نقش خشکسالی در جنگ طولانی سوریه/ آیا بحران آب منجر به جنگ طولانی در کشورهای خاور میانه می‌شود؟

جنگ داخلی سوریه اکنون وارد هشتمین سال خود شده است. در طول این هشت سال بسیاری از منابع کشور سوریه از بین رفت، بسیاری از مردم کشته یا آواره شدند و امنیت به طور کامل از کشور رخت بربست.

دلایل بسیاری را در مورد شروع و تداوم جنگ داخلی سوریه مطرح کرده اند. این دلایل برخی اقتصادی بوده اند، برخی سیاسی و برخی هم اکولوژیک. در بین عوامل اکولوژیک، بحران آب در سوریه یکی از عواملی است که کارشناسان آن را در آغاز و تداوم جنگ داخلی سوریه مهم می‌دانند.

به گزارش موسسه واشنگتن و به نقل ازتابناک، دسترسی به آب نقش عمده ای را در اعلام وفاداری کشاورزان شمال شرق حکومت سوریه در دوران های مختلف داشته است .

بنا به این گزارش، در فاصله سال های 2000 تا 2010 سیستم های آبیاری به سرعت گسترش یافتند و 1.2 میلیون هکتار از زمین های کشاورزی سوریه زیر پوشش آبیاری قرار گرفتند؛ این در حالی است که در 25 سال قبل از آن، تنها 651 هزار هکتار از زمین های کشاورزی زیر پوشش قرار گرفته بود. در نتیجه، زمانی که موج تحولات عربی به سوریه رسید، تقریبا 40 درصد از معیشت مردم سوریه به کشاورزی وابسته بود.

هم زمان با این اتفاق و از حدود پنج سال پیش از شروع بحران سوریه، این کشور یکی از بدترین خشکسالی های خود را تجربه کرد. به طوری که کمبود آب باعث شد بیش از 85 درصد احشام و دام ها در شرق سوریه تلف شوند. این در حالی است که میانگین بازده محصولات در زمین های آبیاری شده 23 درصد و در زمین های دیمی نیز به میزان 79 درصد کاهش داشت.

این مسئله مشکلات اقتصادی ای را به همراه داشت که حدود 1.3 میلیون نفر از جمعیت سوریه را تحت تاثیر قرار داد، معیشت 800 هزار نفر را نابود کرد و ده ها هزار روستایی سوری را به زاغه های حومه دمشق، حلب و حما کوچ داد.

تاثیرات خشکسالی به وسیله فساد گسترده و سوء مدیریت نیز شدیدتر شد و در نهایت به عنوان یکی از محرک های شروع اعتراضات در سوریه نقش عمده ای ایفا کرد. هنگامی که تظاهرات در اواخر سال 2011 تشدید شد، داعش، گروه های شورشی و سایر گروه ها از دسترسی به آب به عنوان یک سلاح نظامی استفاده می کردند.

در اوایل سال 2012، گروه های شورشی کنترل منابع آبی در بسیاری از نقاط سوریه و از جمله دمشق را به دست گرفتند و از آن به عنوان یک سلاح در برابر وفاداران به حکومت استفاده کردند. به طوری که در جولا 2015، شورای شورشیان در وادی بردا تصمیم گرفت در تلافی حملات ارتش سوریه به زبدانیف تمامی خدمات آبرسانی به دمشق را متوقف کند. در نهایت پس از درگیری ها و مذاکرات فراوان، دولت سوریه در اوایل سال 2017 موفق شد بار دیگر از منابع آبی این منطقه استفاده کند.

بحران آب در سوریه از قبل توسط سایر سازمانهای محیط زیستی حدس زده می‌شد. بسیاری از کارشناسان قبل از آغاز جنگ، بحران آب را جدی می‌دانستند. جان لوکا سرا فعال محیط زیست ایتالیایی معتقد است که از سال 2009 بحران آب سوریه را پیش بینی کرده و در مصاحبه هایش تاکید کرده است که اگر روندِ بیابان‌زاییِ گسترده‌ای که گریبان دشت‌های سوریه را گرفته به سرعت متوقف نشود، بیابان زایی سوریه می‌تواند به عاملی مهم برای بروز بحرانِ اجتماعی یا حتی جنگِ‌ داخلی در این کشور تبدیل شود. این محقق معتقد است که به علت عدم توجه دولت سوریه در آن زمان، بیابان زایی و بحران آب در این کشور بیشتر شد و جنگ داخلی هشت ساله ای را ایجاد کرد.

بحران آب و نقش آن در جنگ داخلی سوریه در بین اظهارات مقامات اروپایی و آمریکایی هم دیده می‌شود. به گزارش فارس، جان کری، وزیر امور خارجه سابق آمریکا در زمان سکان داریش، گرم شدن کره زمین را از عوامل ایجادکننده جنگ داخلی در این کشور دانست.

وزیر خارجه آمریکا در سال 2015 طی اظهاراتی گفت: این تصادفی نیست که بلافاصله قبل از جنگ داخلی در سوریه، این کشور با بزرگترین خشک سالی تاریخش مواجه می شود.

آقای «کری» در این اظهارات اضافه کرد: حدود 1.5 میلیون نفر از مردم از مزارع سوریه به شهرهای این کشور مهاجرت کردند و این ناآرامی های سیاسی که در حال شکل گیری بود را تشدید کرد.

بنا به گزارش موسسه واشنگتن، 9 کشور در منطقه خاور میانه در تنش و بحران آب به سر می برند که اگر چاره مناسبی برای آن ها اندیشیده نشود می‌تواند ثبات آن ها را با مشکل جدی مواجه کند. بنا به پیش بینی بسیاری از کارشناسان محیط زیست، بحران آب و خشکسالی در کشورهای عراق، یمن، عمان، لبنان، ایران و ... را جدی می‌دانند و معتقدند خطر جنگ داخلی بر سر منابع آبی در این کشورها بسیار زیاد است و در صورت عدم توقف آن، جنگ داخلی حتما این کشورها را فراخواهد گرفت.

منبع: خبر فوری

38