اسراییل 10‌هزار بمب بر سر غزه ریخته/ 300 مورد پس از آتش‌بس

پروفسور دیوید فرانک  معتقد است  مرگ آتش‌بس در اسرائیل به دلیل نیاز بنیامین نتانیاهو به حفظ اکثریت ۶۱ کرسی در کِنِست و جلوگیری از زندانی شدن به دلیل تحقیقات فساد است. 

به گفته او این شرایط همزمان با ناامیدی از واکنش ناکافی نیروهای دفاعی اسرائیل به حملات حماس در ۱۷ اکتبر پیش آمده است.

  جنبش اعتراضی اصلاحات قضایی، با استفاده از رسانه‌های اجتماعی و روش‌های غیرخشونت‌آمیز، ۱۶۰۰ رویداد اعتراضی را علیه دولت نتانیاهو برپا کرده که   می‌توانند فشار کافی برای تغییر سیاست‌ها و احتمال سرنگونی رژیم نتانیاهو اعمال کنند.

 بعد از حدود یک سال و نیم درگیری و تلفات انسانی و مادی بالا، آتش‌بس غزه امیدهایی برای توقف و در نهایت پایان درگیری بین فلسطینیان و اسرائیل ایجاد کرد. 

با این حال، این آتش‌بس‌ شکننده بود و درنهایت با پایان زمان آن و عدم تمدید، بار دیگر اسرائیل حملات خود را به غزه و کرانه باختری از سر گرفت.

دلایل شکست آتش‌بس در غزه متعدد است. از عدم وجود یک سازوکار قوی برای نظارت و اجرای آتش‌بس، نبود حضور ناظران بی‌طرف و قدرت کافی برای مجازات نقض توافق از جمله این دلایل هستند. در نهایت، یافتن یک راه‌حل پایدار برای مناقشه غزه نیازمند تعهد واقعی به صلح، تلاش‌های دیپلماتیک مستمر و توجه به ریشه‌های اصلی این بحران است. بدون این موارد، آتش‌بس‌ها تنها مسکنی موقت برای دردی عمیق خواهند بود.

پروفسور دیوید فرانک از سال ۱۹۸۱ استاد دانشگاه اورگن بوده است و در حال حاضر یکی از اعضای هیأت علمی مقیم در کالج افتخارات کلارک و یکی از اعضای هیأت علمی وابسته در بخش بلاغت زبان انگلیسی است.  وی در حوزه مطالعات بین‌الملل به‌خصوص درباره مسئله فلسطین آثاری را منتشر کرده که معروف‌ترین آن‌ها کتاب «سرزمین مشترک / هویت متضاد: مسیرهای استفاده از نمادهای اسرائیل و فلسطین» (Shared Land/Conflicting Identity: Trajectories of Israeli and Palestinian Symbol Use) است. فرانک در این گفت‌و‌گو از دلایل شکست آتش بس غزه صحبت کرده است:

                                                                                    *******************

 باوجود اینکه بعد از برقراری آتش بس میان حماس و اسرائیل، امیدهای زیادی برای پایان جنگ غزه وجود داشت، اما پس از پایان آن آتش بس تمدید نشد و اسرائیل حملات خود به غزه را از سر گرفت. چرا آتش بس موقت بین اسرائیل و حماس شکست خورد؟

-توافق آتش‌بس غزه امیدهایی را به وجود آورده بود، که در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ متولد و در ۱۸ مارس ۲۰۲۵، با حمله اسرائیل به غزه، از بین رفت.

فاز اول توافق سه مرحله‌ای، که در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ آغاز شد، سه منفعت ملموس داشت: ۱) آزادی ۳۳ گروگان اسرائیلی و ۱۷۳۷ زندانی و بازداشتی فلسطینی. ۲) خروج نیروهای اسرائیلی از مناطق مسکونی در غزه. تا ۹ مارس ۲۰۲۵، ۵۸۶۰۰۰ آواره فلسطینی به شمال غزه بازگشته بودند. ۳) افزایش کمک‌های بشردوستانه: زیرا بین ۱۹ دسامبر و ۱۸ ژانویه، تنها ۷۰ کامیون کمک وارد غزه شد.

 در طول فاز اول آتش‌بس، ۲۵۲۰۰ کامیون کمک وارد غزه شدند. فاز دوم قرار نبود اتفاق بیفتد. در ۱۸ مارس، نیروی هوایی اسرائیل مناطق مختلفی در غزه، از جمله الکرامه، رفح و بیت حانون را بمباران کرد. بین ۱۸ مارس و ۳۱ مارس، ۹۲۱ غیرنظامی فلسطینی جان خود را از دست دادند.

مرگ آتش‌بس به دلیل نیاز نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو به حفظ اکثریت ۶۱ کرسی (در کنست اسرائیل) برای ماندن در قدرت، اجتناب از زندانی شدن که ممکن است نتیجه تحقیقات و دادگاه‌های جاری در مورد فساد او باشد و به تعویق انداختن تحقیقات در مورد ناتوانی فاجعه‌بار نیروهای دفاعی اسرائیل در واکنش سریع به حملات مرگبار حماس در ۱۷ اکتبر بود.

نتانیاهو برای ماندن در قدرت به ۱۳ کرسی جناح راست افراطی در ائتلاف خود متکی است: حزب صهیونیسم مذهبی بزالل اسموتریچ (Bezalel Smotrich) هفت کرسی کنست و حزب عوتصما یهودیت (Otzma Yehudit) ایتامار بن گویر شش کرسی دارد. آنها با آتش‌بس مخالف بودند: بن گویر در ۱۹ مارس در اعتراض از دولت استعفا داد و اسموتریچ به طور مداوم تهدید به خروج از ائتلاف کرد. با از سرگیری جنگ در ۱۸ مارس، نتانیاهو پایگاه خود را تثبیت کرد و این در نهایت دولت ترامپ را در حالی که با جنبش اعتراضی قابل توجه اسرائیلی روبرو بود که خواستار آتش‌بس برای تضمین آزادی ۲۴ گروگان باقی‌مانده بود، راضی کرد.

همانطور که در نظرسنجی‌های اخیر مشهود شد، هدف نتانیاهو برای ماندن در قدرت با تمایل مردم اسرائیل برای پایان دادن به جنگ در تضاد است. موفقیت نسبی فاز اول آتش‌بس از این اجماع پشتیبانی می‌کند. بر اساس نظرسنجی انجام شده توسط N12، ۷۰ درصد از اسرائیلی‌ها خواهان پایان جنگ پس از آزادی گروگان‌های باقی‌مانده هستند. به طور مشابه، اعتراضات اخیر در غزه علیه حماس نشان می‌دهد که فلسطینی‌ها نیز خواهان پایان دادن به آسیب‌های جنگی هستند.

در آخر هفته، رسانه‌های آمریکایی یک گروگان به نام یاردن بیباس (Yarden Bibas) را در برنامه ۶۰ Minutes در CBS به نمایش گذاشتند که خواستار بازگشت گروگان‌های باقی‌مانده در ازای پایان جنگ شد. واشنگتن پست مقاله‌ای از مومن الناتور (Moumen Al-Natour)، ساکن غزه و وکیل، منتشر کرد که در آن نوشته بود: مردم غزه می‌خواهند زندگی کنند، بنابراین حماس باید برود، گروگان‌های گرفته شده از اسرائیل باید آزاد شوند و این جنگ باید سرانجام به پایان برسد.

 برخی کارشناسان به نقش دولت ترامپ در دادن چراغ سبز به اسرائیل برای از سرگیری حملات اشاره کرده‌اند. نظر شما درباره نقش آمریکا در از سرگیری جنگ غزه چیست؟

 دولت‌های بایدن و ترامپ، حمایت تقریباً نامحدودی از پاسخ نظامی ائتلاف نتانیاهو به عملیات ۷ اکتبر ارائه کرده‌اند. این دو دولت حداقل ۲۲ میلیارد دلار به تلاش‌های اسرائیل (برای پاسخ به حملات حماس) اختصاص داده‌اند، تلاشی که بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر آن را نسل‌کشی نامیده‌اند. 

برای مثال، ارتش اسرائیل از ۷ اکتبر تاکنون حداقل ۱۰,۰۰۰ بمب MK-84 با وزن ۲۰۰۰ پوند (907 کیلو) را بر روی غزه پرتاب کرده و احتمالاً حدود ۳۰۰ بمب از زمان پایان آتش‌بس.

   هر بمب برای مالیات‌دهندگان آمریکایی ۴۳,۰۰۰ دلار هزینه دارد که منابع مورد نیاز برای مسکن، پوشاک، غذا و مراقبت از شهروندان آمریکایی را کاهش می‌دهد.

حتی با وجود حمایت ایالات متحده، بمباران غزه توسط اسرائیل، حماس را نابود نکرده است. حماس همچنان در قدرت باقی مانده است.

   وزیر امور خارجه، آنتونی بلینکن، که در دوران تصدی خود نتوانست "حمایت بی‌دریغ" رئیس‌جمهور بایدن از اسرائیل را مهار کند، این نظرات را در سخنرانی خداحافظی خود در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۵ بیان کرد: "ما مدت‌هاست این نکته را به دولت اسرائیل گوشزد کرده‌ایم که حماس را نمی‌توان تنها با یک کارزار نظامی شکست داد. بدون یک جایگزین روشن، یک طرح پس از درگیری و یک چشم‌انداز سیاسی معتبر برای فلسطینی‌ها، حماس، یا چیزی به همان اندازه نفرت‌انگیز و خطرناک، دوباره رشد خواهد کرد. 

دقیقاً همین اتفاق از ۷ اکتبر در شمال غزه رخ داده است. هر بار که اسرائیل عملیات نظامی خود را به پایان می‌رساند و عقب‌نشینی می‌کند، شبه‌نظامیان حماس دوباره سازماندهی می‌شوند و دوباره ظاهر می‌شوند، زیرا چیز دیگری برای پر کردن این خلاء وجود ندارد. در واقع، ما ارزیابی می‌کنیم که حماس تقریباً به اندازه شبه‌نظامیانی که از دست داده، نیروی جدید جذب کرده است. این دستورالعملی برای یک شورش پایدار و جنگ دائمی است.  هیچ راه حل نظامی برای مناقشه اسرائیل و فلسطین وجود ندارد."

واکنش های داخلی اسرائیل به ادامه جنگ غزه چیست و آیا این فشارهای داخلی می‌تواند به چالشی جدی برای دولت نتانیاهو تبدیل شود؟

   انتخابات بعدی در اسرائیل برای ۲۷ اکتبر ۲۰۲۶ برنامه‌ریزی شده است. نتانیاهو دارای اکثریت پنج کرسی است. اکثریتی که به سمت راست افراطی متمایل است، در مخالفت با اجماع عمومی که نخست‌وزیر باید استعفا دهد، قضاوتی که بر اساس نظرسنجی مارس ۲۰۲۵، ۷۳ درصد اسرائیلی‌ها به آن رسیده‌اند. اگر امروز انتخاباتی برگزار شود، او شکست خواهد خورد. بین آوریل و ۲۷ اکتبر ۲۰۲۶، مخالفان نتانیاهو باید انعطاف‌پذیر، بی‌امان و خلاق باقی بمانند.

جنبش اعتراضی اصلاحات قضایی اسرائیل که با پیام نیروی "کاپلان"، استفاده پیچیده از رسانه‌های اجتماعی و چهره به چهره و ایدئولوژی غیرخشونت‌آمیز خود که به طور موثر با تلاش برای نابودی دموکراسی اسرائیل مقابله کرد، پایه‌ای برای اعتراضات اسرائیلی ایجاد کرد. جنبش‌های اعتراضی مختلف، حداقل ۱۶۰۰ رویداد اعتراضی ایجاد کردند که بیشتر آنها علیه دولت نتانیاهو بودند.

این اعتراضات ممکن است فشار کافی بر دولت وارد کند تا سیاست‌ها و رهبری خود را تغییر دهد و در یک رویداد غیرمنتظره ممکن است رژیم نتانیاهو را سرنگون کند. به عنوان مثال، هیچ محقق خاورمیانه‌ای پیش‌بینی نمی‌کرد که اسد در دسامبر گذشته مجبور به کناره‌گیری از قدرت شود.

   در هفته های اخیر، بحث های زیادی در مورد تخلیه کامل فلسطینی ها از غزه توسط دولت ترامپ و انتقال اجباری آنها به کشورهایی مانند اردن و مصر مطرح شده است.

    آیا این و سایر طرح های مشابه قابل اجرا هستند؟ آیا جامعه بین‌الملل می‌تواند از حق فلسطینیان برای داشتن یک کشور مستقل و به رسمیت شناختن فلسطین توسط برخی کشورهای اروپایی در نهایت منجر به ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی شود؟ آینده تلاش های دیپلماتیک برای ایجاد کشور مستقل فلسطین را چگونه ارزیابی می کنید؟

   من طرح‌های زیادی را که به جنگ غزه می‌پردازند، بررسی کرده‌ام. اکثر آنها خواستار آتش بس مرحله‌ای، تبادل گروگان‌ها و اسرا، خروج نیروهای اسرائیلی از غزه، ورود کمک‌های بشردوستانه، تشکیل دولت جدید فلسطین و بودجه قابل توجه برای بازسازی هستند.

   هیچ طرح قابل قبولی، به جز طرح «ریورای خاورمیانه» پیشنهاد شده توسط ترامپ و تأیید نتانیاهو، خواستار خروج اجباری فلسطینی‌ها نیست که اکثر سازمان‌های بین‌المللی اعلام کرده‌اند که این اقدام پاک‌سازی قومی است.

   توافق آتش بس که در 18 ژانویه برقرار شد و تا مرحله اول ادامه یافت، شاهد توقف درگیری‌های مسلحانه، مبادله گروگان ها و اسیران، و ارائه کمک های بشردوستانه قابل توجه (اما ناکافی) بود که نشان داد می‌توان از طریق دیپلماسی رنج (مردم غزه) را کاهش داد.

 با مرگ آتش بس، طرح بازسازی غزه از سوی مصر که در 4 مارس 2025 اعلام شد، اکنون در رقابت مستقیم با طرح ترامپ است.

   طرح بازسازی غزه مصر نقشه راه بازسازی غزه را ترسیم می‌کند که ساکنان فلسطینی آن را آواره نکرده، آتش بس مرحله ای را احیا می‌کند، مبادله گروگان‌های اسرائیلی با اسرای فلسطینی را ادامه می‌دهد، نیروهای حافظ صلح بین‌المللی را مستقر می‌کند، خروج نیروهای اسرائیلی از تمام اراضی اشغالی را پیشبینی کرده و بودجه بازسازی 3 میلیارد دلاری فلسطین در نظر گرفته است.

این طرح ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی را در نظر گرفته است که مرزها و سایر مسائل آن از طریق مذاکره حل می شود. طرح بازسازی  مصر توسط موارد زیر تایید شده است:

• سازمان همکاری اسلامی (OIC با 57 کشور عضو)

• اتحادیه عرب – (22 کشور عضو)

• DAWN (دموکراسی برای جهان عرب اکنون)

• فرانسه

• آلمان

• ایتالیا

• بریتانیا

• چین

  من می توانم فقط دو طرفدار طرح ترامپ پیدا کنم: دولت اسرائیل و رهبر سیاسی راست افراطی هلند، خیرت ویلدرز، که در قدرت نیست.

   طرح بازسازی غزه مصر، پاسخی به طرح ترامپ، بسیاری از ایده‌های سازنده، در حدود 70 طرح پیشنهادی بین 7 اکتبر 2023 تا 31 مارس 2025 برای کاهش رنج در مناقشه اسرائیل و فلسطین را به تصویر می‌کشد.

  در 29 مارس، حماس پیشنهاد مصر و قطر را پذیرفت که بسیاری از مفاد فاز اول آتش‌بس ژانویه را به جای خود بازگرداند.

  آتش بس مجدد شامل آزادی گروگان های اسرائیلی و اسرای فلسطینی، تزریق کمک های بشردوستانه و تثبیت درگیری به عنوان مقدمه ای برای اجرای طرح بازسازی از جمله موارد مطرح شده در این آتش‌بس است. جامعه بین المللی باید طرح‌های مصر را تایید و حمایت کند.