ستاره‌ها در دل قصه‌ها/ قدیمی‌ترین داستان جهان ریشه در خوشه پروین دارد؟

بسیاری از فرهنگ‌ها در سراسر جهان از خوشه پروین به عنوان «هفت خواهر» یاد می‌کنند و همچنین داستان‌های مشابهی را درباره آنها نقل می‌کنند. دانشمندان پس از مطالعه بسیار دقیق حرکت این ستارگان دریافتند که این داستان‌ها ممکن است به صدهزار سال قبل بازگردد زمانی که صورت فلکی متفاوت به نظر می‌رسید.

خواهران و شکارچی

در افسانه‌های یونانی، خوشه پروین هفت دخترِ تیتان اطلس بودند. او مجبور شد تا ابد آسمان را نگه دارد(حمل کند) و بنابراین قادر به محافظت از دخترانش نبود. زئوس برای نجات خواهران از تجاوز توسط شکارچی جبار، آنها را به ستاره تبدیل کرد. اما بخشی از این قصه‌ها می‌گوید یک خواهر به مخلوق فانی علاقه‌ پیدا کرد و مخفی شد، به همین دلیل است که ما فقط شش ستاره را می‌بینیم.

داستان مشابهی در میان گروه‌های بومیان استرالیا شنیده می‌شود. در بسیاری از این فرهنگ‌ها، پروین به گروهی از دختران جوان اطلاق می‌شود و اغلب با مراسم و داستان‌های مقدس زنان ربط پیدا می‌کند. خوشه پروین همچنین به عنوان عنصر مشترک تقویم نجومی بومی شناخته شده است و برای برخی قبایل، اولین طلوع آن را به عنوان آغاز زمستان تلقی می‌کنند.

نزدیک به هفت خواهر در آسمان صورت فلکی جبار وجود دارد که در استرالیا اغلب به آن «ماهی‌تابه» (saucepan) می‌گویند. در اساطیر یونان جبار همان شکارچی است. صورت فلکی شکارچی غالباً در فرهنگ‌های بومی به عنوان گروهی از مردان جوان شهوتران شناخته می‌شود. در برخی فرهنگ‌ها ستارگان صورت فلکی جبار را «شکارچی زنان» و به ویژه هفت خواهر می‌دانند. بسیاری از داستان‌های بومیان می‌گویند پسران یا مردانی که در این صورت فلکی قرار دارند هفت خواهر را تعقیب می‌کنند و یکی از خواهران درگذشته، یا مخفی شده، یا خیلی جوان است، یا توسط آنها ربوده شده است، بنابراین فقط فقط شش تا قابل مشاهده است.

خواهر گمشده

داستان‌های مشابه در مورد خواهر گمشده در فرهنگ‌های اروپایی، آفریقایی، آسیایی، اندونزیایی، بومیان آمریکا و استرالیا نیز یافت می‌شود. بسیاری از فرهنگ‌ها خوشه را دارای هفت ستاره می‌دانند اما تصدیق می‌کنند که تنها شش ستاره به طور معمول «قابل مشاهده» است و سپس داستانی برای نامرئی بودن ستاره هفتم دارند.

چطور ممکن است که داستان‌های بومی استرالیا اینقدر شبیه داستان‌های یونانی باشد؟ مردم‌شناسان تصور می‌کردند که اروپایی‌ها ممکن است داستان عوامانه یونان را به استرالیا رسانده باشند و بومیان آنجا برای اهداف شخصی از آن اقتباسی درآورده باشند.

اما به نظر می‌رسد این داستان‌های بومی بسیار قدیمی‌تر از آن است که تماس اروپایی‌ها عامل انتقال آن باشد. تحقیقات تاریخی نشان داده است حداقل به مدت ۵۰،۰۰۰ سال بین تمدن‌های بومی استرالیا و بقیه جهان ارتباط کمی وجود داشته است. پس چرا بین آنها داستان‌های مشابهی وجود دارد؟

این باور وجود همه انسان‌های مدرن در حدود ۱۰۰۰۰۰ سال پیش، قبل از اینکه مهاجرت طولانی‌مدت خود را به گوشه‌کنار کره زمین آغاز کنند از نژاد افرادی بودند که در آفریقا می‌زیستند. آیا این داستان هفت خواهر می‌تواند آن قدر قدیمی باشد؟ آیا همه انسان‌ها هنگام سفر به استرالیا، اروپا و آسیا این داستان‌ها را با خود منتقل کردند؟

حرکت ستاره‌ها

اندازه‌گیری‌های دقیق تلسکوپ آژانس فضایی اروپا، گایا نشان می‌دهد که ستارگان خوشه پروین به آرامی در آسمان حرکت می‌کنند. یکی از ستاره‌های این خوشه آنقدر به ستاره اطلس نزدیک است که با چشم غیرمسلح مانند یک ستاره واحد به نظر می‌رسد.

اما اگر آنچه را که درباره حرکت ستارگان می‌دانیم در گوشه‌ای از ذهن به خاطر بسپاریم و ۱۰۰۰۰۰ سال به عقب برگردیم، آنگاه می‌بینیم که این دو ستاره بیشتر با هم فاصله داشتند و به راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بودند. بنابراین ۱۰۰۰۰۰ سال پیش، بیشتر مردم واقعاً هفت ستاره را در خوشه دیده بودند.

این حرکت ستاره‌ها به توضیح دو معما کمک می‌کند: شباهت داستان‌های یونانی و بومیان نقاط دیگر در مورد این ستاره‌ها و ثانیاً این واقعیت که بسیاری از فرهنگ‌ها خوشه پروین را «هفت خواهر» می‌نامند حتی اگر امروز فقط شش ستاره را ببینیم. آیا ممکن است داستان‌های هفت خواهر و جبار چنان قدیمی باشند که نیاکان ما ۱۰۰،۰۰۰ سال پیش در حالی که در آفریقا به دور آتش‌ می‌رقصیدند این داستان‌ها را برای یکدیگر تعریف می‌کردند؟ اگر این چنین باشد باید آن را قدیمی‌‎ترین قصه جهان دانست.