نحوه کوک کردن ساعت تاریخی میدان مارکار یزد؛ نقطه وسط ایران

تاریخچه ساعت مارکار یزد به سال ۱۳۱۳ بازمی گردد. هنگامی که تصمیم بر آن شد تا ساعتی به نام شاعر بزرگ ایران فردوسی ساخته شود. پس از گذشت ۲ سال، یعنی حدود سال ۱۳۱۵ محل دقیق این ساعت در میدان مارکار یزد (جنب دبیرستان مارکار) انتخاب شد.

ساعت مارکار که با نام ساعت فردوسی نیز شناخته می شود با نیت خیر خواهانه توسط خیری یزدی در شهر يزد احداث شده است و در میدان مارکار قرار دارد. به همین علت است که امروزه این ساعت با نام مارکار شناخته می شود.

مجموعه میدان مارکار، دبیرستان مارکار و پرورشگاه مارکار با هزینه پشوتن‌جی دوسابایی مارکار که از زرتشتیان بود، ساخته شده‌ است.

ساعت مارکار دارای پلانی مربع شکل و با ۴ متر ارتفاع در میدانی نزدیک به مجموعه ی فرهنگی مارکار در شهر یزد احداث گردید و در سال ۱۳۲۱ به بهره برداری رسید.

مارکار متشکل از سه بخش است: پایه، بدنه برج و کلاهک بالای برج. بدنه ی خارجی ساعت از مصالح سیمانی ساخته شده است. به گفته محققان محل قرار گیری این ساعت مرکز ایران می باشد . از لحاظ مختصات جغرافیایی، شهر یزد و میدان مارکار (دقیقا محلی که ساعت مارکار در آن واقع شده)، نقطه وسط ایران است.

اطلاعاتی از قبیل تاریخ احداث، نام سازنده و نام قدیمی ساعت مارکار توسط ابیاتی بر روی بدنه ی آن حک شده است.

این ساعت با اشعاری از شاعر بومی به نام مرحوم ناصر، تزیین شده است و با حرکت مطابق عقربه ساعت و خلاف حرکت خودروها، تاریخ احداث و هنر این شاعر بر بازدید کننده نمایان می شود.

در چرخش اول بیت ها و در چرخش دوم مصرع ها ملاک هستند، این ابیات عبارتند از:

ز فردوسی اکنون سخن یاد گیر سخن های پاکیزه و دلپذیر

بزرگی سراسر به گفتار نیست دوصد گفته چون نیم کردار نیست

به داد و دهش دل توانگر کنید ز آزادگی بر سر افسر کنید

جز از نیکنامی و فرهنگ و داد ز رفتار گیتی نگیرید یاد

مصرع اول: چون به سعی و اهتمام مارکار / مصرع دوم: گشت در این برج ساعت برقرار
سوم: :روح فردوسی پی تاریخ گفت/ مصرع چهارم: شادم از کردار نیک مارکار
مصرع آخر با استفاده از حروف ابجد و عدد مرکب، تاریخ ساخت بنای ساعت را یادآور می شود.

ساعت تاریخی مارکار یزد هفته ای یک بار کوک می‌شود. به نقل از مدیر کل میراث فرهنگی، موتور ساعت مارکار در بالای پلکان چوبی قرار گرفته که با گذشت حدود ۷۰ سال هنوز هم هر هفته این ساعت کوک می شود.

ساعت مارکار، یک اثر تاریخی است و به عنوان بخشی از مجموعه مارکار در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است.

24