اسد در دهه ۱۹۸۰ از بمباران شهر حماه خودداری کرد، پس از ۴۳ سال از زندان آزاد شد. تل الملوحی که در سال ۲۰۰۹ در سن ۱۹ سالگی به دلیل انتشار یک پست وبلاگی انتقادی از فساد دولتی بازداشت شده بود نیز زنده پیدا شد.

مردی با سر تراشیده و لرزان به دلیل شکنجه و بدرفتاری‌ها در زندان صیدنایا، حافظه‌اش را از دست داده بود و برای صحبت کردن مشکل داشت. بنا به گفته خانواده این فرد، او ۱۳ سال پیش و زمانی که ۲۰ ساله و دانشجوی پزشکی بود، ناپدید شده بود.

«بعضی از زندانیان صیدنایا حتی دیگر نام خود را نمی‌دانند»

شروان ایبش، مدیر اجرایی سازمان غیردولتی بهار که در سوریه فعالیت‌های بشردوستانه دارد، در گفتگو با بی‌بی‌سی جهانی گفت که در جریان آزادی زندانیان زندان مخوف «صیدنایا»، زندانیانی را دیده است که دیگر حتی نام خود را نمی‌دانستند.

او گفت که دست‌کم دو زندانی را دیده است که دیگر حتی نام خود را نمی‌دانستند. بعضی از زندانیان هم بشدت سرگردانند زیرا حتی نمی‌دانند که از لحاظ زمانی، در چه عصر و دوره‌ای قرار دارند.

ایبش گفت: «مردم اطرافشان از آن‌ها می‌پرسیدند، اسمت چیست و چند سالت است، اما این افراد حتی نمی‌توانستند به این سؤالات پاسخ دهند. با نگاه کردن به آنها، تشخیص اینکه چند سال دارند سخت بود.»

هزاران معترض سوری در جریان انقلاب بهار عربی در ۲۰۱۱ به دلیل اعتراض به دولت مستقر بازداشت شدند. اسناد افشا شده نشان می‌دهند که نهادهای امنیتی سوریه از زندان به‌عنوان راهی کلیدی برای سرکوب مخالفت‌ها استفاده کرده‌اند.

نیروهای امنیتی سوریه به خانواده‌های زندانیان یا افرادی که ناپدید شده بودند، بدون رعایت تشریفات قانونی به آن‌ها اعلام می‌کردند که بستگانشان اعدام شده‌اند. گاهی این اطلاع‌رسانی سال‌ها پس از اعدام‌ها این افراد صورت می‌گرفت.

برای بسیاری هنوز یک انتظار دردناک وجود دارد، و آن اینکه بستگانشان عکس همه شواهد، زنده پیدا شوند.