۱۶ آذر ۱۳۳۲ به روایت روزنامه اطلاعات در همان روز
از طرف چند تن از دانشجویان منتسب به احزاب چپ تظاهراتی انجام شد و چون تظاهرکنندگان در برابر مأمورین مقاومت می‌کردند بر اثر تیراندازی مأمورین سه نفر مجروح شدند و هفده نفر هم دستگیر گردیدند.
شنبه، چهارده آذر ۱۳۳۲، درست سه ماه و نیم بعد از کودتای ۲۸ مرداد، و در هنگامه دادگاه محاکمه دکتر مصدق، دولت وقت ایران به نخست‌وزیری فضل‌الله زاهدی، روابط سیاسی خود را با دولت انگلستان از سر گرفت. در همان روز سخن‌گوی وزارت خارجه انگلیس خبر داد که دنیس رایت، کاردار سفارت انگلیس، و عده‌ای دیگر به زودی از لندن رهسپار تهران خواهند شد. در واکنش به این خبر تظاهراتی از جانب کمیته هماهنگی نهضت مقاومت ملی در دانشگاه تدارک دیده شد و دانشجویان دانشگاه تهران از جمله دانشجویان دانشکده‌های حقوق و علوم سیاسی، علوم پایه، دندانپزشکی، پزشکی، داروسازی و فنی دست به تظاهرات پرشوری علیه دولت وقت زدند.
یکشنبه ۱۵ آذر ماه دامنه اعتراضات به خارج از دانشگاه کشیده شد و تظاهر کنندگان با نیرو‌های نظامی درگیر شده و عده‌ای زخمی شدند.
دوشنبه ۱۶ آذر به دستور سرلشگر زاهدی سربازان به دانشگاه تهران ریختند، دانشکده‌ها هنوز ملتهب بود و با ورود سربازان اوضاع بدتر شد. دانشجویان از سرکلاس خارج شدند و شروع به سر دادن شعار علیه حضور نظامیان کردند، نظامیان، اما در سرسرای دانشکده فنی، دانشجویان را به گلوله بستند و طی این واقعه سه نفر کشته شدند.
«مصطفی بزرگ‌نیا» از دانشجویان سال اول دانشکده فنی همان ابتدا با اصابت سه گلوله به شهادت رسید، آذر شریعت رضوی که او هم دانشجوی سال اول دانشکده بود به سختی مجروح شد و در حالی که بدن مجروح خود را بر زمین می‌کشاند و ناله می‌کرد دوباره هدف گلوله قرار گرفت و او نیز به شهادت رسید. بعد از پایان درگیریها احمد قندچی که به شدت مجروح شده بود به بیمارستان شماره ۲ ارتش منتقل شد و او نیز ۲۴ ساعت بعد جان باخت.
اما روایتی که در همان روز در روزنامه اطلاعات در این باره منتشر شد، دست‌های پشت پرده را مایه تحریک دانشجویان می‌دانست؛ دست‌هایی که بنا بر این روایت از آستین حزب منحله توده درآمده و دانشجویان را مجبور به تظاهرات کرده بود!
گزارش روزنامه اطلاعات، مورخ ۱۶ آذر ۳۲، را درباره حوادث آن روز دانشگاه و نیز اعلامیه تهدیدآمیز فرمانداری نظامی در همان روز را در پی می‌خوانید:
مقارن ساعت ده و ربع بامداد امروز از طرف عده‌ای از دانشجویان تظاهراتی در دانشکده علوم صورت گرفت که بلافاصله مامورین فرمانداری نظامی متظاهرین را متفرق ساختند و سیزده نفر از دانشجویان را دستگیر کردند پس از آن در حوالی دانشکده فنی نیز از طرف چند تن از دانشجویان منتسب به احزاب چپ تظاهراتی انجام شد و، چون تظاهرکنندگان با اخطار مامورین انتظامی متفرق نشدند و در برابر مامورین مقاومت می‌کردند بر اثر تیراندازی مامورین سه نفر مجروح شدند و هفده نفر هم دستگیر گردیدند. گلوله به سینه و ران مجروح‌شدگان اصابت کرده و جمعا ۳۰ نفر در دانشگاه دستگیر شده‌اند. پس از تظاهرات مزبور وضع دانشگاه آرام گردید و مامورین انتظامی بر اوضاع آن‌جا مسلط شدند.
یک مقام مسئول فرماندار نظامی تهران درباره تظاهرات امروز در دانشگاه به خبرنگار ما اظهار داشت: «امروز عده‌ای از عناصر اخلال‌گر که منتسب به حزب منحله توده بودند به دانشگاه رفته و عده‌ای از دانشجویان را مجبور به تظاهرات نمودند و در حال دسته‌جمعی به مامورین فرمانداری نظامی محافظ دانشگاه که مسلط بر اوضاع بودند حمله کرده قصد ربودن اسلحه آن‌ها را داشتند و مامورین نیز اقدام به تیراندازی نمودند.»
مجروحین به بیمارستان شماره دو ارتش اعزام و در آن‌جا بستری شده‌اند.
فوت دو نفر از مجروحین
دو ساعت بعدازظهر امروز خبرنگار ما به بیمارستان شماره ۲ ارتش مراجعه کرد و اطلاع یافت که از سه نفر مجروحین حادثه امروز دانشگاه آقایان مصطفی بزرگ‌نیا و شریعت رضوی در اثر اصابت گلوله به ناحیه ریه و سینه و خون‌ریزی شدید فوت کرده‌اند.
جنازه مقتولین مقارن ساعت دو و ده دقیقه بعدازظهر برای تعیین علت مرگ به اداره پزشکی قانونی منتقل گردید.
آقای احمد قندچی، یکی دیگر از مجروحین که اینک در بیمارستان بستری می‌باشد، حالش خطرناک است و به طوری که پزشکان معالج اظهار می‌دارند امید بهبودی وی نیز کم می‌باشد.
اعلامیه فرمانداری نظامی
در همان روز فرمانداری نظامی طی اعلامیه‌ای تهدیدآمیز مردم را از ادامه اعتراض‌ها منع کرد. اعلامیه به این شرح بود:
چند روزی است که مجددا تحریکاتی وسیله عناصر اخلال‌گر و افراطی و نیز اشخاصی که محیط آرام را برای اجرای مقاصد شوم و خائنانه خود مساعد نمی‌دانند شروع گردیده و به‌خصوص با اغفال دانشجویان و دانش‌آموزان بی‌گناه دست به تظاهرات و اعمال خلاف قانون و مقررا می‌زنند.
همان‌طوری که طی اعلامیه‌های متعدد فرمانداری نظامی به اطلاع عموم اهالی رسانیده است سوابق فعالیت‌های خائنانه و ننگین این قبیل مردمان خائن و بی‌وطن برای مامورین انتظامی روشن و فرمانداری نظامی به کلیه جزئیات اعمال و رفتار آن‌ها وقوف کامل دارد، چون فرمانداری نمی‌تواند شاهد و ناظر لجام‌گسیختگی این عده اشخاص آشوب‌گر و بی‌وطن باشد لذا موکدا به مأمورین انتظامی دستور داده شده است که با مسببین اخلال و بی‌نظمی طبق قانون رفتار نموده و هرکسی که کوچک‌ترین عملی بر خلاف مقررات فرمانداری نظامی نمود فوراً دستگیر و جهت کیفر قانونی به دادسرای نظامی اعزام و در صورت لزوم به یکی از نقاط بدآب و هوای جنوب تبعید گردد.
فرمانداری نظامی تهران - سرلشگر دادستان
منبع: انتخاب
24
