آیا تزریق گاز به سانتریفیوژ IR۸ فراتر از برجام است؟/واقعاً هیچ محدودیتی برای تحقیق و توسعه نداریم؟

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم سازمان انرژی اتمی عصر روز گذشته طی اطلاعیه‌ای از آغاز تزریق گاز UF6 به سانتریفیوژهای IR8 خبر داد. در این اطلاعیه علاوه بر اعلام این خبر آمده است که "این مرحله مهم در تحقیق و توسعه غنی‌سازی در راستای رهنمودهای مقام معظم رهبری مبنی بر ادامه بدون محدودیت تحقیق و توسعه ... صورت می‌گیرد."

این خبر در عصر همان روزی اعلام شد که دونالد ترامپ با امضای فرمان اجرایی محدودیت‌های جدید مهمی پیش روی سفر ایرانیان به آمریکا ایجاد کرد. این تصمیم از آنجا که می‌تواند تاثیرات سوء اقتصادی بر فعالیت‌های ایرانیان بگذارد، مشخصاً نقض برجام محسوب می‌شود. بند 29 برجام صراحتاً در این باره می‌گوید: "اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات شان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت آمیز این برجام خودداری خواهند کرد."

همزمانی نسبی امضای آن فرمان و انتشار این اعلام، تصوری را برای برخی پیش کشید که احتمالاً ایران در واکنش به آمریکا، اقدام متقابلی انجام داده و فعالیت فراتر از برجام کلید زده است.

اما رجوع به متن برجام نشان می‌دهد چنین اقدامی از سوی ایران به هیچ روی فراتر از برجام نیست و کاملاً محدود به آن است. بند 3 از بخش A متن برجام می‌گوید: "ایران تحقیق و توسعه‌‏ی غنی‏‌سازی را به شیوه‏ای که به انباشت اورانیوم غنی‏‌شده منتج نشود ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی‏‌سازی ایران با اورانیوم برای مدت 10 سال شامل صرفاً ماشین‌های IR-4، IR-5، IR-6 و IR-8 به نحو تشریح شده در پیوست 1 خواهد بود، و ایران به نحو مشخص شده در پیوست یک در سایر فناوری‏‌های جداسازی ایزوتوپ برای غنی‏‌سازی اورانیوم وارد نخواهد شد. ایران به تست دستگا‌ه‏‌های IR-6 و IR-8 ادامه خواهد داد، و در میانه سال هشتم، تست تا سی دستگاه ماشین IR-6 و IR-8 را به نحو مشخص شده در پیوست 1 آغاز خواهد کرد."

در این بند از برجام از یک سو مشخصاً آمده است که ایران می‌تواند دستگاه‌های IR-6 , IR-8 را تست کند؛ بنابراین اقدام اخیر ایران هیچگاه فراتر از برجام نیست؛ اما مهمتر اینکه همین بند، غیر واقعی بودن بخش‌هایی از اطلاعیه روز گذشته سازمان انرژی اتمی را هم عیان‌ می‌کند.

سازمان انرژی اتمی آورده است که روند تحقیق و توسعه هسته‌ای ایران «بدون محدودیت» در جریان است و تست IR-8 را به عنوان دلالتی بر این مدعا دانسته است. اما علاوه بر محدودیت‌های مهمی که در چندجای برجام و برخی سندهای محرمانه‌مانده وابسته به آن قید شده، در همین بند مورداشاره(بند 3 بخش A) نیز تاکید شده است ایران تنها از میانه سال هشتم به بعد می‌تواند سی دستگاه IR-8 و IR-6 را تست کند. به بیان دیگر، ایران تا آن زمان حق تست سی‌تایی این دستگاه‌ها را نخواهد داشت و این محدودیت مهمی به شمار می‌رود.

تست 30 سانتریفیوژ IR-8 نیز اتفاق تمام‌کننده‌ای برای به‌کارگیری صنعتی این سانتریفیوژها نیست، بلکه زمانی می‌توان ادعا کرد ایران رسماً قادر به استفاده صنعتی از این سانتریفیوژهاست که تعداد 164 تا از این دستگاه‌ها را به صورت همزمان تست کرده و وارد مرحله غنی‌سازی واقعی کند.

منبع: تسنیم

10