آیا استیو ویتکاف می‌‌تواند معامله قرن رویایی ترامپ را برای خاورمیانه جوش بدهد؟/ او معامله‌گری برای برقراری رابطه ایران و آمریکا خواهد شد؟
انتصاب احتمالی ویتکاف به عنوان مسئول پرونده ایران، باعث نگرانی در میان برخی از نمایندگان تندرو کنگره آمریکا در مورد سیاست ترامپ در قبال ایران شده است. یک دستیار ارشد نماینده کنگره آمریکا به فایننشیالتایمز میگوید: «[ویتکاف] همین حالا هم در حال برداشتن فشار از روی حماس، حزبالله و ایران و در فرآیند رها کردن گروگانهای آمریکایی و به خطر انداختن اسرائیل است. او دائم میگوید که میداند ترامپ دقیقاً چه چیزی میخواهد، اما او نمیداند که ترامپ به چه چیزی باور دارد.
درست یک هفته پس از برگزاری انتخابات آمریکا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب روز ۱۲ نوامبر استیو ویتکاف را به‌عنوان فرستاده ویژه خود در امور خاورمیانه معرفی کرد. ویتکاف تا آن زمان در عرصه دیپلماسی فردی ناشناخته بود و هیچ سابقه‌ای در این حوزه نداشت. او یک بسازبفروش قدیمی نیویورکی و البته همبازی گلف و دوست قدیمی ترامپ است.
حالا با گذشت دو ماه از انتصاب ویتکاف به این مقام، دیپلمات‌های منطقه به خوبی او را می‌شناسند. نخست‌وزیر قطر در بیانیه اعلام آتش‌بس غزه از او تشکر کرد و رسانه‌های اسرائیلی روایت‌هایی را از نحوه تعامل او با بنیامین نتانیاهو برای وادار کردن نخست‌وزیر اسرائیل به پذیرش توافق آتش‌بس منتشر کردند. هفته گذشته ویتکاف بار دیگر به منطقه آمد.
او ابتدا به عربستان سعودی رفت و با محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی دیدار و گفت‌وگو کرد و پس از آن در سرزمین‌های اشغالی ضمن دیدار با نتانیاهو بر روند اجرای آتش‌بس نظارت کرد تا نشان بدهد که مسئول اجرای برنامه‌های ترامپ در خاورمیانه کسی جز او نیست. او نخستین مقام ارشد آمریکایی در بیش از ۱۰ سال گذشته بود که از نوار غزه بازدید کرد.
درحالی‌که وزیر دارایی دولت نتانیاهو هشدار داده‌است که در صورت عدم ازسرگیری جنگ پس از پایان مرحله نخست آتش‌بس، با کناره‌گیری از کابینه باعث سقوط دولت شوند، ویتکاف تاکید کرد که مراحل آتش‌بس باید کاملاً اجرا شود و دولت آمریکا کاملاً برای اجرای کامل آتش‌بس توافق شده مُصر است. براساس گزارش رادیو کان اسرائیل ویتکاف در دیدار دو ساعت و نیمه خود با نتانیاهو به او گفته‌است که باید همه موانع سیاسی را در مقابل تکمیل هر سه مرحله توافق آتش‌بس از جلوی پا بردارد.
ویتکاف موفق شد کاری کند که نخستین دستاورد دولت ترامپ را چند روز پیش از آغاز به کار رسمی دولت به ارمغان بیاورد. تقریباً همه روایت‌ها از مذاکرات فشرده آتش‌بس غزه در روزهای پایانی دولت بایدن حکایت از این دارند که ویتکاف در به نتیجه رسیدن توافق آتش‌بس نقش بسزایی داشته است. شایعاتی هم مطرح شد که ویتکاف از سوی ترامپ به عنوان مسئول پرونده ایران معرفی شده‌است، هر چند این گزارش‌ها که از سوی روزنامه بریتانیایی فایننشیالتایمز و پایگاه خبری اکسیوس منتشر شده‌بود، رسماً تایید نشدند.
رسانه‌های آمریکایی می‌گویند ویتکاف در به سرانجام رساندن آتش‌بس غزه کاری را به سرانجام رساند که دولت بایدن ۱۵ ماه از انجام آن ناتوان مانده‌بود. رسانه‌های اسرائیلی می‌گویند این ویتکاف بود که نتانیاهو را وادار کرد تقریباً تمامی شروطی را که ۶ ماه بود رد می‌کرد، یک به یک بپذیرد و دقیقاً همان توافقی را قبول کند که بهار امسال با شروط حماس پیشنهاد شده‌بود. هر چند توافق آتش‌بس غزه و تبادل اُسرا براساس نظرسنجی‌ها در اسرائیل با استقبال افکار عمومی مواجه شده‌است، اما این دستاورد باعث شد که ویتکاف در میان سیاستمداران و به‌خصوص حامیان نتانیاهو، چندان فرد محبوبی نباشد.
ویتکاف اگر به کار خود در دولت ترامپ ادامه بدهد، فردی خواهد بود که قرار است عاقبت نقشه ترامپ را برای «معامله قرن» در خاورمیانه عملی کند؛ معامله‌ای که در دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ با هدایت دامادش جارد کوشنر، هر چند پیشرفت‌هایی داشت اما نهایی نشد. برای پروژه ترامپ مهم‌ترین حلقه زنجیره توافق‌های ابراهیم، یعنی توافق عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل هنوز جوش نخورده‌است، پایان دادن به مسئله فلسطین (با یا بدون فلسطینی‌ها) همچنان لاینحل مانده و البته معامله ایران، توافقی که ترامپ در تمام طول دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش وعده آن را می‌داد، هنوز عملی نشده‌است.
ترامپ در بیانیه خود که برای انتصاب ویتکاف منتشر کرد، نوشت: «استیو صدای خستگی‌ناپذیر صلح خواهد بود و همه ما را سربلند می‌کند.» البته نباید اینگونه تصور شود که فشارهای ویتکاف برای آتش‌بس غزه نتیجه مخالفت او با جنگ اسرائیل بود، چراکه او در ۱۵ ماه گذشته از جمله حامیان اصلی جنگ اسرائیل علیه غزه محسوب می‌شد. در واقع تصمیم اجرا نشده جو بایدن برای تاخیر در ارسال بمب‌های یک تنی به اسرائیل بود که باعث شد ویتکاف به شدت در انتخابات امسال آمریکا فعال شود.
پایگاه خبری The Bulwark می‌نویسد که حمایت شدید دولت بایدن از نتانیاهو و جنگ او در غزه باعث شده‌بود تا عده‌ای از اعانه‌دهندگان یهودی به کارزار ترامپ دچار تردید شوند. اما زمانی که روابط بایدن و نتانیاهو به تدریج شکرآب شد، سیل کمک‌های مالی به کارزار انتخاباتی ترامپ از سوی یهودیان آغاز شد. دو هفته بعد از اعلام تصمیم بایدن برای تاخیر در ارسال بمب‌های یک تنی به اسرائیل، ویتکاف در گفت‌وگویی با The Bulwark گفت: «این یک تحول اساسی بود.
من خودم شخصاً در دو هفته گذشته مقادیر بزرگی از کمک‌های مالی اعانه‌دهندگان یهودی را دریافت کرده‌ام، از کمک‌های مالی چندهزار دلاری حرف نمی‌زنم، منظورم کمک‌های مالی چندصدهزار دلاری و چندمیلیون دلاری است.» ویتکاف در گذشته از نتانیاهو به شدت تمجید کرده‌است. او سخنرانی تابستان امسال نتانیاهو در کنگره آمریکا در توجیه کشتار فلسطینیان را «قوی» توصیف کرده و گفته‌بود که «حضور در آن سالن فوق‌العاده بود.»
بدون هیچ سابقه دیپلماتیک
در آمریکای ترامپ انتصاب افرادی بدون سابقه روشن سیاسی در جایگاه‌های ارشد دیپلماتیک چندان غریب نیست. سلف ویتکاف در دولت نخست ترامپ، جیسون گرینبلات زمانی که به عنوان نماینده رئیس‌جمهوری در امور مذاکرات بین‌المللی منصوب شد، هیچ سابقه سیاسی و دیپلماتیکی نداشت. حتی نخستین وزیر خارجه دولت نخست دونالد ترامپ هم از مدیران اجرایی صنعت نفت آمریکا بود که هرگز در دستگاه دیپلماسی سابقه‌ای نداشت.
ترامپ در یک نشست خبری در توجیه انتصاب ویتکاف گفته‌بود: «ما آدم‌های زیادی داریم که همه چیز را در مورد خاورمیانه می‌دانند، اما بلد نیستند حرف بزنند... [اما ویتکاف] یک مذاکره‌کننده عالی است.» لیندسی گراهام، سناتور آمریکایی و نزدیک به ترامپ میگوید که استیو ویتکاف شخصاً پیشنهاد در اختیار گرفتن پرونده خاورمیانه را سر میز ناهار در حضور گراهام به ترامپ داده‌است. گراهام در گفت‌وگویی با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفته‌است: «من تعجب کردم، فکر نمی‌کردم علاقه‌ای به خاورمیانه داشته‌باشد.
ترامپ به من نگاه کرد و گفت که خب یک میلیون نفر آدم تلاش کردند، بگذار این دفعه یک آدم باحال و باهوش انتخاب کنیم.» ویتکاف هنوز هیچ مقام رسمی در دولت ترامپ ندارد و هنوز مشخص نیست که آیا قرار است برای او منصب دولتی خاصی برای او تعریف شود یا نه، چراکه در این صورت او باید از مقام خود در مدیریت اجرایی شرکتش «گروه ویتکاف» کناره‌گیری کند.
گروه ویتکاف روابط اقتصادی نزدیکی با کشورهای عربی منطقه دارد؛ از جمله یک معامله املاک چندصدمیلیون دلاری که اخیراً بین ویتکاف و قطر انجام شده‌است. سال گذشته گروه ویتکاف هتل پارک لین منهتن را در معامله‌ای به ارزش ۶۲۳ میلیون دلار به صندوق سرمایه‌گذاری قطر فروخت. این موضوع ممکن است نگرانی در مورد تعارض منافع ویتکاف در دولت را افزایش دهد.
انتصاب چنین افرادی، نتیجه مستقیم جهان‌بینی ترامپ به سیاست خارجی است. از یک سو ترامپ ساختار مستقر دولت آمریکا را یک ساختار فاسد و ناکارآمد میداند که تقریباً در تمامی اهداف عمده سیاست خارجی آمریکا در دهه‌های اخیر شکست خورده‌است، به همین دلیل او ترجیح می‌دهد مدیران موفق را از بیرون حکومت وارد دستگاه‌های حساس کند.
چیز دیگری که ترامپ همواره برای انتصاب مقام‌های ارشد به آن اهمیت داده‌است، وفاداری است. زاها حسن، پژوهشگر اندیشکده موقوفه کارنگی برای صلح بین‌الملل به شبکه خبری الجزیره میگوید: «سابقه و استمرار رابطه این دو نفر نشان‌دهنده اعتماد و وفاداری عمیقی است که باعث می‌شود ویتکاف در پرونده صلح خاورمیانه دست بازتری داشته‌باشد.» از سوی دیگر ترامپ عرصه دیپلماسی را میدان معامله میداند؛ معامله‌هایی پرریسک از همان جنس که او در دوران کارش در حوزه املاک انجام می‌داد.
مریسا خمره، پژوهشگر اندیشکده ویلسون در واشنگتن به عرب‌نیوز میگوید: «ماهیت بده‌بستانی این شکل از معامله روی رهبران منطقه‌ای به‌ویژه در شورای همکاری خلیج‌فارس خیلی خوب کار می‌کند.» مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگو با مگان کلی در مورد نقش ویتکاف در مذاکرات آتش‌بس غزه میگوید: «او رویکرد تاجرمسلکانه‌اش را به یک چالش بسیار حساس و غیرقابل حل سیاست خارجی وارد کرد و توانست آتش‌بس را عملی کند.» ویتکاف نماینده جهان‌بینی ترامپ در عرصه معامله‌گری در سیاست خارجی است: یک تاجر ریسک‌پذیر، سختکوش و خودساخته که از هیچ کاری برای رسیدن به هدفش در معامله دریغ نمی‌کند.
تاجر ریسک‌پذیر
سوابق استیو ویتکاف نشان می‌دهد که او فردی اهل ریسک است. ویتکاف که تحصیلکرده حقوق بود، حرفه وکالت را رها کرد تا وارد کار املاک شود و البته این ریسک هم برای او جواب داد و به سرعت از یک وکیل جوان به یک تاجر میلیاردر املاک تبدیل شد. به گفته ایمی ویتکاف، خواهرش، استیو از نوجوانی اهل ریسک بود. ایمی ویتکاف میگوید که ویتکاف در سن ۱۷ سالگی آنقدر در شرط‌بندی بر روی ماشین‌های مسابقه برنده شد که توانست برای خودش یک ماشین اسپورت دست دوم بخرد؛ هرچند که تابستان سال بعد آن ماشین را در شرط‌بندی باخت.
ویتکاف سال ۱۹۹۸ در مصاحبه با وال‌استریت ژورنال میگوید که بعد از این دیگر هرگز سراغ شرط‌بندی نرفت اما حالا در سن ۶۷ سالگی سراغ قمار بزرگ‌تری رفته‌است. ویتکاف بلافاصله بعد از اعلام نامزدی ترامپ برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ به حامی او تبدیل شده‌بود. او در دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ از فعالیت‌های سیاسی دور ماند و تنها در کمیته موسوم به «گروه صنعتی احیای اقتصاد آمریکای بزرگ» که توسط ترامپ برای مواجهه با آثار اقتصادی جهان‌گیری بیماری کرونا تشکیل شده‌بود، عضو شد اما این بار او نقش بسیار پررنگ‌تری در دولت ترامپ بر عهده گرفته‌است.
تقریباً همه روایت‌ها از مذاکرات فشرده آتش‌بس غزه در روزهای پایانی دولت بایدن حکایت از این دارند که ویتکاف در به نتیجه رسیدن توافق آتش‌بس نقش بسزایی داشته است
ویتکاف هم مانند ترامپ یک تاجر املاک اهل نیویورک است که درست همزمان با ترامپ سال ۲۰۱۹ محل سکونت خود را به فلوریدا تغییر داد اما پیشینه خانوادگی ویتکاف و ترامپ چندان شبیه هم نیست. درحالی‌که ترامپ در یک خانواده مسیحی ثروتمند در محله کوئینز نیویورک متولد شد، ویتکاف یک یهودی اهل محله برانکس نیویورک است که در یک خانواده طبقه متوسط بزرگ شد و پدرش مدیر یک شرکت تولید لباس زنانه (George Simonton Inc.) و مادرش طراح داخلی بود.
ویتکاف که تقریباً یک دهه از دونالد ترامپ کوچک‌تر است سال ۱۹۸۳ بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در رشته حقوق کار خود را به عنوان یک وکیل دعاوی شروع کرد. رابطه ویتکاف و ترامپ درست از همین زمان آغاز شد. وقتی که ویتکاف برای کار به شرکت حقوق Dreyer and Traub پیوست، دونالد ترامپ نیز از جمله مشتریان این شرکت بود. به نوشته وال‌استریت ژورنال، نخستین دیدار ترامپ و ویتکاف سال ۱۹۸۶ اتفاق افتاد.
استیو ویتکاف و جرالد شریگر در نیمه‌های دهه ۱۹۸۰ به عنوان تیم وکالت دونالد ترامپ از سوی شرکت Dreyer and Traub منصوب شدند. در همین دوران است که استیو ویتکاف جوان با دنیای املاک آشنا می‌شود. وکالت در پرونده‌های متعدد حقوقی حوزه املاک او را با جهان تازه‌ای پر از فرصت‌های ناب آشنا کرد.
دونالد ترامپ همیشه مشتری پروپاقرص موسسات حقوقی است. پرونده‌های قضایی دونالد ترامپ، منحصر به دوران پس از ریاست‌جمهوری او نیست و این تاجر آمریکایی از دهه‌ها پیش جنجال‌های حقوقی زیادی را پشت سر می‌گذاشت. جرالد شریگر همکار استیو ویتکاف در موسسه حقوقی Dreyer and Traub سال ۱۹۸۸ در مورد دونالد ترامپ گفته‌بود: «آنچه دونالد را با دیگر تاجران متفاوت می‌کند این است که هیچ بیمی از دعاوی قضایی ندارد.»
الکساندر استیل سال ۱۹۸۸ در نشریه The National Law Journal در خصوص وضعیت دعاوی حقوقی دونالد ترامپ ۴۲ ساله می‌نویسد: «ترامپ از معمارها شکایت می‌کند، از پیمانکارها، مستاجرها، شرکای تجاری، روزنامه‌نگارها، دولت ایالتی و شهر شکایت می‌کند و حتی از یک بسازبفروش دیگر هم شکایت کرده‌بود که تصادفاً اسمش ترامپ بود.»
ویتکاف در همان سال‌ها تصمیم گرفت که از وکالت دست بکشد و سراغ کار نان و آب‌دارتر خرید و فروش املاک برود. به نوشته وال استریت ژورنال، الکس ویتکاف، فرزند او میگوید که دونالد ترامپ یکی از الهام‌بخش‌های بزرگ برای تغییر شغل پدرش بوده‌است. ویتکاف با همراهی لورنس (لری) گلوک، یکی از همکارانش در Dreyer and Traub شروع به خرید املاک کرد و کارش را به تدریج با خرید چند آپارتمان مسکونی کوچک آغاز کرد. استیو و لری، بعد از اینکه کم کم توانستند به سود خوبی در خرید آپارتمان‌های کلنگی با وام‌های کلان، بازسازی و فروش مجدد آنها برسند، شرکتی به نام Stelar (ترکیبی از سه حرف نخست اسم‌های‌شان) تاسیس کردند. اما به سرعت توانست کسب و کار خود را توسعه دهد.
وال‌استریت ژورنال سال ۱۹۹۸ گزارش خود را در مورد ویتکاف اینگونه آغاز می‌کند: «هر جا رونق املاک باشد، یک استیون ویتکاف هم آنجاست. سه سال پیش ویتکاف یک مالک خرده پای ساختمان‌های استیجاری در برانکس بود و مانند فیلم‌ها پدرخوانده یک هفت‌تیر به ساق پای خود می‌بست.... امروز دیگر اسلحه با خود حمل نمی‌کند، بلکه محافظانش او را در یک خودروی لینکولن نویگیتور جابه‌جا می‌کنند.... او حالا مالک ۳۰ ساختمان اداری است که حدود 2/5 میلیارد دلار ارزش دارند. البته ارزش کنونی دارایی‌های ویتکاف به روشنی مشخص نیست. فوربس بلافاصله بعد از انتصاب ویتکاف در دولت ترامپ، می‌نویسد که ارزش کنونی اموال او فقط یک میلیارد دلار است که بسیار کمتر از ارزش دارایی‌های ایلان ماسک در حدود ۳۱۸ میلیارد دلار و شخص ترامپ در حدود 5/5 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
۲۵ شهریور امسال، چند هفته قبل از انتخابات آمریکا زمانی که یک مهاجم با در اختیار داشتن اسلحه نیمه اتوماتیک و دوربین گوپرو در اطراف زمین گلف ترامپ در پالم بیچ فلوریدا بازداشت شد، دونالد ترامپ و استیو ویتکاف در زمین در حال بازی گلف در کنار یکدیگر بودند. به گفته ویتکاف دوستی آنها به ۳۰ سال می‌رسد.
چانه‌زنی تهاجمی
در طول هفته‌های گذشته، بعد از اعلام آتش‌بس غزه نام ویتکاف و نحوه مذاکره او بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد. رسانه‌ها شیوه غیرمعمول و تهاجمی او را برای مذاکره یکی از عوامل اصلی موفقیت مذاکرات توصیف می‌کنند. یک دیپلمات ارشد اسرائیلی به هاآرتص میگوید: «ویتکاف یک دیپلمات نیست. او مثل دیپلمات‌ها حرف نمی‌زند، علاقه‌ای به آداب و پروتکل‌های دیپلماتیک هم ندارد.
او یک تاجر است که میخواهد خیلی زود به توافق برسد و به شکل غیرمعمولی برای رسیدن به توافق به شکل تهاجمی فشار وارد می‌کند.» بعد از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری، دولت جو بایدن در یک اقدام غیرمعمول تصمیم گرفت تا استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ را به تیم مذاکره‌کننده آتش‌بس غزه اضافه کند. آسوشیتدپرس به نقل از یک مقام بدون نام دولت جو بایدن نوشته‌بود که تصمیم به اضافه کردن ویتکاف به تیم مذاکره‌کننده با این هدف صورت گرفت که در صورت رسیدن به توافق دولت ترامپ خود را در آن صاحب منفعت بداند و آن را به هم نزند.
ترامپ وعده داده‌بود که جنگ غزه تا پیش از مراسم تحلیف او پایان پیدا کند و ویتکاف را به عنوان مسئول مذاکرات معرفی کرده‌بود. رسانه‌های اسرائیلی روایت می‌کنند روز ۲۱ جمعه دی‌ماه زمانی که او همراه با برت مک‌گورک دیپلمات ارشد دولت در دوحه پایتخت قطر آخرین جزئیات توافق آتش‌بس را مورد بررسی قرار می‌دادند، ویتکاف با دفتر نتانیاهو تماس می‌گیرد و میگوید که میخواهد صبح شنبه نتانیاهو را در دفترش ببیند. دستیاران نتانیاهو برای او توضیح می‌دهند که فردا روز شنبه است و نخست‌وزیر اسرائیل آئین شبات را به جا می‌آورد تا شب نمی‌تواند فرستاده ترامپ را ببیند.
اما ویتکاف با لحنی تند و کلماتی که روزنامه هاآرتص آن را «غیرمحترمانه» توصیف می‌کند به آنها میگوید که نتانیاهو باید صبح فردا برای دیدار او در دفترش باشد. هاآرتص نوشته‌است که دستیاران نتانیاهو تلاش می‌کنند تا به زبان انگلیسی آئین شبات را برای ویتکاف توضیح دهند، اما او از موضع خود کوتاه نمی‌آید و میگوید که برایش فرقی نمی‌کند فردا چه روزی است و او باید نتانیاهو را ببیند. استیو ویتکاف که خودش یهودی است قاعدتاً نیازی به توضیح در مورد آئین شبات نمی‌دید. صبح شنبه ۲۲ دی نتانیاهو مجبور می‌شود بهانه را کنار بگذارد و در دفتر خود میزبان در قدس اشغالی میزبان ویتکاف بود.
توافق ناگزیر؟
در شرایطی که ترامپ و هوادارانش با اشاره به حضور ویتکاف در مذاکرات قصد دارند این اقدام را یک دستاورد مهم برای ترامپ توصیف کنند، برخی تحلیل‌گران با این تحلیل چندان موافق نیستند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به اعلام آتش‌بس در شبکه‌های اجتماعی نوشته‌بود: «این توافقنامه حماسی آتش‌بس فقط زمانی ممکن شد که پیروزی تاریخی ما در ماه نوامبر رخ داد.» جان میرشایمر، استاد علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو، در گفت‌وگو با پیرس مورگان میگوید: «ترامپ لازم نبود فشار زیادی وارد کند، در واقع او یک در باز را هل می‌داد.
اسرائیل در جنگ شکست خورده‌بود و در هر صورت مجبور بود به این جنگ پایان دهد.» یوسف منیّر، تحلیل‌گر مسائل سیاسی در اندیشکده مرکز عرب واشنگتن به الجزیره میگوید: «حقیقت این است که همه می‌دانستند این توافق نهایتاً اتفاق خواهد افتاد، آنچه اسرائیلی‌ها می‌توانستند کنترل کنند این بود که این توافق چه زمانی به دست بیاید. آنها به گونه‌ای رفتار کردند که در چارچوب تحولات آمریکا توافق زمانی به دست بیاید که یک پیروزی برای ترامپ به نظر برسد. سوال اصلی این است که ترامپ به ازای این پیروزی چه چیزی به اسرائیل پیشنهاد داده‌است و اسرائیلی‌ها این امتیاز را چه زمانی می‌خواهند نقد کنند.»
نوبت معامله با تهران؟
در طول روزهای گذشته برخی رسانه‌ها از انتخاب استیو ویتکاف به عنوان نماینده رئیس‌جمهور در پرونده ایران خبر داده‌بودند. فایننشیالتایمز ابتدا چنین گزارشی را به نقل از تعدادی از مقام‌های آشنا به موضوع منتشر کرد و پس از آن پایگاه خبری اکسیوس هم بر این گزارش صحه گذاشت. ساعاتی بعد از انتشار گزارش اکسیوس، خبرنگاری در کاخ سفید از دونالد ترامپ در مورد انتصاب ویتکاف به عنوان مسئول پرونده ایران و گفت‌وگوهای مستقیم با ایران سوال کرد.
هرچند دونالد ترامپ در پاسخ به این سوال جواب «نه» داد، اما به نوشته اکسیوس این پاسخ ترامپ مربوط به بخش گفت‌وگوهای مستقیم بود و او احتمال استفاده از استیو ویتکاف در پرونده ایران را رد نکرده‌است. به نوشته اکسیوس، ترامپ هنوز تصمیم نهایی را در این مورد نگرفته‌است. ویتکاف پیش از این در گفت‌وگویی با شبکه خبری فاکس‌نیوز در پاسخ به سوالی در مورد موضع دولت ترامپ در خصوص ایران گفته‌بود: «رئیس‌جمهور اجازه نخواهد داد که بمب به دست ایران برسد. این اتفاق نخواهد افتاد. ما به آنجا نمی‌رسیم،... امیدوارم. می‌توانیم به شکل دیپلماتیک حلش کنیم. رئیس‌جمهوری کاملاً دنبال حل دیپلماتیک قضیه است، اگر ممکن باشد و اگر به توافق پایبند باشند. اما اگر اینگونه نباشد قطعاً گزینه جایگزین گزینه خوبی نیست.»
مواضع استیون ویتکاف در مورد ایران چندان روشن نیست. او حامی جدی اسرائیل محسوب می‌شود. در صورت انتصاب ویتکاف به عنوان مسئول پرونده ایران، او وارد جمعی از دیدگاه‌های ناهمگون و متضاد در مورد ایران در دولت ترامپ می‌شود. درحالی‌که مقام‌های ارشد سیاست خارجی و امنیت ملی ترامپ، مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر خارجه مواضع کاملاً روشن ضدایرانی دارند و از تشدید فشار علیه تهران حمایت می‌کنند، برخی دیگر از منصوبان او مانند مایکل دیمینو، مقام ارشد پنتاگون در امور خاورمیانه و الدریج کالبی، نامزد معاونت وزیر دفاع در امور سیاست‌گذاری از جمله افرادی هستند که در مورد اقدام نظامی علیه ایران هشدار می‌دهند و خواهان رویکرد محتاطانه نسبت به ایران هستند.
انتصاب احتمالی ویتکاف به عنوان مسئول پرونده ایران، باعث نگرانی در میان برخی از نمایندگان تندرو کنگره آمریکا در مورد سیاست ترامپ در قبال ایران شده‌است. یک دستیار ارشد نماینده کنگره آمریکا به فایننشیالتایمز میگوید: «[ویتکاف] همین حالا هم در حال برداشتن فشار از روی حماس، حزبالله و ایران و در فرآیند رها کردن گروگانهای آمریکایی و به خطر انداختن اسرائیل است. او دائم میگوید که میداند ترامپ دقیقاً چه چیزی میخواهد، اما او نمیداند که ترامپ به چه چیزی باور دارد.»
نگرانی حامیان نتانیاهو
آتش‌بس غزه قطعاً در میان حامیان نتانیاهو و گروه‌های تندروی اسرائیلی مورد استقبال قرار نگرفت. دن دایکر، رئیس اندیشکده مرکز امنیت و امور خارجی اورشلیم به واشنگتن‌پست میگوید: «ویتکاف این پیام را رساند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد مستقیماً در امور غزه پس از جنگ مداخله کند و ویتکاف کسی است که در مدیریت این امور مشارکت خواهد کرد.»
دایکر معتقد است که توافق آتش‌بس یک «توافق بد» بود که باعث شد اسرائیل امتیازهای بزرگی بدهد؛ از جمله اینکه مجبور به تخلیه گذرگاه نتساریم شود. علاوه بر این به اعتقاد این تحلیل‌گر اسرائیلی آزادسازی قطره‌چکانی گروگان‌ها باعث می‌شود که هر هفته حماس بتواند مراسمی را ترتیب بدهد و پیش از تحویل گروگان‌ها به صلیب سرخ، نمایشی را در مقابل جمعیت اجرا کند. او میگوید: «اسرائیل نیاز دارد که همچنان اهرم ازسرگیری جنگ را در اختیار داشته‌باشد تا مطمئن شود که همه چیز درست پیش می‌رود.»
نگاه به گام بعدی
فردا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، یک هفته بعد از دیدارهای ویتکاف در ریاض و قدس با محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی و نتانیاهو به واشنگتن سفر می‌کند تا با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کند. در حالی که مقام‌های اسرائیلی از حالا به فکر پایان دوره چهل و دو روزه مرحله نخست آتش‌بس غزه هستند، به نظر می‌رسد که ترامپ و ویتکاف به فکر مرحله بعد از استقرار کامل آتش‌بس و تکمیل سه دوره آن هستند.
به نوشته رسانه‌ها ویتکاف در ریاض با محمد بن‌سلمان در خصوص عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی در چارچوب توافق‌های ابراهیم گفت‌وگو کرده‌است. مشخص است که از نظر دولت ترامپ، اجرای کامل آتش‌بس در غزه، پیش‌زمینه‌ای برای تکمیل فرآیند عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی است. گامی که به نظر می‌رسد پیش‌نیاز برنامه دولت آمریکا برای معامله ایران باشد.
