داستان زندگی تنها زنی که در ایران عضو مجلس خبرگان شد/ منیره گرجی؛ از تلاش برای ریاست جمهوری زنان تا مخالفت با قرص ضدحاملگی

به گزارش خبر فوری، آخرین ساعات روز یکشنبه 23 مردادماه 1401، خبر درگذشت منیره گرجی تنها عضو زن مجلس خبرگان قانون اساسی در تاریخ 44 ساله انقلاب اسلامی به روی خروجی رسانه ها قرار گرفت.

منیره گرجی، نامی آشنا در تاریخ معاصر ایران، به ویژه در حوزه زنان و مطالعات قرآنی است. مرحومه گرجی نقشی تاریخی در مجلس خبرگان قانون اساسی در ابتدای انقلاب ایفا کرد.

منیره گرجی در سال ۱۳۰۸ در تهران متولد شد. او پس از طی تحصیلات مقدماتی، به حوزه علمیه رفت و به مطالعه قرآن و علوم اسلامی پرداخت.

فعالیت‌های سیاسی و مذهبی گرجی؛ مفسر قرآن همراه با طالقانی

گرجی فعالیت‌هایش را پس از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شروع کرد. وی جلسه‌های قرآنی در تهران برپا می‌کرد که این جلسات هر چند در قالب جلسات اجتماعی، تفسیر و احکام تشکیل می‌شد؛ اما رفته رفته شکل سیاسی به خود گرفت .همچنین به عنوان سخنران به دیگر شهرها دعوت می‌شد. بر اساس اطلاعات موجود آیت الله سید محمود طالقانی به عنوان مفسّر قرآن، پیش از انقلاب اسلامی ایران از او خواسته بود در جلسات همراهش بوده و پاسخگوی سؤالات بانوان باشد.

عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی

یکی از عرصه های زندگی اجتماعی منیره گرجی عضویت او در مجلس خبرگان رهبری به عنوان تنها بانوی عضو این مجلس بود. گفته می شود  پس از پیروزی انقلاب با اصرار شهید بهشتی، رییس وقت دیوان عالی کشور، در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی نامزد می شود و از سوی مردم تهران به این راه پیدا می کند.  گرچه برخی با حضور او مخالفت کرده بودند، ولی او در این مجلس در تدوین و تصویب اصول مربوط به زنان و خانواده در قانون اساسی نقش تاثیر گذاری داشت.

چالش‌های خانم نماینده 

مخالفت برخی از نمایندگان مجلس خبرنگان قانون اساسی با حضور یک زن در این مجلس از جمله چالش هایی بود که  مرحومه گرجی با آن روبرو بود، ولی با ایستادگی به دفاع از حق خود و دیگر زنان پرداخت.

مرحومه گرجی در این رابطه گفته بود: در جلسه اول مجلس خبرگان یکی از نمایندگان که اهل شیراز بود، بلند شد و گفت: «این مجلس، مجلس گناه است. یک زن و ٧٠ مرد؟!» شما نمی‌توانید معنی این حرف را بفهمید! من پشت بلندگو رفتم و گفتم که من مطمئن هستم گناه نمی‌کنم هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند و مجلس، مجلس گناه است، تشریف ببرد بیرون. مجلس، مجلس شناخت انسان است. آن شخص رفت. شما می‌توانید تصور کنید که با چه اشخاصی طرف بودیم؟ یک مردی که روحانی است چطور فکر کرده که منِ زن، باعث گناه می‌شوم؟ اصلا نمی‌توانید تصورش را بکنید در آن زمان در مقابل چه کسانی باید می‌ایستادیم و حرف می‌زدیم. اصلا می‌شد تصورش را کرد؟ من بین آن همه مرد بلند شدم رفتم بالا ایستادم و گفتم: «من که مطمئن هستم که گناهی در اینجا نمی‌کنم و شما به آقایان هم توهین کردید که جای خود دارد ولی من نزدیک دو‌ میلیون رأی آورده‌ام در حالی‌ که شما ٤٠٠‌ هزار رأی دارید من که نمی‌توانم جواب مردم را بدهم شما می‌توانید جواب ٤٠٠‌هزار نفر را بدهید؟ اگر گناه می‌کنید پس تشریف ببرید به‌ سلامت.» بعد از این جواب من، حرفی از این موضوع دیگر هیچ‌جا زده نشد. واقعا برایشان غیرقابل تصور بود."

اصلا نمی‌توانید تصورش را بکنید در آن زمان در مقابل چه کسانی باید می‌ایستادیم و حرف می‌زدیم. اصلا می‌شد تصورش را کرد؟ من بین آن همه مرد بلند شدم رفتم بالا ایستادم و گفتم: «من که مطمئن هستم که گناهی در اینجا نمی‌کنم و شما به آقایان هم توهین کردید که جای خود دارد ولی من نزدیک دو‌ میلیون رأی آورده‌ام در حالی‌ که شما ٤٠٠‌ هزار رأی دارید من که نمی‌توانم جواب مردم را بدهم شما می‌توانید جواب ٤٠٠‌هزار نفر را بدهید؟ اگر گناه می‌کنید پس تشریف ببرید به‌ سلامت.»

 به گفته منیره گرجی، علت کاندیداتوری او در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی، مصاحبه زنانی از گروه مجاهدین خلق بود که نظرات غیراسلامی داشتند و می‌خواستند با آن نظرات به مجلس بروند. وی برای جلوگیری از ورود آنها به مجلس خبرگان کاندیدای انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی شد.

وی در این ارتباط گفته بود؛ یک شب در تلویزیون دیدم خانمی که کاندیدا بود می‌گفت اگر بتوانیم به مجلس برویم این اتفاق می‌افتد یا آن اتفاق می‌افتد. خیلی مسائل را مطرح کرد و گفت حتی باید قرص ضدحاملگی در کشور باشد تا افراد بی‌جهت باردار نشوند. وقتی دیدم چنین افرادی تصمیم به ورود به مجلس خبرگان دارند تصمیم گرفتم خودم نامزد شوم. یک‌ بار دیگر هم شنیدم کسی در رادیو در حال صحبت بود و قول‌هایی که داشت به مردم می‌داد و حرف‌هایی که می‌زد با اهداف انقلاب مغایرت داشت. گفتم اگر اینها بروند همه مجلس به سمت‌وسویی می‌رود که نباید برود بنابراین تصمیم گرفتم که کاندیدا شوم و احساس مسئولیت کردم.

 بر اساس خاطرات موجود از منیره گرجی، وی نظر مثبتی نسبت به رییس جمهور شدن زنان نیز داشت ولی تلاشهایش در مجلس خبرگان قانون اساسی به جایی نرسید. 

خانم گرجی در خاطراتش در این ارتباط گفته بود؛  من در قم پیش امام رفتم برای اصل رئیس‌جمهوری. قرار بود بحث زن و مرد نباشد و هر کسی می‌تواند این کار را انجام دهد. آن وقت کلمه رجال را نوشتند. این کلمه مرد چرا باید باشد هرکسی توانایی انجام این مسئولیت را داشته باشد، می‌تواند رئیس‌جمهور شود بین زن و مرد فرقی نیست. وقتی پیامبر می‌گوید انا بشر مثلکم نمی‌گوید انا رجل کرجالکم. بلکه می‌گوید من یک بشر مانند شما هستم و خیلی سعی کردم کلمه رجل را بردارند حتی نزد امام رحمت‌الله علیه رفتم. امام گفت شما خودتان نماینده هستید بگویید چه باید کرد؟ شنبه صبح رجل در مجلس بحث شد پنجشنبه قبلش من خدمت امام رفتم و گفتم این درست نیست نباید این‌طور باشد و تذکری بدهید، زیرا منظور همه افراد است و زن و مرد ندارد. ناس که زن و مرد ندارد. اصلا ما مسئله زن و مرد را نداریم. ولی متأسفانه شنبه این بحث رأی آورد.

یافتن تعبیرهای اسلامی مناسب برای جایگاه زنان در قانون اساسی و تلاش برای ایجاد توافق در مجلس خبرگان قانون اساسی از دیگر چالش‌های او بود.

پایان کار در مجلس خبرگان قانون اساسی

پس از پایان دوره مجلس خبرگان قانون اساسی ، منیره گرجی ترجیح داد از کار سیاسی کناره گیری کند و به قول خودش توبه محض می کند و وقت خود را به تدریس و پژوهش اختصاص می دهد.

گرجی به تدریس فقه، تفسیر، احکام و اخلاق در حوزه علمیه خدیجه کبری پرداخت. همچنین، او در مرکز تربیت معلم شهید رجایی، مدرس درس عرفان امام بود.

 مرحومه منیره گرجی همواره بر نقش فعال زنان در جامعه اسلامی تأکید می‌کرد؛ او معتقد بود که اسلام برای زنان جایگاه والایی قائل است.گرجی یک قرآن‌پژوه بود که تفسیرهای نوینی از قرآن ارائه داد و به ترویج معارف اسلامی پرداخت.

او نخستین سازمان غیردولتی در حوزه تخصصی زنان را با عنوان مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان تأسیس کرد و تلاش کرد گامی مهم در جهت مطالعات زنان و ارتقای جایگاه آنها در جامعه بردارد.