ارزیابی نیویورک تایمز از «معاهده جامع راهبردی ایران و روسیه»
نیویورک تایمز در گزارشی به بررسی «معاهده مشارکت جامع راهبردی بین ایران و روسیه» پرداخت و نوشت که مسکو از منظر اقتصادی به امارات وابسته‌تر است تا ایران.
نیویورک تایمز در گزارشی با عنوان «روسیه و ایران در کرملین معاهده همکاری امضا کردند» به بررسی «معاهده مشارکت جامع راهبردی بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» پرداخت و ادعا کرد که: «وافق جدید روابط کنونی بین روسیه و ایران را مدون خواهد کرد، اما گام جدیدی برای دو کشور نخواهد بود».
در متن این گزارش آمده است: این توافق بیشتر بر تجارت متمرکز است تا مسائل نظامی، اما دو کشور را با تمایل مشترک برای به چالش کشیدن غرب به یکدیگر نزدیکتر خواهد کرد. مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران و همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، روز جمعه در کرملین معاهده همکاری بزرگی را امضا کردند که اتحاد بین دو کشور را که ناشی از تمایل متقابل برای به چالش کشیدن غرب است، مستحکم می‌کند.
این معاهده جدیدترین معاهده روسیه با یک کشور پس از حمله به اوکراین و آغاز درگیری با کشور‌های غربی و نشان دهنده تلاشی برای بهبود جایگاه جهانی خود قبل از آغاز دومین دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ در ایالات متحده است. ایران و روسیه تحت تحریم‌های متعدد غرب قرار گرفته‌اند و تجارت و امور مالی در خط مقدم معاهده امضا شده روز جمعه قرار دارند.
«روسیه جدا از روابط با امارات متحده عربی، از آنجا که ریاض با ایران گفت‌و‌گو می‌کند، باید روابط خود با عربستان سعودی را نیز در نظر داشته باشد. این رابطه یک شراکت بسیار مهم از نظر تأثیرگذاری بر قیمت نفت است.» توافقنامه منتشر شده مسائل نظامی را پوشش می‌دهد و تصریح می‌کند که در صورت حمله به ایران یا روسیه، امضاکنندگان معاهده هیچ کمک نظامی یا دیگری به متجاوز که «تداوم تجاوز را تسهیل کند» نخواهند داد. به گفته سفیر ایران در مسکو، برخلاف توافق‌هایی که مسکو با دیگر متحدانش امضا کرده است، توافق با ایران فاقد بند دفاعی متقابل است.
کاظم جلالی، سفیر ایران گفت: «استقلال و امنیت کشور و خوداتکایی برای ما بسیار مهم است. علاقه‌ای به پیوستن به هیچ بلوکی نداریم.»
پوتین در سخنانی در کرملین پس از این دیدار گفت که توافق با ایران «پایه‌ای اضافی، مهم و جدی برای ایجاد روابط متقابل مبتنی بر اعتماد» ایجاد می‌کند. وی افزود: «ما برای مدت طولانی تلاش‌های خود را در عرصه بین المللی هماهنگ کرده‌ایم.»
تحلیلگران سیاست روسیه در خاورمیانه، اما می‌گویند که این معاهده فقط وضع موجود در منطقه‌ای را رسمی می‌کند که روسیه باید مراقب باشد تا روابطش با بازیگران مختلفی که با یکدیگر در تضاد هستند، دوستانه بماند.
به گفته روسلان سلیمانوف، تحلیلگر مستقل روسیه در امور خاورمیانه، توافق جدید روابط کنونی بین روسیه و ایران را مدون خواهد کرد، اما گام جدیدی برای دو کشور نخواهد بود. این کارشناس معتقد است که در حالی که روسیه به تحویل تسلیحات از ایران متکی است، اما از نظر اقتصادی مسکو بسیار بیشتر به امارات متحده عربی وابسته است.
سلیمانوف در ادامه افزود: «برای روسیه سخت‌تر می‌شود که بین ایران و سایر کشور‌های منطقه تعادل ایجاد کند. مسکو در حال امضای بیانیه‌هایی با امارات متحده عربی است که حاکمیت ایران بر سه جزیره استراتژیک در تنگه هرمز را زیر سوال می‌برد که نشان دهنده وابستگی فزاینده مسکو به ابوظبی است».
نیکیتا اسماگین، کارشناس سیاست روسیه در خاورمیانه در اندیشکده شورای امور بین‌الملل روسیه، به نیویورک تایمز گفت که روسیه جدا از روابط با امارات متحده عربی، از زمانی که ریاض با ایران گفت‌و‌گو می‌کند، باید روابط خود با عربستان سعودی را نیز در نظر داشته باشد. این رابطه یک شراکت بسیار مهم از نظر تأثیرگذاری بر قیمت نفت است.
نیکیتا اسماگین در بخش‌هایی از سخنان خود ادعا می‌کند که روسیه احتمالاً به دلیل مخالفت عربستان سعودی، جنگنده‌های پیشرفته خود را به ایران ارسال نکرده است.
اسمگین گفت: «از یک سو، استراتژی روسیه برای میانجیگری جهانی در خاورمیانه که بتواند با همه طرف‌ها گفت‌و‌گو کند، پس از حمله به اوکراین شکست خورده است، زیرا اسرائیل و ایالات متحده از معادله حذف شده‌اند. اما اگر روابط ایران، عربستان سعودی و امارات را در این مثلث قرار دهیم، روسیه همچنان می‌تواند شریکی برابر برای همه آنها باقی بماند.»
نیویورک تایمز در ادامه ادعا می‌کند که در تهران سفر مسعود پزشکیان به روسیه چیزی فراتر از یک سفر دولتی به تصویر کشیده شد و بسیاری آن را یک نقطه عطف استراتژیک در روابط معرفی کردند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نوشت: «این معاهده یک نقطه عطف کلیدی است که روابط دوجانبه ما را تقویت می‌کند. این فقط یک توافق سیاسی نیست، بلکه نقشه راه آینده است.»
دیمیتری اس. پسکوف، سخنگوی کرملین، گفت که زمان بندی امضای معاهده به منظور منحرف کردن توجه از مراسم تحلیف دونالد ترامپ در روز دوشنبه نبوده است و آقای عراقچی به تلویزیون دولتی ایران گفت که از ماه‌ها پیش برای امضای این معاهده در این بازه زمانی مشخص برنامه ریزی شده بود.
مسکو و تهران از زمان حمله به اوکراین یعنی نزدیک به سه سال پیش، نزدیکتر شده‌اند. به ادعای مقامات آمریکایی و اروپایی، ایران موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و پهپاد‌ها را برای کمک به تلاش‌های جنگی کرملین به روسیه ارسال کرده است. ایران ارسال سلاح به مسکو را رد کرده است.
کرملین تا حدودی از تهران حمایت دیپلماتیک کرده و در حال ساخت دو راکتور هسته‌ای در نیروگاه اتمی بوشهر در ایران است. هم مسکو و هم تهران اخیرا با سقوط بشار اسد در سوریه با تحولات ناخوشایندی در منطقه روبه رو شده‌اند.
در ماه ژوئن، روسیه قرارداد مشارکتی با کره شمالی امضا کرد. در ماه دسامبر، یک معاهده امنیتی با بلاروس، استقرار تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی روسیه در این کشور را رسمی کرد. هر دو پیمان شامل یک بند دفاع متقابل بودند. از زمان شروع جنگ در اوکراین، روسیه با ایجاد و رسمیت بخشیدن به مجموعه‌ای از معاهدات، در تلاش است تا با آنچه که به عنوان یک هژمونی تهاجمی و امپراتوری غرب به رهبری ایالات متحده می‌بیند، مقابله کند. در معاهده امضا شده میان تهران و مسکو آمده بود که روسیه و ایران «تک قطبی و هژمونی در امور جهانی را رد می‌کنند».
در ماه ژوئن، روسیه قرارداد مشارکتی با کره شمالی امضا کرد و در ماه دسامبر، یک معاهده امنیتی با بلاروس، استقرار تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی روسیه در این کشور را رسمی کرد. هر دو پیمان شامل یک بند دفاع متقابل بودند. روسیه همچنین رهبری سازمان پیمان امنیت جمعی را بر عهده دارد که شامل بلاروس و چندین کشور دیگر شوروی سابق از جمله ارمنستان در قفقاز و قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در آسیای مرکزی است. این سازمان که به عنوان وزنه تعادل در برابر ناتو در نظر گرفته شده است، بر این اصل استوار است که حمله به یک عضو باید به عنوان حمله علیه همه تلقی شود. این اتحاد اخیراً به چالش کشیده شده است و ارمنستان عملاً عضویت خود را مسدود کرده است.
جدای از مسائل دفاعی، روسیه با ایران و سایر کشور‌ها برای توسعه جایگزینی برای سوئیفت به رهبری غرب، یک سرویس پیام رسانی جهانی که بیش از ۱۱ هزار موسسه مالی را به هم متصل می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد در مورد تراکنش‌های معلق به یکدیگر هشدار دهند، کار کرده است. مسکو همچنین امیدوار است که از طریق ایران خط آهنی بسازد که روسیه را مستقیماً به بنادر خلیج فارس متصل کند.
وزیر خارجه ایران می‌گوید که قرارداد امضا شده روز جمعه به ایران اجازه می‌دهد تا به عنوان گذرگاهی برای صادرات گاز روسیه از طریق شبکه خطوط لوله خود عمل کند و گاز را از دریای خزر به سواحل خلیج فارس برساند. به گفته او، این بدان معناست که ایران در حال تبدیل شدن به یک قطب اصلی برای صادرات گاز است. جلالی، سفیر ایران در روسیه به رسانه‌های ایران گفت که رهبران روسیه و ایران دریافتند که توافق قدیمی‌تر بین دو کشور منسوخ شده است و واقعیت‌های نظم کنونی جهان و منطقه را منعکس نمی‌کند. او گفت که توافق جدید «هر جنبه از روابط دوجانبه ما از جمله موضع سیاسی ما را در نظر می‌گیرد.»
معاهده قحطی کمونیستی در سال ۲۰۲۵ایران جان