شخصی که هرگز از صدور فرمان بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی عذاب وجدان نگرفت!

ساعت ۲۰و ۱۷ دقیقه سه‌شنبه پنجم دی ماه ۱۳۵۱هری. اس. ترومن، رئیس‌جمهور آمریکا در فاصله سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۳، درسن ۸۸ سالگی در کانزاس سیتی واقع در ایالت زادگاه خود میسوری درگذشت.

مورخ چهارشنبه ۶ دی ۱۳۵۱، هری اس. ترومن آمریکا را در دو جنگ رهبری کرد. او تنها رئیس‌جمهور آمریکا بود که برای اولین بار در تاریخ ۱۹۴۵ از بمب اتمی علیه دشمن استفاده کرد و آن را در جنگ به کار برد و موجب مرگ بیش از ۲۰۰ هزار نفر زن و مرد و کودک شد و دو شهر را به طور کامل خراب و به ویرانه تبدیل کرد. هری ترومن به «هری کوچولو» معروف بود. ترومن مسئولیت بزرگ رهبری آمریکا را برای اولین بار پس از مرگ فرانکلین روزولت رئیس‌جمهور آمریکا در آوریل ۱۹۴۵ به عهده گرفت. او معاون روزولت بود که بعد از مرگ او پست ریاست‌جمهوری را در آخرین روزهای جنگ دوم جهانی به عهده گرفت. سه ماه بعد او به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا در کنفرانس پوتسدام شرکت کرد و برای اولین بار با استالین رهبر شوروی روبه‌رو شد.

ترومن مدت هفت سال بعد یکی از نقش‌های مهم را در دوباره‌سازی اروپای جنگ‌زده و ترمیم‌ خرابی‌ها و کمبود وضع اقتصادی آن به عهده گرفت و درگیر جنگ کره، تشکیل پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی و جنگ سرد بر سر مسئله برلین شد. او در خاطرات خود می‌نویسد: «هدف اصلی من همیشه این بوده است که از وقوع جنگ سوم جهانی جلوگیری کنم.»

در ۱۹۴۷ او دکترین معروف خود را به نام دکترین ترومن عرضه کرد. طبق این سیاست ترومن آمریکا را موظف کرد که جلوی توسعه نفوذ شوروی را در اروپا بگیرد.

اصل دوم دکترین ترومن این بود که به کشورهایی که در مقابل کمونیزم بپا می‌خاستند کمک شود. کنگره آمریکا برای اجرای این طرح ۴۰۰ میلیون دلار در اختیار ترومن گذارد تا به دولت‌های یونان و ترکیه کمک کند، تا نفوذ شوروی را سد نماید. ژنرال مارشال یکی از ژنرال‌هایی که ارتش متفقین را در جنگ علیه نازی‌ها رهبری می‌کرد در طی یک سخنرانی از طرح ترومن دفاع کرد و گفت: «آمریکا باید به دوستان خود کمک کند تا آثار جنگ را در این کشورها از بین ببرند»

ترومن برای اجرای این طرح از کنگره تقاضای بودجه کرد و کنگره با او موافقت نمود، ترومن از شوروی نیز کمک خواست که به کشورهای جنگ‌زده یاری دهد ولی شوروی ابتدا این پیشنهاد را پذیرفت ولی بعد از انجام آن سرباز زد.

در فوریه ۱۹۴۸ کمونیست‌ها بر چکسلواکی مسلط شدند. این حادثه اهمیت طرح مارشال را که به ترومن معروف بود بیش از پیش نمود و آمریکا را برای تقویت نظامی اروپا تحریک کرد و موجب شد که در آوریل ۱۹۴۹ پیمان آتلانتیک شمالی به مرحله اجرا درآید و برای دفاع اروپا تحقق یابد.

طی دومین دوره ریاست‌جمهوری، اولین ابتکار سیاست خارجی او عبارت بود از تشکیل سازمان پیمان دفاعی آتلانتیک شمالی (ناتو) که بین کشورهای آمریکا و کانادا و ده کشور اروپای باختری منعقد شد و کشورهای یونان، ترکیه و آلمان باختری نیز بعدا به آن ملحق شدند. به موجب این پیمان حمله نظامی به یک یا چند کشور ناتو به منزله حمله به تمام کشورهای عضو تلقی می‌شود.

ترومن در سال ۱۹۴۸ وقتی شوروی برلن غربی را محاصره کرد با مشکل بزرگی روبه‌رو شد. او بلافاصله دستور داد که پل هوایی برای برلن غربی تشکیل شود و بیش از ۲۳۰۰ هزار تن ماده غذایی، نوشابه غیرالکلی به برلن غربی فرستاد تا محاصره پایان یافت.

ترومن در سیاست داخلی نیز چند اقدام مهم به عمل آورد. او به تقلید از طرح جدید روزولت طرحی برای تعدیل ثروت عرضه کرد و در سیاست داخلی تحولاتی به وجود آورد. ترومن وقتی به جای روزولت به کاخ سفید راه یافت در خارج از مرزهای آمریکا مردی گمنام بود. او در جنگ اول جهانی یک افسر توپخانه بود که بعد به بالاترین مشاغل دست یافت.

در سال ۱۹۴۸ آمار نشان داد که ترومن در انتخابات از رقیب جمهوری‌خواه خود توماس دوی شکست می‌خورد، ولی بر خلاف این آمار ترومن پیروز شد و هنوز پیروزی ترومن ضرب‌المثل برای نامزدهای انتخاباتی است که آمارها آن‌ها را بازنده نشان می‌دهند.

ترومن در شهر لامر واقع در ایالت میسوری در مه ۱۸۸۴ به دنیا آمد. او فرزند یک دهقان و پرورش‌دهنده اسب بود. او در دوران جوانی به مشاغل کوچک نظیر ماشین‌شویی، نظافتچی ساختمان‌ها، کارمند بانک، مسئول خط راه‌آهن روی آورد و همیشه خود را یک صلح‌دوست معرفی می‌کرد.

او خاطرات خود را در دوران بازنشستگی نوشت و آن را در دو جلد به مردم جهان تقدیم داشت. او مردی ساده بود و گاه فحاشی می‌کرد و بدون ملاحظه زبان عامیانه را به کار می‌گرفت. او قوانینی برای حفظ حقوق اقلیت‌ها، تهیه مسکن، مزایای بازنشستگی از مالیات تهیه کرد. او همیشه یک ضرب‌المثل را به کار می‌گرفت: «شما نمی‌توانید مرا فریب بدهید من اهل میسوری هستم.»

ترومن لجباز بود، سرسخت و یکدنده بود و به مطالعه تاریخ علاقه بسیار داشت. او عادت داشت که بعد از صرف صبحانه‌اش در خیابان قدم بزند و بارها مردم عادی او را هنگام راه رفتن در خیابان‌ها دیده بودند. او حتی وقتی رئیس‌جمهوری بود از این عادت دست نکشید. معمولا خبرنگاران او را در همین زمان قدم زدن غافلگیر می‌کردند و سوال‌ها را برایش مطرح می‌نمودند.

او از ضعف دید رنج می‌برد و قد کوتاه خود را به مزاح می‌گرفت. در کنفرانس پوتسدام با خنده اشاره می‌کرد که خوشحال است چون هم چرچیل و هم استالین از او کوتاه‌تر هستند.

ترومن در ۱۹۳۴ که به معاونت روزولت انتخاب شد. سناتور میسوری در سنای آمریکا بود و در ۱۹۴۴ جناح راست و چپ حزب دموکرات با هم او را به عنوان نامزد حزب انتخاب کردند.

اولین تصمیم ترومن در پست ریاست‌جمهوری موافقت با تشکیل کنفرانس سازمان ملل در سان‌فرانسیسکو بود.

او عامل اصلی مرگ ۲۰۰ هزار ژاپنی بود ولی خود می‌گفت هرگز در این مورد احساس ناراحتی نکرده است و می‌گفت: «حتی دقیقه‌ای از خواب خود را برای این تصمیمی که گرفتم از دست نداده‌ام و هرگز ناراحتی وجدان نداشته‌ام.»

در ۲۵ ژوئن ۱۹۵۰ در حدود ۶۰ هزار سرباز کره شمالی به جمهوری کره حمله نمودند. پنج روز بعد قوای زمینی آمریکا وارد نبرد شدند و ترومن خواستار اقدام نظامی از طرف سازمان ملل متحد شد.

جنگ کره تا بقیه مدت ریاست‌جمهوری ترومن ادامه یافت و بالاخره در ۲۶ ژوئیه ۱۹۵۳ یعنی شش ماه بعد از کناره‌گیری ترومن خاتمه یافت.

ترومن در هشتادمین سالگرد تولد خود به خبرنگاران گفته بود که امیدوار است تا سن نود سالگی زندگی کند زیرا در کتابخانه ترومن هنوز کارهای زیادی مانده بود که بایستی انجام می‌داد.

این کتابخانه که محل نگاهداری کلیه اسناد و سوابق و یادبود سال‌های تصدی ترومن در کاخ سفید است مورد علاقه او بوده و تا زمانی که سلامتی جسمی اجازه می‌داد بیش‌تر وقت خود را صرف مطالعه در آن‌جا می‌نمود.

کتابخانه مزبور در نزدیک خانه ۱۵ اتاقه ویکتوریا در ایندیپندنس میسوری یعنی محلی که ترومن و همسرش بعد از ترک واشنگتن از سال ۱۹۵۳ در آن زندگی می‌کردند واقع است.

در تاریخ ۲۱ مارس ۱۹۶۹ پرزیدنت نیکسون و همسرش از ترومن در «ایندیپندنس» دیدن کردند. بعد از این ملاقات پرزیدنت نیکسون به خبرنگاران گفت: «در این ملاقات ما پیرامون مناسبات شرق و غرب صحبت کردیم و من متوجه شدم که ترومن درباره هر موضوعی کاملا وارد و مطلع بود.»

منبع: روزنامه اطلاعات

18