تاریخچه درگیری ها و حملات در منطقه جولان/ بلندی های گولان شریان حیاتی اسرائیل به منظور حفظ بقاء و تامین آب/ چرا مناطق اشغالی جولان مهم است؟

محمد افصحی/ رژیم صهیونیستی روز پنجشنبه اعلام کرد در پاسخ به حمله راکتی به مواضع اسرائیلی در بلندی‌های جولان، ده‌ها هدف متعلق به ایران در سوریه را هدف حمله هوایی قرار داده است.

بلندی‌های جولان کجاست؟

بلندی‌های جولان" یا "بلندی‌های گولان (Golan Height)" فلات و منطقه‌ای کوهستانی بوده که در جنوب غربی‌ترین بخش خاک سوریه واقع شده و از سال 1967 میلادی در اشغال اسرائیل است.

بلندی‌های جولان یکی از مناطق حساس نظامی در غرب آسیا به شمار می‌آید. این منطقه تنها ۷۰ کیلومتر از شهر "دمشق " فاصله دارد.

بلندی‌های جولان فلاتی است واقع در جنوب غرب سوریه، مشرف به دریای الجلیل و شمال اسرائیل، که تقریبا ۶۵ کیلومتر طول و ۲۵ کیلومتر عرض دارد. از نظر نظامی، ارتفاعاتی استراتژیک به حساب می‌آید، که هم بر سوریه و هم بر اسرائیل دید دارد.

از منظر جغرافیایی مساحت بلندی‌های جولان بالغ بر 1 درصد از مساحت سوریه است و به 1860 کیلومتر مربع می‌رسد. مساحت کل سوریه 185 هزار کیلومتر است. اسرائیل در ژوئن سال 1967 حدود 2/67 درصد از مساحت بلندی‌های جولان سوریه را اشغال کرد. به این معنا 1250 کیلومتر مربع از این منطقه را به تصرف گرفت.

اسرائیل معتقد است "بلندی های جولان" که در سال 1967 میلادی و در جریان جنگ با اسرائیل به اشغال صهیونیست ها درآمد ، همچنان در تصرف آن ها بوده و صهیونیست ها قصد ندارند این منطقه را بازگردانند؟

نیروهای کلاه آبی" سازمان ملل از ۳۱ مه سال ۱۹۷۴ به عنوان نیروی ناظر سازمان ملل متحد (UNDOF) در بلندی‌های جولان حضور دارند و بر حفظ آتش‌بس میان سوریه و اسرائیل نظارت می‌کنند. حدود ۹۰۰ صلح‌بان سازمان ملل در این بلندی‌ها مستقر هستند. البته براساس قرارداد ۱۹۷۴ میان اسرائیل و سوریه در باره حضور صلحبانان سازمان ملل در "بلندی‌های جولان"، حضور اعضای دائم شورای امنیت در این ماموریت‌ها مجاز نیست.

از اوایل ماه مارس ۱۹۷۴ وضعیت ناپایدار و تنش ها بین دو کشور سوریه و اسرائیل بار دیگر آغاز شد. در تاریخ ۳۱ ماه مه سال ۱۹۷۴ قطعنامه شماره ۳۵۰ شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر آتش بس به تصویب رسید و از آن تاریخ به بعد نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد (UNDOF) جهت حفظ آتش بس در آن منطقه مستقر شدند.

رژیم صهیونیستی که در جنگ های اعراب و اسرائیل سرزمین های وسیعی از کشورهای عربی همچون "بلندی های جولان" ، "رود اردن" ، "مزارع شبعا" ، "صحرای سینا" (البته صحرای سینا باز پس گرفته شد)‌، را اشغال کرده، قصد دارد تا ابد در "جولان" بماند.

چرا بلندی های جولان اهیمت دارد؟

محافل تصمیم گیری اسرائیل بلندی‌های جولان را موقعیتی راهبردی برای خود می‌دانند، این موضوع را از نظر نظامی نیز می‌توان تطابق داد، چرا که با وجود چین خوردگی‌ها و بلندی‌های موجود در این منطقه بخش‌های زیادی از فلسطین اشغالی در زیر تسلط آن قرار دارد، علاوه بر اینکه این منطقه از اهمیت آبی برای اسرائیل برخوردار است و می‌دانید که صهیونیست ها تا چه اندازه به آب اهمیت می‌دهند، این را از کنگره اول صهیونیست‌ها در شهر پازل سوئیس در آگوست سال 1897 می توان قهمید که در آنجا تاکید شد که بدون آب دولت یهودی امکان تحقق نخواهد داشت.

نها همچنین در راستای پیشبرد اهداف صهیونیسم به دنبال توسعه سواحل آبی خود در شمال و شمال شرقی فلسطین اشغالی بر آمده و بلندی‌های جولان و جنوب لبنان و کرانه های رود اردن از جمله نگرانی‌های آبی اسرائیل است.

ناظران مسایل راهبردی اسرائیل اعتقاد دارند با وجود گذشت 47 سال از اشغال بلندی‌های جولان از سوریه در سال 1967 و ورود اسرائیل در عملیات مذاکره در این رابطه از سال 1991 کابینه‌های متعدد اسرائیل به دنبال تحمیل واقعیت موجود شهرک نشینی در جولان بوده‌اند. آن‌ها سعی داشتند کاری کنند که موقعیت جغرافیایی جولان به جزء جدایی ناپذیر جغرافیای سیاسی این منطقه تبدیل شود.

اهمیت راهبردی بلندی‌های جولان برای صهیونیست‌ها

آمارهای اسرائیل در اواسط سال جاری میلادی نشان می‌دهد که 33 منطقه صهیونیست نشین در بلندی‌های جولان احداث شده که 18 هزار صهیونیست در آن‌ها ساکن هستند. کابینه بنیامین نتانیاهو همچنین به دنبال جذب تعداد بیشتری از مهاجران یهودی به بلندی‌های اشغال شده جولان است. آنها می‌خواهند شهرک‌های صهیونیست نشین دیگری را در این منطقه بسازند و شهرک‌های کنونی را نیز توسعه دهند تا بتوانند تعداد صهیونیست‌های ساکن در بلندی‌های جولان را تا سال 2020 به دو برابر تعداد کنونی برسانند.

اطلاعات رسمی صهیونیست‌ها نشان می‌دهد که دست کم 20 هزار سوری در سال 2014 در بلندی های اشغالی جولان سکونت دارند، آنها در 5 روستای سوری در این منطقه زندگی می‌کنند که مسعده و بقعاتا و عین قنیه و مجدل شمس و غجر نام دارد.

ا سقوط بیشتر بخش‌های بلندی‌های جولان اهداف صهیونیست‌ها در کنگره پاریس در سوم فوریه سال 1919 محقق شد، چرا که موسسان صهیونیسم جهانی منطقه جبل الشیخ را منطقه‌ای مملو از آب می‌دانستند که به دولت یهودی اختصاص دارد.

هوارس مائیر کالین در کتاب خود صهیونیسم و سیاست جهانی می‌نویسد که فلسطین به صورت کامل در دست دولتی خواهد بود که از رود لیتانی یا یرموک و منابع آبی رود اردن را در اختیار خواهد داشت.

عناصر مردم شناختی جولان

ارتش اسرائیل در سال 1967 بالغ بر 90 هزار نفر را از بلندی های جولان اخراج کرد، 9 هزار نفر از این عده فلسطینی بودند. بلندی‌های جولان در آن زمان بالغ بر 130 هزار سکنه داشت که در 139 روستا و دو شهر اقامت داشتند و 61 مزرعه داشتند. این در حالی است که در سال جاری میلادی تنها 5 روستا از این تعداد باقی مانده که 20 هزار نفر عرب سوری در آن‌ها زندگی می‌کنند. رژیم صهیونیستی همه ساله این عده را در میان اقلیت عربی در داخل خط سبز آمارگیری می‌کند.

صهیونیست‌ها برای اینکه از بازگشت مهاجران سوری به روستاهای خود در این منطقه جلوگیری کند، هر از چند گاهی آن‌ها را منطقه بسته نظامی اعلام می‌کند و عناصر ارتش به سوی هر کسی که به این منطقه برود، شلیک می‌کنند، این سخت گیری ها و هشدارها و تصمیمات شامل عناصری که پایداری کرده و همچنان در این 5 روستا زندگی می کنند نیز وجود دارد.

اسرائیل برای تثبیت اقدامات خود در شهرک سازی این منطقه اشغالی در سال 1980 مصوبه الحاق این منطقه به اراضی خود را تصویب کرد، این مصوبه از سوی سازمان ملل رد شد، اما صهیونیست‌ها شهرک‌سازی در این منطقه را به صورت منظم دنبال کردند و موفق شدند بیش از 30 شهرک صهیونیست‌نشین در آن بسازند که 18 هزار صهیونیست در آن‌ها زندگی می‌کنند.

شارون سعی کرد شهرک‌های بیشتری را در بلندی‌های جولان ایجاد کند تا تعداد بیشتری از مهاجران یهود را با مشوق‌های مالی به این منطقه بکشاند، اما پایداری اهالی جولان مانع از این کار شد و آن‌ها همواره در مناسبت‌های ملی بویژه در روز استقلال در 17 آوریل هر سال اعلام می‌کند که جولان جز جدایی ناپذیر سوریه است.

اهمیت منابع آبی جولان

اسرائیل با سیاست‌های آبی خود توانسته است بر بیش از 600 میلیون متر مکعب از آب بلندی‌های جولان مسلط شود و به این ترتیب 30 درصد از نیازهای سالیانه خود به آب را تامین می‌کند. صهیونیست ها سالیانه بالغ بر 2000 میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند.

گفتمان عربی، بویژه بعد از کنفرانس مادرید در سال 1991 حول محور ضرورت بازگشت اراضی اشغالی سوریه به تمامیت ارضی این کشور تاکید کرده است. آن‌ها هر نوع عقب‌نشینی جزئی اسرائیل از بلندی های جولان را رد و بر عقب نشینی کامل از آن تاکید دارند.

مصوبات بین‌المللی نیز بر بطلان اقدامات صهیونیست‌ها در جولان از جمله الحاق به اراضی اشغالی در سال 1980 را باطل اعلام کرده است. در پی بحران امنیتی سوریه نیز موسسات متعدد اسرائیل تحولات سوریه را دنبال می‌کنند، آن‌ها نگرانی‌ ویژه‌ای در ازای تحولات این کشور دارند و معتقدند که احتمال دارد این بحران به جایی برسد که زمزمه های آزادسازی بلندی‌های جولان و بازگرداندن آن به ملت سوریه از اولویت‌های اقدامات سیاسی مقامات این کشور قرار گیرد.

تاریخچه درگیری ها در بلندی های جولان

سوریه در فاصله سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ میلادی از بلندی‌های جولان مناطق شمال اسرائیل را بمباران کرد. اسرائیل این منطقه را در جریان جنگ ۱۹۶۷ خاور میانه تصرف و در سال ۱۹۸۱ ضمیمه خاک خود کرد، اما جهان همچنان آن را اراضی اشغالی می‌داند.

در سال ۱۹۷۴، اسرائیل و سوریه برای آتش بس توافق کردند و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد به منطقه اعزام شدند. پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه و به گروگان گرفته شدن تعدادی از صلح‌بانان مستقر در بلندی‌های جولان توسط شورشیان سوری، آنها منطقه را برای چند ماه ترک کردند؛ اما در سال ۲۰۱۶ بار دیگر برگشتند و در حال حاضر تعداد نیروهای حافظ صلح در جولان ۱۱۰۰ نفر است.

اسرائیل و سوریه در سال ۱۹۹۱ میلادی مذاکرات صلح را آغاز کردند و در سال ۲۰۰۰ به نظر می‌رسید که به توافق نزدیک شده‌اند. با این حال، اختلاف نظر بر سر آینده بلندی‌های جولان در نهایت مذاکرات را به شکست کشید.

سوریه سه بار در سال‌های ۱۹۴۸، ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ علیه اسرائیل جنگید و یک بار هم در سال ۱۹۸۲، هنگامی که نیروهای اسرائیلی به لبنان حمله کردند، وارد تقابل نظامی با اسرائیل شد. اسرائیل همچنین در سال جاری میلادی (۲۰۱۸) اذعان کرد که در سال ۲۰۰۷ تاسیسات رآکتور هسته‌ای نیمه تمام سوریه را، که توسط کره شمالی در شرق کشور در حال ساخت بود، هدف حمله هوایی قرار داده است. سوریه و اسرائیل هرگز با یکدیگر صلح نکرده‌اند.

در طول جنگ داخلی سوریه با داعش، اسرائیل بیش از ۱۰۰ حمله هوایی در داخل سوریه انجام داده و مراکزی که مظنون به انبار تسلیحات ارسالی ایران به حزب الله لبنان در سوریه هستند را هدف قرار داده است. حال که به نظر می‌رسد آتش جنگ داخلی در حال فروکش کردن است، اسرائیل به حملات خود علیه ایران در داخل سوریه افزوده است. اسرائیل حضور دائمی نیروهای مستشار ایرانی در سوریه را تهدیدی علیه امنیت خود می‌داند.

15